طنین «شاه حسین گویان» در آذربایجان غربی/بساط روضه ها پهن شد

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: مردم استان‌های آذری زبان به خصوص آذربایجان غربی از دیرباز در برگزاری آئین‌های مذهبی به خصوص عزاداری‌های ماه محرم پیشرو، الگو و زبانزد خاص و عام بوده‌اند، اینجا جنس گریه و عزاداری برای امام حسین (ع) و یارانش کمی فرق دارد، عشق و ارادت در پوست و خون مردم از کودک و بزرگ، پیر و جوان، زن و مرد ریشه دوانیده و نسل به نسل به یادگار حفظ شده است.

استقبال از ماه محرم در این دیار اعم از شیعه و سنی و حتی اقلیت‌های دینی آداب و رسوم خاصی دارد مراسم اعلان عزا، آئین طشت گذاری، زنجیرزنی، دستجات عزاداری، دادن نذری، توسل به دستجات عزاداری بخشی از آداب مردم این منطقه در ماه محرم است.

مردم این منطقه با سیاه پوش کردن سردر منازل، مغازه‌ها، معابر اصلی شهر و خیابان‌ها و نیز بر تن کردن جامه‌های سیاه به رسم هر سال همزمان با آغاز ماه محرم اقدام به عزاداری کرده و عاشقان حضرت اما حسین (ع) و ۷۲ یار باوفایش عشق و ارادت خود را هرسال در قالب عزاداری مستحکم‌تر می‌کنند.

شهرهای آذربایجان غربی به خصوص ارومیه از چند روز مانده به محرم به طور کامل رنگ و بوی عزا و ماتم به خود گرفته و هیچ محله، خیابان و معبری را نمی‌توان یافت که در آن پرچم عزای امام حسین (ع) و شهدای کربلا به اهتزاز نیامده باشد؛ البته در این میان نقش محوری و اصلی بر عهده مردم است که به صورت خودجوش، مسجد و محله خود را برای عزای حسین آماده می‌کنند و شاید همین موضوع عنصر اصلی ماندگاری و پویایی آئین‌های محرم در میان آذری‌ها است.

استقبال از ماه محرم با آئین سنتی «طشت گردانی»

استقبال از ماه محرم در این دیار اعم از شیعه و سنی و حتی اقلیت‌های دینی آداب و رسوم خاصی دارد مراسم اعلان عزا، آئین طشت گذاری، زنجیرزنی، دستجات عزاداری، دادن نذری، توسل به دستجات عزاداری بخشی از آداب مردم این منطقه در ماه محرم است.

مردم این منطقه با سیاه پوش کردن سردر منازل، مغازه‌ها، معابر اصلی شهر و خیابان‌ها و نیز بر تن کردن جامه‌های سیاه به رسم هر سال همزمان با آغاز ماه محرم اقدام به عزاداری کرده و و عاشقان حضرت اما حسین (ع) و ۷۲ یار باوفایش عشق و ارادت خود را هرسال در قالب عزاداری مستحکم‌تر می‌کنند.

آئین «طشت گذاری» یا «طشت گردانی» که منسوب به اردبیل، به طور خاص و مردم آذربایجان به طور عام است، از مهمترین مراسم آذری‌های همزمان با آغاز ماه محرم است، هر چند این رسم امروز به شکل گسترده در شهرهای آذربایجان غربی اجرا نمی‌شود اما هستند هنوز هیئت‌های عزاداری که با برگزاری این آئین به استقبال ماه محرم می‌روند.

در این آئین، طشت، نماد مشک سقای کربلا، نماد آب رود فراتی است که به روی حسین (ع) و یارانش بسته شد و نشان از جایگاه والای آب در فرهنگ شیعیان و بخصوص ایرانیان است، طشت هایی که در این مراسم مورد استفاده قرار می‌گیرند، گرد، از جنس برنز و یا مس است؛ بعد از عزاداری، ریش سفیدان و عاشقان حسین (ع) در هر محله، طشت ها را بر دوش حمل کرده و وارد مساجد می‌شوند؛ حاضران در مسجد به احترام به پا خواسته و در جلو آنها دسته سینه زنی با شعار «الدخیل یا ابوالفضل» سینه می‌زنند.

بعد از قرار گرفتن طشت ها در سکوهای مخصوص و در میان حزن و اندوه حاضران، دعای مخصوص خوانده می‌شود و از آب طشت به عنوان تبرک، اکثریت حاضران و عزاداران استفاده می‌کنند.

مراسم «شاه حسین گویان» در آذربایجان غربی

مراسم «شاخسی» یا همان «شاه حسین گویان» از آن نظر منحصر به فرد است که با شور و شعور خاص ارادت به امام حسین (ع) در بیشتر مناطق کشور به خصوص شهرهای استان‌های آذری زبان برگزار می‌شود. در این نوع عزاداری جمعی از مردان از پیر و جوان گرفته تا میانسال و کودک، شانه در شانه هم قرار گرفته و در صف‌های طویل، طول خیابان و محله را طی می‌کنند.

یکی از اعضای هیئت با استفاده از بلندگوهای سیار اشعار مذهبی، مداحی‌ها و نوحه‌های جان سوز را با آهنگ‌های دلنشین و حماسی قرائت می‌کند و شاه‌حسین گویان جواب می‌دهند؛ حرکت آرام و طولی این دسته به همراه چراغ‌ها و فانوس‌هایی که در میان جمعیت روشن است، همواره عظمت دل سوختگان حسین را در اذهان متبادر می‌سازد.

اوج این مراسم در ظهر عاشورا و پس از اتمام عزاداری ظهر عاشوراست که عزاداران، با ذکر «شاخسی، واخسی»، پس از طی کردن مسیری طولانی نهایتاً خود را به خیمه‌های به آتش کشیده شده (نماد خیمه‌های امام حسین (ع) و یارانش در کربلا) رسانده و به سوگ واقعه می‌نشینند.

یکی دیگر از آئین‌های دیرینه مردم آذربایجان غربی در ماه محرم علم گردانی، زنجیر زنی و تشکیل دستجات عزاداری داری است و عموماً زنجیر در میان عزاداران به شیوه یک دست بر شانه‌ها نواخته می‌شود. دسته‌های زنجیر زنی شهر ارومیه نیز به عنوان یکی از کانون‌های بزرگ عزاداری در دهه اول ماه محرم از همان روزهای اول و دوم به راه می‌افتند.

عزاداری در سطح استان طی روز نهم ماه محرم (تاسوعا) به اوج می‌رسد و از اوایل صبح و بعد از بر آمدن آفتاب شروع می‌شود، ابتدا برای لحظاتی در مساجد و پس از آن اوایل صبح در خیابان‌ها و کوچه‌های شهر و محدوده روستاها انجام می‌پذیرد و نوحه‌های این روز به ذکرهای مربوط به جانبازی‌ها و فداکاری‌های حضرت ابوالفضل عباس اختصاص دارد.

تعزیه خوانی و شبیه خوانی، برپایی سفره‌های نذری، قربانی گوسفند پای دستجات عزاداری، برگزاری مجالس عزا با سخنرانی سخنرانان در خصوص فلسفه قیام حسینی از دیگر آیین‌هایی که مردم این دیار همه ساله همزمان با ماه محرم به خصوص دهه اول برگزار می‌کنند.

تاسوعا و عاشورای حسینی اوج عزاداری آذری‌ها

از جمله مراسم ظهر روز تاسوعا و عاشورا، تعزیه خوانی و شبیه خوانی است که نمایش گونه‌ای، از واقعه کربلا است یکی از کانون‌های مهم این مراسم در شهر ارومیه مقابل «مسجد مهدی القدم» است که مردم محله و سایر دوستداران اهل بیت شاهد برگزاری شبیه خوانی اباعبدالله الحسین هستند.

روز عاشورا روز تجلی میثاق مردم با امام حسین (ع) و قیام خونین وی بوده و مردم عادی به طرق مختلف از جمله نذر و قربانی، احسان چایی، شربت و آش‌های محلی، ساری شیله (شله زرد که در سال‌های اخیر معمول شده) در خدمت عزاداران حسینی هستند.

در روزهای تاسوعا و عاشورا در مناطقی از شهر ارومیه که جمعیتی از اقلیت‌های دینی نیز در آن سکونت دارند مسیحیان زیادی را می‌توان یافت که همراه با دیگر مردم در مسیر عبور دسته‌ها قرار گرفته و برای امام حسین (ع) و شهدای کربلا اشک می‌ریزند.

در عزاداری‌های مردم آذربایجان غربی به مانند برخی مناطق کشور از نمادهایی مانند علم، کتل و اسب به عنوان مظهر ذوالجناح و گهواره به یاد حضرت علی اصغر (ع) طفل شیرخوار کربلا استفاده می‌شود که این سمبل‌ها در ایجاد فضای حزن و اندوه به عزاداری‌ها نقش مؤثری ایفا می‌کند.

۲۵۰۰ مبلغ ماه محرم به مناطق مختلف آذربایجان غربی اعزام می‌شوند

معاون فرهنگی، آموزشی و پژوهشی اداره کل تبلیغات اسلامی آذربایجان غربی از اعزام بیش از دو هزار و ۵۰۰ مبلغ همزمان با ماه محرم به مناطق مختلف اعزام می‌شوند.

حجت الاسلام رحمان خضرلو در گفت و گو با خبرنگار مهر از تشکیل ستاد عملیات‌های فرهنگی محرم و برگزاری ستاد شئون فرهنگی در سطح استان جهت هم افزایی و هم آهنگی دستگاه‌های فرهنگی و اجرایی استان خبر داد و افزود: همزمان با ماه محرم دو هزار و ۵۰۰ نفر مبلغ و مبلغات به مساجد و هیئات، دسته‌های عزاداری، حسینیه‌ها، تکیه‌ها و بقاع متبرکه اعزام شده‌اند.

وی «آزادگان عالم در خیمه حسین اند است» را شعار امسال هیئت‌های مذهبی در ماه محرم عنوان کرد و ادامه داد: با توجه به رسالت سازمان تبلیغات رویکرد محوری عملیات‌ها و برنامه‌ها محرم جهاد تبیین است و رویکرد محتوایی و گفتمانی مقاومت بوده که در برگیری موضوعات مختلف محرم و صفر حول محور آزادگی و مقاومت است.

حجت الاسلام خضرلو با اشاره به طراحی و راه اندازی سامانه صدور مجوز عزاداری به صورت برخط جهت تسهیل در صدور مجوز عزاداری، گفت: تهیه و تدوین دستورالعمل و الزامات اجرایی مراسم عزاداری محرم سال ۱۴۰۳ و برگزاری محفل شاعران آئینی و برگزاری همایش ویژه مدیران، مادحین، روحانیون و ارکان هیئات مذهبی، دسته‌های عزاداری و تشکل‌های دینی در سطح استان را از برنامه‌های این اداره کل در ماه محرم ذکر کرد.

معاون فرهنگی، آموزشی و پژوهشی اداره کل تبلیغات اسلامی آذربایجان غربی همچنین از برگزاری همایش طلایه داران تبلیغ ویژه علما، روحانیون و طلاب خبر داد و افزود: همزمان با ماه محرم همچنین همایش تبیینی غدیر تا محرم نیز در مناطق مختلف استان برگزار می‌شود.

وی برگزاری پویش پوشیدن پیراهن سیاه توسط نو جوانان و کودکان به دست پیرغلامان، برگزاری مراسم پرفیض زیارت عاشورا با حضور واعظین، مادحین، ذاکرین برجسته استانی همه روزه در ایام محرم، تولید و نشر محتوای برنامه‌های محرم در سطح مختلف نخبگانی، عمومی، مبلغین، هیئات مذهبی و جامعه قرآنی و پیگیری تأمین و توزیع اقلام غذایی اساسی و ارزاق مورد نیاز هیئات مذهبی در ایام عزاداری محرم و صفر را از دیگر برنامه‌های این ماه عنوان کرد.

حجت الاسلام خضرلو با اشاره به طراحی سامانه رصد و پایش رثا افزود: در راستای تسهیل گری ارائه خدمات به هیئات و کاهش مراجعات حضوری زیر ساخت فنی لازم برای درخواست غیرحضوری هیئات در سامانه بیرق خدمات به نشانی beyraghkhadamat.ir فراهم شده است.

برگزاری تجمع یوم العباس نهم محرم ماه در ارومیه

وی از تجمع هیأت مذهبی تحت عنوان یوم العباس در نهم محرم در سطح استان خبر داد و گفت: همانند سال‌های گذشته مراسم یوم العباس در روز تاسوعا؛ نهم محرم با حضور هیئات مذهبی و روحانیون ارومیه برگزار خواهد شد.

معاون فرهنگی، آموزشی و پژوهشی اداره کل تبلیغات اسلامی آذربایجان غربی با اشاره به طرح ارزیابی و نظارت بر عملکرد مراسم عزاداری محرم ۱۴۴۶ گفت: با هدف ساماندهی فعالیت هیئت‌های مذهبی این طرح امسال همزمان با ماه محرم اجرا می‌شود.

حجت الاسلام خضرلو همچنین به کارگیری ظرفیت سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی، پشتیبانی حمایت و ارائه خدمات به کنشگران و گروه‌های مردمی، ساماندهی حمایت و رونق بخشی به روضه‌های خانگی در محلات و مناطق استان، راه اندازی رسانه‌های خودجوش مردمی جهت انعکاس برنامه‌های عزاداری‌های، توجه ویژه به برنامه‌های تربیتی و تبیینی در ماه محرم، برگزاری کرسی‌های قرائت‌های تدّبری کلام الله مجید و فراهم شدن خدمات بیمه‌ای جهت حمایت از مسئولین و برگزارکنندگان هیئت و عزاداران از مهمترین برنامه‌ها در ماه محرم امسال ذکر کرد.

برپایی ایستگاه‌های صلواتی و توزیع اقلام نذورات همزمان با ماه محرم در آذربایجان غربی

معاون فرهنگی، آموزشی و پژوهشی اداره کل تبلیغات اسلامی آذربایجان غربی از برگزاری ایستگاه‌های صلواتی و توزیع اقلام نذورات، برگزاری غرفه تبلیغ و ثبت نام طرح مسطورا و برگزاری نمایشگاه مقاومت نیز خبر داد و اظهار کرد: همچنین در ماه محرم با هدف جوانی جمعیت و ازدواج آسان خیمه‌های مشاوره در محافل عزا برپا می‌شود.

وی با اشاره به اهمیت تبیین فلسفه قیام عاشورا به نسل جوان گفت: با هدف توجه ویژه به نسل جوان و نوجوان (ایجاد ایستگاه‌های صلواتی کودکان و نوجوانان، تجمعات پسران و دختران نسل حسینی، هیئت‌های نوجوانانه، خیمه کودک (جهت ایجاد فضای جذب کودکان) با رویکرد آرامش خانواده در زمان عزاداری اجرا می‌شود.

حجت الاسلام خضرلو از مهرواره هوای نو نیز خبر داد و افزود: در این راستا هیئات مذهبی می‌توانند برای شرکت در مهرواره هوای نو که در ۱۲ شاخه تخصصی شامل حماسه هیئت‌ها، هیأت خبرنگار و صدای هیئت و… و. می‌توانید برای ثبت نام به سایت اداره کل تبلیغات اسلامی استان و سامانه بیرق مراجعه کنند.