به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «دشمنِ دشمنِ من؛ پیامدهای عملیات سیا علیه ابوالقاسم لاهوتی (۵۴_۱۹۵۳)» نوشته ماشا کیراسیرُوا به‌تازگی با ترجمه کاوه بیات توسط انتشارات جهان کتاب منتشر و راهی بازار نشر شده است. این‌کتاب بیستمین عنوان از مجموعه «برگی از تاریخ» است که این‌ناشر چاپ می‌کند.
در سال‌های ابتدایی دهه ۱۳۳۰ یکی از ماموران سازمان سیا به‌نام دونالد ویلبر، در چارچوب تبلیغات ضدکمونیستی آمریکا در ایران، با کمک یکی از دستیاران ایرانی‌اش علی جواهرکلام، کتابی جعلی با عنوان «شرح زندگی من» به‌نام ابوالقاسم لاهوتی منتشر کرد. این‌کتاب گرچه بازتاب گسترده‌ای نیافت، اما باعث اعاده حیثیت از لاهوتی شد. ابوالقاسم لاهوتی شاعر و سیاستمداری است که در زمان استیلای رضاخان پهلوی، به‌طور غیابی به اعدام محکوم شد و به مسکو رفت تا از گزند حکومت پهلوی در امان باشد. او متولد سال ۱۲۶۴ بود و سال ۱۳۳۵ در مسکو درگذشت.
کتاب پیش‌رو در واقع متن یک‌مقاله درباره چاپ همان‌کتاب جعلی و فعالیت سازمان سیا علیه لاهوتی، و ازجمله آثاری است که داده‌های اصلی آن‌ها در پی گشایش آرشیوهای روسیه پس از فروپاشی شوروی در دسترس پژوهشگران قرار گرفتند.
یکی از موضوعاتی که در این‌مقاله یا کتاب مشخص می‌شود، سیاست‌های کلان شوروی در قبال ایران و ایرانیان است؛ نوعی دشمنی که پیشینه‌اش به دوران روسیه تزاری برمی‌گردد و از همان مراحل اول غلبه روسیه بر بخش‌هایی از قلمرو ایران، ابتدا در قفقاز و سپس آسیای میانه، با مبارزه با زبان فارسی آغاز شد.
نویسنده «دشمن دشمن من» ماشا کیراسیروا، پژوهشگری است که در حال حاضر در شعبه دانشگاه نیویورک در ابوظبی فعالیت دارد و نوشته‌اش ۵ بخش اصلی دارد که به این‌ترتیب‌اند: «چشم‌انداز جدیدی بر کودتای [۲۸ مرداد] ایران»، «جنگ روانی و جبهه فرهنگی جنگ سرد»، «پیامدهای عملیات سیا»، «زندگی‌نامه خودنوشت و میراث لاهوتی» و «میراث لاهوتی بعد از ۱۹۵۴».
پس از این‌بخش‌ها هم دو بخش «نتیجه» و «کتاب‌شناسی» درج شده‌اند.
در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم:
شرح ناقص ویلبر از عملیات لاهوتی بیانگر آن است که او و گروهش درباره موقعیت لاهوتی در اتحاد شوروی هیچ برداشت درستی نداشتند و این‌رشته تلاش‌ها برای ایجاد بی‌ثباتی را نیز صرفا براساس نوعی هراس‌افکنی به راه انداخته بودند و هنگامی هم که چندسال بعد از آن را یک «موفقیت» ارزیابی کردند هنوز هم از تاثیر فعالیت‌هایشان تصوری نداشتند و به همین‌منوال، در حالی‌که ویلبر درباره تاثیر فضای گسترده‌تر جنگ سرد بر زندگی‌اش در سال‌های بعد از ۱۹۵۳ نکات فراوانی را خاطرنشان می‌کند، از اینکه از بابت خدماتش برای سیا نه‌فقط تشکری از او نشد، بلکه اصلا مورد شناسایی هم قرار نگرفت، شکایت دارد. چنین به‌نظر می‌آید که او نسبت به تاثیر اقداماتش بر زندگی و میراث حریفانش نیز بی‌تفاوت بود. جالب آنکه در حالی که ویلبر با سانسور سیا دست‌وپنجه نرم می‌کرد و زندگی‌اش در گمنامی نسبی به پایان آمد، لاهوتی _ تا حدودی به‌سبب عملیات ویلبر _ در مقام یک نماد بین‌المللی دوستی ایران و شوروی مورد تمجید و ستایش قرار گرفت. به‌علاوه در حالی‌که روایت «سیاه» لاهوتی توانست برخی از ایرانیان و حتی تعدادی از پژوهشگران جدی را گمراه سازد، پاسخ لاهوتی در ۱۹۵۴ هنوز هم در پژوهش‌های عالمانه‌ای که به انگلیسی، تاجیکی و فارسی درباره زندگانی او منتشر شده‌اند مورد بهره‌برداری است.
این‌کتاب با ۱۲۰ صفحه مصور، شمارگان ۳۰۰ نسخه و قیمت ۱۵۰ هزار تومان منتشر شده است.
نظر شما