رتبه ۳۲ ایران در «پیشگامی پژوهش»

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، دکتر سید احمد فاضل زاده؛ رئیس مؤسسه ISC گفت: نیچر ایندکس گزارش سالانه خود را تحت عنوان پیشگامان پژوهش منتشر کرد. این گزارش بر اساس داده‌های این پایگاه در بازه زمانی اول ژانویه ۲۰۲۳ تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۳ است. در گزارش ۲۰۲۴ پیشگامان پژوهش، جمهوری اسلامی ایران در میان کشورهای جهان حائز جایگاه ۳۲ شده است. همچنین، پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی شریف رتبه‌های اول تا سوم را کسب کرده‌اند.

نیچر ایندکس پژوهش‌ها و همکاری‌های با کیفیت را با استفاده از معیارهای ساده، شفاف و جاری، بررسی می‌کند. این پایگاه، یک پایگاه داده با دسترسی آزاد است که بر اساس وابستگی نویسندگان و روابط سازمانی، مشارکت در مقالات پژوهشی منتشر شده در مجلات باکیفیت علوم طبیعی و علوم بهداشت که بر اساس شهرت توسط گروه مستقلی از محققان انتخاب شده‌اند، را دنبال می‌کند و اطلاعات یک دوره ۱۲ ماهه را بر روی وبگاه خود نمایش می‌دهد.

انتخاب مجله و مقاله

مجلات گنجانده شده در نیچر ایندکس، صرف نظر از ناشر، توسط پژوهشگران فعال علوم طبیعی انتخاب شده اند. بدین صورت که از پژوهشگران خواسته شده است که نشریاتی را که ترجیح می‌دهند بهترین کار خود را در آنها منتشر کنند را بدون توجه به معیارهایی مانند ضریب تأثیر نشریه، و بر اساس درک خود از محتوای نشریات فهرست کنند. این فرآیند اخیراً در سال ۲۰۲۳ برای افزودن مجلات علوم سلامت نیز انجام شده است که تعداد نشریات آن به ۱۴۵ نشریه رسیده است.

محدودیت‌ها

نیچر ایندکس بخش کوچکی از تعداد کل مقالات تحقیقاتی منتشر شده را دنبال می‌کند و فقط علوم طبیعی و علوم بهداشتی را پوشش می‌دهد. عوامل زیادی وجود دارد که خروجی یک مؤسسه را در نیچر ایندکس تعیین می‌کنند. اندازه مؤسسه، و همچنین ترکیب تخصص‌های تحقیقاتی در مؤسسه، از جمله عوامل اصلی هستند. نیچر ایندکس راهکاری جهت نرمال سازی داده‌ها برای چنین عواملی ندارد. بلکه تنها داده‌های خامی را ارائه می‌دهد که می‌تواند به تجزیه و تحلیل کمک کند.

نیچر ایندکس تعداد مطلق و تعداد سهم کسری از انتشار مقاله در سطح سازمانی و ملی را ارائه می‌دهد و به این ترتیب، شاخصی از خروجی و همکاری پژوهشی با کیفیت در سطح جهانی را ارائه می‌دهد. این به صورت کلی و نیز بر اساس ۵ حوزه موضوعی کلی فیزیک، شیمی، علوم بهداشت، زمین و علوم محیطی و علوم زیستی شاخص در سطح مؤسسه، کشور، منطقه به دو صورت محاسبه می‌شود:

تعداد: در صورتی که یک یا چند نویسنده مقاله پژوهشی از آن مؤسسه یا مکان باشند، بدون توجه به اینکه چه تعداد از نویسندگان همکار از خارج از آن مؤسسه یا مکان وجود دارد، امتیاز یک به مؤسسه یا مکان اختصاص داده می‌شود.

سهم: یک شمارش کسری است که نسبت نویسندگان یک مؤسسه یا کشور / منطقه و تعداد مؤسسات وابسته در هر مقاله را در نظر می‌گیرد برای محاسبه سهم، مشارکت همه نویسندگان به طور مساوی در مقاله در نظر گرفته می‌شود.

جایگاه جمهوری اسلامی ایران در گزارش سالانه نیچر ایندکس ۲۰۲۴

در گزارش ۲۰۲۴ پیشگامان پژوهش که بر اساس داده‌های نیچرایندکس از ۱ ژانویه ۲۰۲۳ تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۳ است، کشور ایران در میان کشورهای جهان حائز جایگاه ۳۲ شده است. در این گزارش کشورهای چین، آمریکا و آلمان به ترتیب جایگاه‌های اول تا سوم را دارند.

جدول یک: جایگاه جمهوری اسلامی ایران در میان کشورهای جهان

بر اساس ۵ حوزه موضوعی کلی فیزیک، شیمی، علوم بهداشت، زمین و علوم محیطی و علوم زیستی بهترین جایگاه جمهوری اسلامی ایران در حوزه موضوعی فیزیک با جایگاه جهانی ۲۸ بوده است. عملکرد ایران در ۵ حوزه موضوعی بر اساس تعداد سازمان‌های ایرانی حاضر و نیز تعداد و سهم مقالات در جدول ۲ نشان داده شده است.

جدول ۲: عملکرد ایران در حوزه‌های موضوعی در گزارش سالانه نیچر ایندکس ۲۰۲۴

در این گزارش ۱۰۷ سازمان ایرانی حضور دارند که ۸۶ سازمان ماهیت دانشگاهی دارند. در بین کلیه سازمان‌ها پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی شریف به ترتیب رتبه اول تا سوم را کسب کرده‌اند. عملکرد ۲۰ سازمان برتر جمهوری اسلامی ایران در پایگاه نیچر ایندکس ۲۰۲۴ در جدول ۳، نشان داده شده است.

جدول ۳: عملکرد سازمان‌های جمهوری اسلامی ایران درگزارش سالانه نیچر ایندکس ۲۰۲۴