خبرگزاری مهر، گروه استانها: نوروز خوانی رسم دیرینه ای است که هر ساله از نیمه اسفند منتهی به نوروز در گوشه و کنار مازندران اجرا می‌شود و این قاصدان شادی، مژده آمدن بهار و سال نو را به مردم می‌دهند.
مازندران با داشتن فرهنگ و رسوم کهن و اصیل مهد آئین‌های متنوعی است که ریشه در دل و جان مردمان این دیار دارد و بهارخوانی نیز از رسم‌های ماندگار مردمان این استان محسوب می‌شود.
«باد بهارون بی‌مو؛ نوروز سلطون بی‌مو، مژده هادین دوستان ر، گل بی‌مو گلستون ر، بهار آمد بهار آمد خش آمد، علی با ذوالفقار آمد خوش آمد، نئروزتان نئروز دیگر، شه ما رسال نی بووه موارک… ک.»
نوروزخوانان گروه‌های چندنفری هستند که با بدو ورود به محله و یا حیاط منزل یکی نوروز خوانی می‌کند و دیگران اشعار را تکرار می‌کنند، بهره گیری از ادواتی نظیر نی و سرنا و دف، نشاط خاصی را ایجاد می‌کند.
آئین نوروزخوانی رسم دیرینه مردمان شمال و مازندران به شمار می‌رود و بشارت نوروز و بهار هدف اصلی اجرای این آئین کهن است و نوروزخوانان وقتی در حیاط خانه‌ای وارد می‌شدند، صاحبخانه را به نام صدا می‌کردند و با بردن نام وی در شعر از وی تقاضای مژدگانی می‌کردند.
ساختار موسیقیایی نوروزخوانی
عمو رشید از نوروزخوانان قدیمی مازندران است که هر ساله برای آنکه لبخند شادی را بر چهره مردم نشاند، لباس محلی به تن می پوشد و مژده عید می‌دهد، وی می‌گوید: در گذشته مردم بیشتر میوه، شیرینی، تخم مرغ، پول و یا هر هدیه دیگری را در کیسه نوروزخوانان قرار می‌دادند.
وی در گفت وگو با خبرنگار مهر چهارگاه، بیات، ترک، شور، دشتی را از جمله ساختارهای موسیقی نوروزخوانی بیان کرد و افزود: گونه‌های مختلف نوروزخوانی تحت تأثیر یکدیگر و لحن‌های مختلف قرار می‌گیرند و بهره گیری از لحن‌های مختلف سبب استقبال مردم از نوروزخوانی شده است.
پیشینه سنت نوروزخوانی در مازندران به دوره صفویه برمی گردد و امروز به ندرت می‌توان ردپای نوروزخوانی را در کوچه‌ها و محلات روستایی و قدیمی استان مشاهده کرد. آئین نوروزخوانی طی سال‌های اخیر تاحدودی از گذشته و پیشینه خود جدا شد و نوروزخوانان به تناسب هر سال، به ابداع و نوآوری در اشعار می‌پردازند.
علاوه بر این طی سال‌های اخیر شاهد دور شدن نوروزخوانی از پیشینه کهن این آئین هستیم و برخی افراد با بهره گیری از اشعار حاجی فیروز، سیاه کردن دست و صورت جاپای نوروزخوانان گذاشتند و در معابر و چهارراه‌ها به خوانش اشعار می‌پردازند.
مدح پیامبر و امامان در اشعار نوروزخوانان
اکبر موسوی از کارشناسان فرهنگ عامه نیز به خبرنگار مهر می‌گوید: نوروزخوانان در واقع مژده دهندگان بهار محسوب می‌شوند و مدح پیامبر و امامان، ستایش خداوند و مژده آمدن بهار از مهمترین مضامین اشعار آنان به شمار می‌رود.
وی حفظ سنت‌های اصیل و کهن را از جمله اهداف نوروزخوانی بیان کرد و بر لزوم پاسداشت آئین‌های کهن تاکید کرد.
وی با بیان اینکه نوروزخوانان گروه‌های یک تا چندنفره هستند، افزود: این افراد به خانه‌های مردم می‌روند و با خوانش اشعار بداهه برای صاحبخانه و اهالی دعای خیر طلب می‌کنند.
گفته می‌شود در برخی مناطق مازندران نیز حدود یک ماه مانده به عید نوروز، چوپان‌ها و گاوچران‌ها شب هنگام به درب خانه‌ها می‌روند و مژده آمدن بهار را می‌دهند. آنها با زنگوله‌ای در دست و تکان دادن آن، با ایجاد سروصدا وارد دهکده می‌شوند و در جلوی درب خانه‌ها می‌ایستند و با شعر و آواز از صاحبخانه مژدگانی بهار را می‌گیرند.
چوپانان کیسه‌ای در دست دارند که طنابی به آن متصل است؛ کیسه را داخل خانه‌ها می‌اندازند و اهالی خانه این کیسه را با شیرینی، تخم‌مرغ، قند و چای و… پر می‌کنند. بانوان خانه مژدگانی دادن به نوروزخوانان را دارای شگون می‌دانند و مقدم آنها را به‌عنوان پیام‌آوران بهار گرامی می‌دارند.
ترانه‌های نوروز خوانی تا پیش از اسلام، تنها در توصیف طبیعت و زیبایی فصل بهار و ستایش شاهان و امیران خوانده می‌شد. پس از ورود اسلام به ایران، این اشعار با روایات اسلامی و مفاهیم مذهبی در هم آمیخت و علاوه بر نوید نو شدن فصل، به ستایش خدا و مدح امامان شیعه (ع) پرداخت.
قدیمی‌های مازندران حضور نوروزخوانان را خیر و برکت برای محلات و خانه‌ها می‌دانند و معتقدند بکار بردن نام ائمه اطهار در اشعار نوروز خوانی و ستایش خداوند به همراه اشعار موزون شور و نشاط خاصی را در شنودگان ایجاد می‌کند.
نظر شما