خالص‌سازی یا پذیرش کلمات جدید؟

خبرگزاری مهر، گروه مجله _ فاطمه برزویی: از زمانی که انسان‌ها برای اولین بار به قدرت گفتار دست پیدا کردند، زبان چیزی فراتر از ابزاری برای ارتباط ساده بوده است. زبان به مثابه پُلی است که فرهنگ و هویت یک جامعه را به نمایش می‌گذارد و داستانی از تاریخ، باورها، و تجربیات آن‌ها روایت می‌کند. از این منظر، می‌توان زبان را مانند یک آینه دانست که عمق و گستردگی یک فرهنگ را منعکس می‌کند.

زبان، تنها یک وسیله‌ی ارتباطی نیست؛ بلکه پنجره‌ای است که جهان‌بینی و افکار جوامع مختلف را به نمایش می‌گذارد. این تعاملات زبانی که از طریق تبادل واژگان میان زبان‌ها اتفاق می‌افتد، به غنای فرهنگی و فکری جوامع می‌انجامد و باعث می‌شود که زبان‌ها به موجوداتی پویا و چند بعدی تبدیل شوند.

در طول تاریخ، زبان فارسی نیز از این تعاملات فرهنگی و زبانی بی‌نصیب نمانده است. تأثیرات فرهنگی و زبانی از تمدن‌های مختلف مانند عربی، ترکی، مغولی و اروپایی به غنی‌تر شدن زبان فارسی کمک کرده‌اند. ورود واژگان خارجی به زبان فارسی نه تنها دایره‌ی واژگان را گسترده‌تر کرده، بلکه سبب تحول و پویایی این زبان شده است.

برای مثال، واژگان عربی که در دوران اسلامی به زبان فارسی وارد شدند، با خود مفاهیم دینی، فلسفی و علمی جدیدی را به ارمغان آوردند که به توسعه‌ی فکری و فرهنگی جامعه‌ی ایرانی کمک بزرگی کردند.

اما این تغییرات زبانی همواره با واکنش‌های مختلفی مواجه شده‌اند. گروهی از افراد بر این باورند که زبان باید خالص و بدون تأثیر از زبان‌های دیگر حفظ شود تا اصالت و هویت فرهنگی آن از بین نرود. این افراد معتقدند که هر گونه ورود واژگان بیگانه به زبان، تهدیدی برای فرهنگ و هویت ملی است.

در سوی دیگر، برخی افراد به تغییرات زبانی به عنوان یک فرآیند طبیعی و مثبت نگاه می‌کنند. آن‌ها بر این باورند که زبان‌ها باید پویا و زنده باقی بمانند و به‌طور مداوم با شرایط جدید تطبیق پیدا کنند. این دیدگاه معتقد است که زبان‌ها با پذیرش و جذب عناصر جدید، می‌توانند به ابزارهای قدرتمندتری برای ارتباط و انتقال مفاهیم پیچیده‌تر تبدیل شوند.

در دنیای امروز، یکی از مباحث داغ، استفاده از واژگان خارجی در زبان‌های ملی است. اخیراً یکی از کاربران اینستاگرام با انتشار ویدئویی اظهار کرده است که برخی ایرانیان معتقدند باید به‌جای استفاده از واژه‌ی عربی «سلام»، از «درود» استفاده کنیم، زیرا معتقدند زبان فارسی باید از واژگان بیگانه پاک نگه داشته شود.

این کاربر در این ویدئو با مثال‌های جالب توجهی توضیح می‌دهد که اگر با همین منطق پیش برویم، باید بسیاری از واژگان آشنا را کنار بگذاریم؛ چراکه ریشه‌هایی در زبان‌های دیگر دارند. نباید از واژه‌ی «چای» استفاده کنیم، چون این واژه ریشه در زبان چینی دارد. همچنین نباید از «اتوبان» و «اسکی» استفاده کنیم، زیرا این واژگان به ترتیب از زبان‌های آلمانی و نروژی وارد زبان فارسی شده‌اند.

اگر این استدلال را ادامه دهیم، خواهیم دید که بسیاری از واژگان رایج همچون «جهنم»، «شلنگ»، «صابون»، «اتاق»، «آسانسور»، «قرنطینه»، «تانگو»، «تومان»، «سونا» و «شکلات» نیز باید حذف شوند، چراکه ریشه‌هایی در زبان‌های عبری، روسی، یونانی، ترکی، فرانسوی، ایتالیایی، اسپانیایی، مغولی، فنلاندی و حتی آزتکی دارند.

در نهایت به نظر می‌رسد این نگاه سخت‌گیرانه به زبان، تنها به محدودیت و تضعیف آن منجر می‌شود. زبان‌ها همواره در تعامل با یکدیگر بوده‌اند و این تعامل و تبادل واژگان، فرآیندی طبیعی و اجتناب‌ناپذیر است. پذیرش واژگان جدید، زبان را قادر می‌سازد تا به نیازها و شرایط زمانه جدید پاسخ دهد.

بنابراین با توجه به این موضوعات برخی کارشناسان معتقدند تلاش برای خالص‌سازی زبان و حذف واژگان بیگانه، نه تنها غیرممکن است، بلکه از پویایی آن می‌کاهد. پذیرش تغییرات زبانی و تعاملات فرهنگی به زبان‌ها اجازه می‌دهد تا به ابزارهای قدرتمندتری برای انتقال مفاهیم و ارزش‌های فرهنگی تبدیل شوند. زبان‌ها موجوداتی زنده هستند که با پذیرش و تطبیق با تغییرات، زنده و پویا باقی می‌مانند.

برخی معتقدند تلاش برای حفظ بی قید و شرط اصالت زبان بدون هیچ تغییری ممکن است به‌جای تقویت و توسعه زبان، به محدودیت و تضعیف آن منجر شود. آنها بر این باورند که به‌جای مقاومت در برابر تغییرات زبانی و تلاش برای خلاصی آن از تأثیرات خارجی، باید پذیرش و استقبال از تعاملات زبانی و فرهنگی را به‌عنوان یک فرصت برای تکامل و غنای زبان در نظر بگیریم، تا زبان‌ها بتوانند به عنوان ابزارهایی قدرتمندتر برای انتقال فرهنگ و ارزش‌های جامعه عمل کنند.