نوروز بیرق بلند وحدت، همبستگی و وفاق

ابوطالب احمدی ارکمی در گفت و گو با خبرنگار مهر در رشت با اشاره به آئین‌ها و آداب و رسوم عید نوروز اظهار کرد: جشن‌ها یکی از روشن‌ترین نمودهای فرهنگ و از بارزترین مراسم و آئین‌های گروهی هر قوم و ملتی هستند که می‌توانند نشانگر ژرفای میراث فرهنگی آن ملت باشند.

وی با بیان اینکه قدمت جشن‌ها، هم طراز زندگی جمعی انسان‌ها بوده و جشن‌ها همزاد آئین‌ها و باورهای اساطیری اعصار کهن هستند، گفت: پایبندی مردم ایران به سنت‌های دیرینه خود به اندازه‌ای بوده که با پذیرش اسلام، فرهنگ ایرانی خود را همچنان حفظ کردند و این ویژگی به دلیل برخورداری از فرهنگی عمیق و ریشه دار، با وجود چندین بار از دست دادن استقلال سیاسی، باورهای خود را پاس داشته‌اند.

پژوهشگر مطالعات جنوب غرب آسیا با اشاره به نظر «ریچارد فرای» افزود: ایرانیان در حفظ فرهنگ خود همچون درخت سرو هستند که این درخت از طوفان یا بادهای سهمگین نمی شکند و قابلیت انعطاف دارد و چون باد سهمگین بوزد، خم می‌شود و سر بر زمین می ساید و سپس با آرامش طوفان، دوباره قامت راست می‌کند.

احمدی ارکمی نوروز را کهن‌ترین، برترین و بزرگ‌ترین نماد فرهنگی ایران دانست که مقبول تمام اقلیت‌های کشور است، گفت: نوروز در ناخودآگاه تاریخی و فرهنگی ایران ریشه دوانده و در هیچیک از ادوار و بخش‌های تاریخ ایران امکان حذف آن وجود نداشته و نخواهد داشت.

نوروز بیرق بلند وحدت، همبستگی و وفاق

این پژوهشگر مطالعات جنوب غرب آسیا با تاکید بر اینکه نوروز از گذشته‌های دور به عنوان بیرق بلند وحدت، همبستگی و وفاق بوده است، تصریح کرد: اندیشه ایرانی، نوروز را آغاز زندگی می‌داند و شروع هر پدیده‌ی مهمی را بدین روز منسوب می‌دارد.

وی افزود: ارزش نوروز در ایران در دو محور می‌توان مورد توجه قرار داد، نخست اینکه این جشن با پشت سر گذاشتن فراز و فرودهای گوناگون مانند کوهی استوار از هجمه و حمله‌های صورت گرفته به حوزه تمدنی ایران جان سالم به در برده و با احساسات و روح ایرانیان درآمیخته، دوم؛ جنبه راز وارگی نوروز است. این جنبه اسرارآمیز بودن نوروز که به آن نسبت به سایر جشن‌ها برتری بخشیده، ناشی از روزهای قبل و بعد از مراسم جشن نوروز است که سبب شده تا در ذهن ایرانیان نقش ببندد.

احمدی ارکمی با تشریح وقایع مختلف تاریخی ایران تصریح کرد: ورق خوردن هزاران سال از تاریخ ایران و علی رغم ایجاد گسست‌های تاریخی و فرهنگی و حتی استیلای بیگانگان در برخی از برهه‌های تاریخی بر کشور ایران و ایجاد مخالفت‌ها و اعمال محدودیت‌های مذهبی و فرهنگی، ما شاهد زنده ماندن و پویایی این آئین کهن هستیم.

پژوهشگر مطالعات جنوب غرب آسیا با تاکید بر اینکه نوروز به نوعی با فرهنگ ایرانیان عجین شده و نمادی از هویت فرهنگی این سرزمین کهن مبدل شده است، بیان کرد: صاحب نظران عوامل مختلفی را برای ماندگاری نوروز عنوان نموده و از دریچه‌های مختلفی به این موضوع نگریسته‌اند که شاید بتوان گفت مجموعه این عوامل در کنار هم باعث شده تا نوروز همچنان با قدرت به حیات خود ادامه داده و حتی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز روزی تحت عنوان روز جهانی نوروز مصوب شد.

وی با تاکید بر اینکه نوروز در طول هزاران سال گسترده و ماندگار مانده است، افزود: آئین‌ها و رسوم نوروزی تابع حوادث خاص سیاسی، اجتماعی و یا حتی وقایع ملی نبوده و ملل مختلف شرقی این آئین و جشن را از روی اعتقاد و باور به مفاهیمی که هیچگاه دست خوش مرور زمان نشده برگزار و هنوز هم بزرگ و با عظمت شمرده و جشن می‌گیرند.

نوروز فرهمند ترین و کهن‌ترین سنت ایرانی

احمدی ارکمی با بیان اینکه نوروز فرهمندترین و کهن‌ترین سنت ایرانی و رشته پیوند همه اعصار و قرون است، گفت: این جشن نماد فرهنگ و همبستگی ملی، تاریخی، دینی و آئینی مردم ایران تلقی شده می‌شود.

پژوهشگر مطالعات جنوب غرب آسیا در ادامه گفت: یکی از رازهای نهفته در نوروز که سبب ماندگاری و عظمت آن طی قرون متمادی شده این است که نوروز تنها یک حادثه فرهنگی یا اعتقادی نیست، بلکه از منظر سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، هنری، مذهبی، ادبی، روانشناسی و زیست محیطی نیز قابل بررسی و مطالعه است.

وی با تاکید بر اینکه اعیاد و جشن‌های ملی از نمادهای همبستگی ملت محسوب می‌شوند، تصریح کرد: مردم ایران با مشارکت در جشن نوروز به تاسی از آداب و رسوم کهن، همدلی و هم اندیشی خود را به گونه‌ای نمادین به نمایش می‌گذارند و از این طریق حداقل سالی یکبار پیوند و پیمان خود را با نیاکان و خویشان تجدید می‌سازند و به حفظ میراث‌های خود جان تازه ای می‌بخشند.

احمدی ارکمی با بیان اینکه نوروز ماندنی است چون به سود همگان یا همه افرادی است که در این جشن بزرگ شرکت می‌کنند، افزود: نوروز هم خیر و برکت و افزون خواهی و تندرستی و کامیابی است و هم از روی تکرار زیاد به صورت عادت در آمده و از جمله اموری که اجرای آن به یک سنت قوی مبدل گشته است.

پژوهشگر مطالعات جنوب غرب آسیا با اشاره به اینکه نوروز آئین ملی است اما ارزش‌های عام و جهانی دارد، ادامه داد: ویژگی‌های عام و ارزش‌های آن، این آئین و فرهنگ را عام گرا و تعمیم پذیر کرده و به آن قابلیت گسترش و فراگیری در سطح ملت‌های مختلف داده است، این ویژگی‌ها برای همه مردم با هر هویت و زبانی قابل فهم و درک است.

وی افزود: تاریخ نشان داده است که مناسبت‌ها و اعیادی که ریشه در فرهنگ، علایق و باورهای مردم دارند، از ماندگاری بیشتری برخوردار هستند، بنابراین رمز جاودانگی و ماندگاری نوروز را باید در جاودانگی و ماندگاری ارزش‌های ماندگار اجتماعی و به ویژه نهاد خانواده در جامعه شرق جستجو کرد. علت ماندگاری نوروز آن است که این آئین، مردمی بوده و در قلب مردم و در بین مردم و در خانواده برگزار می‌شود. در واقع خانواده خاستگاه، پاسگاه و پروردگاه نوروز است.

احمدی ارکمی با بیان اینکه نوروز علی رغم گذشت قرون متمادی، ماندگار مانده است، افزود: خانواده به عنوان کوچک‌ترین واحد اجتماعی که پس از جمعیت از بیشترین تعداد برخوردار است، توانسته نوروز را در طول تاریخ زنده نگه داشته، شکوه ببخشد و به نسل‌های آینده منتقل کند.

پژوهشگر مطالعات جنوب غرب آسیا با بیان اینکه نام این جشن و آئین در بین همه ملت‌هایی که آن را برگزار می‌کنند، از هر زبان و نژادی، همان نوروز نامیده می‌شود و هیچ وقت نام آن به زبان‌های دیگری ترجمه نشده است، افزود: بر طبق شواهد آشکار و قابل لمس، انگیزه اصلی نوروز همان، هنگام و زمان ویژه و طبیعی تغییر سال و شروع سال نو است، البته یکی از عوامل ماندگاری نوروز می‌تواند مرتبط ساختن این روز به موضوعات و وقایع گوناگونی باشد که مخاطبان متعدد و با سلایق مختلف را به دنبال داشته است.

وی افزود: ممکن است این منتسب کردن‌ها دارای سند و پشتوانه تاریخی قوی نباشند ولی طبق رسم معمول و رایج و با هدف در یاد ماندن و ماندگاری این آئین پر ارج در طول اعصار و قرون صورت پذیرفته است، البته تقارن جشن‌های متعدد در زمانبندی محدود نوروز را هم باید در جذابیت و در یاد ماندن عید نوروز مهم دانست چرا که جشن‌های متعددی مانند پنجه کوچک، پنجه بزرگ، گاهنبار ششم، زاد روز زرتشت، جشن سوری، ایام فروردگان و غیره که در این دوره زمانی محدود برگزار می‌گردند و با استقبال مردمی روبرو هستند.

احمدی ارکمی با تاکید بر اینکه ایرانیان شادی را آفریده اهورامزدا و غم و اندوه را آفریده اهریمن می‌انگاشتند، گفت: برگزاری هر چه بیشتر و بهتر این جشن‌ها از همه سو آموخته و پاسداری می‌شد، تا جایی که بسیاری از این جشن‌ها همراه با نیایش و ستایش خداوند بوده و رنگ و بوی دینی داشته و این نکته به پایداری و دیرپایی اعیادی چون نوروز می‌انجامید.

نوروز از دیرپاترین آئین‌های ایرانی

وی با بیان اینکه نوروز یکی از دیرپاترین آئین‌های ایرانی، با مبانی بنیادین و پایدار است، گفت: نوروز بر تمام اقوام این سرزمین و مرام و مسلک‌ها تأثیر به سزایی گذاشته است، نوروز پیام شادمانی و زنده بودن و شادمانی و پویایی، بنیان‌های سازنده آزادی و آزادگی هر فرد ایرانی است.

پژوهشگر مطالعات جنوب غرب آسیا با تاکید بر اینکه جاودانگی نوروز در سودمندی آن برای انسان خواهان شادی، پویایی و زندگی و سرافرازی است، تصریح کرد: نوروز در طول تاریخ ایران برای تمام اقوام ایرانی جاذبه و کششی غیر قابل انکار در اکثر نواحی ایران یکسان است و همین اشتراک در رسوم و تعلق به ایران و فرهنگ و تاریخ ایرانی سبب همبستگی ملی بین مردم شده و ایرانیان را از غیر ایرانیان متمایز ساخته و می‌تواند دلیلی بر ماندگاری این آئین در طول قرون متمادی باشد.

احمدی ارکمی با تاکید بر اینکه برگزاری مراسم آئینی در دوره‌های مختلف تاریخی اعم از دوران باستان و حتی در دوره‌های اسلامی، حاکی از استمرار اعتقاد به کارکرد و تأثیر آئین‌ها در زندگی توده مردم است، تصریح کرد: اگرچه بعد از سقوط حکومت ساسانی ایران وارد یک دوره تاریخی متفاوت از گذشته شد و دین اسلام در ایران و سرزمین‌های شرقی رواج یافت، اما ایرانیانی که مسلمان شده بودند در پرتو ملاحظات فرهنگی و اجتماعی، خود را ملزم به برگزاری جشن نوروز می‌دانستند.

وی افزود: نوروز پیش از هر چیزی جنبه و صورت همگانی به خود گرفته بود و با استقرار در جایگاهی متین و استوار در جامعه ایرانشهری، جشنی ملی و اجتماعی به شمار می‌رفت، بنابراین ایرانیان تحت لوای حکومت اسلامی به بر پا داشتن نوروز اهتمام ورزیدند.

نگارش نوروزنامه ها در ایران پس از اسلام

احمدی ارکمی با اشاره به اینکه نگارش نوروزنامه ها در ایران پس از اسلام توسط افراد شاخص هم در تداوم و احیای نوروز در ایران پس از اسلام مؤثر بوده است، ادامه داد: به نظر می‌رسد پیدایش سلسله‌های ایرانی در قرون سوم و چهارم هجری که در پی حفظ و احیای میراث فرهنگی ایران باستان بودند، به تجدید حیات فرهنگی ایران کمک کرد. این نوروزنامه ها در زنده کردن جشن‌های ایرانی مانند نوروز و رونق بخشیدن به آن بسیار مؤثر بوده‌اند.

پژوهشگر مطالعات جنوب غرب آسیا با بیان اینکه نوروز آئینی متنوع و شادی آفرین است، گفت: زمانی که چرخش طبیعت پدید می‌آید، تحولی در کیهان پدیدار شده که کاملاً متفاوت و یکسره جدید و نو است و این گذر از سختی و ورود به زمان گذر، نوعی شادابی و تنوع و سرخوشی در طبیعت و زیست انسانی را پدید می‌آورد.

وی با تاکید بر اینکه نوروز به عنوان یک نقطه عطف تکرار پذیر و گسترده در زندگی انسان، به ما بشارت تغییر زمان و تعدیل شرایط بد را داده و نوید بخش زندگی جدید است، افزود: نوروز ضمن برخورداری از پشتوانه تاریخی و هویت ملی، بسیاری از اصول و قواعد دینی را نیز مورد توجه قرار داده و منافاتی با دین و مذهب ندارد.

نوروز نوید بخش صلح و آشتی

احمدی ارکمی با اشاره به اینکه نوروز، نویدهایش علنی و واقعیت‌های آن حقیقی است، تصریح کرد: با نگاهی به مراسم و آداب و رسوم عید نوروز می‌بینیم که این سنت باستانی بر روی مؤلفه‌ها و موضوعاتی تاکید دارد که جنبه عمومی دارند، با فطرت انسان سازگارند، به نظافت و تمیزی اولویت می‌بخشند، به خانواده اهمیت می‌دهند، بر صلح و آشتی تاکید دارند.

وی با تاکید بر مؤلفه‌های مختلف نوروز در زندگی ایرانیان اضافه کرد: نوروز روحیه جمعی را ترویج می‌کند و احترام به بزرگ‌تر را به نمایش می‌گذارند، مجموعه این ویژگی‌ها سبب شده که با گذشت زمان طولانی، مردم هر ساله با رغبت و میل بیشتر و به صورت خود جوش این سنت را گرامی داشته و رسم و رسوم آن را با توجه به شرایط خود در حد وسع و توان زنده نگه دارند.

احمدی ارکمی افزود: مجموعه عوامل و ویژگی‌های نوروز مانند انسجام بخشی، نشاط آفرینی، اخلاق مداری، زیبایی شناختی، طبیعت دوستی و غیره سبب ماندگاری و توجه مردم هر زمان به این سنت باستانی شده و چشم انداز آن برای آینده روشن نگه داشته است.

پژوهشگر مطالعات جنوب غرب آسیا با اشاره به نظر دکتر نقیب زاده مبنی بر اینکه نوروز داروی کارآمدی است که می‌تواند درمانی برای دردهایی چون کمبود آب، آلودگی محیط زیست، جنگ‌ها و منازعات، تزلزل خانواده، بی احترامی به بزرگ‌تر ها و غیره باشد، گفت: توجه به فلسفه نوروز و ارزش‌های عام و نهفته در این آئین کهن مانند جمع محوری، اصالت خانوادگی، احترام به محیط زیست، تکریم درگذشتگان، نیایش پروردگار، خوشبینی و امید، نشانگر این واقعیت است که با گذشت هزاره‌ها هنوز این ارزش‌ها، تازه و مورد قبول بوده و زنده نگه داشتن و مقید بودن آنها به حیات خانوادگی و اجتماعی ما ایرانیان غنا می بخشد.

وی افزود: بی شک پاسداشت آئین نوروز و توجه به ارزش‌های نهفته در آن، فضای خانه، محله، شهر و کشور را برای ما شیرین‌تر و دلنشین‌تر می‌سازد. نوروز می‌ماند زیرا ارزش‌ها و سنت‌های مورد تاکید آن با ایمان و انسانیت سازگار است.