مسجد جامع ساوه از اولین مساجد ساخته شده در ایران است و می‌توان آثاری از سه دوره تاریخی پیش از اسلام، قرون نخستین اسلام و عصر صفویه را در ساختمان آن مشاهده کرد.
مسجد جامع ساوه از بناهای تاریخی ارزشمندی است که در تاریخ خود بستر رخدادها و دگرگونی‌های متنوعی بوده است. نخستین شواهد و لایه‌های معماری تاریخی این به قرن‌های دوم و سوم هجری قمری منسوب شده و ساخت و ساز اولیه بنای مذکور بر اساس پلان و طرح شبستان ستون‌دار اجرا شده که بخش‌هایی از این ساختار همراه با باروی پیرامونی مسجد در سه جانب غرب و شرق و جنوب حیاط بنا باقی مانده است.
احداث اولین گنبد خانه در شبستان ضلع جنوبی در قرن‌های چهارم و پنجم هجری قمری صورت گرفته و پس از سپری شدن روزگاران، گنبد خانه دیگری در قرن‌های هشتم و نهم هجری قمری در همان مکان احداث گردید که در عصر صفوی به تزئینات منقوش و متنوع معماری آراسته شد، به طوری که می‌توان از کتیبه‌های و محراب بزرگ و گچ‌بری های فاخر آن یاد کرد.
ایوان عظیم واقع در ضلع غرب حیاط، در نوع خود از بناهای مطرح در ایران به شمار می‌رود که متناسب با خصوصیات اقلیمی ساوه در قرن‌های هفتم و هشتم همراه با آرایه های بدیع آن ساخته و مزین شده و دو رشته راه پله در طرفین ایوان، حیاط مسجد را با قسمت‌های مرتفع این بنا مرتبط کرده است.
مناره در بیرون از باروی مسجد قرار دارد و در ژرفای زمین، پایه این مناره در درون یک کرسی سترگ سنگی محفوظ مانده و از محدوده دریچه مناره می‌توان از یک رشته راه پله و به رأس آن صعود کرد. بدنه این اثر تاریخی دارای سه ردیف کتیبه همراه با سایر تزئینات آجر و گچ کاری می‌باشد که به سال ۵۰۴ هجری قمری به اتمام رسیده است.
شایان به ذکر است که قسمتی از محدثات تاریخی مسجد در طرف شمال حیاط قابل رؤیت است اما عمده آثار معماری در بیرون از دیوار فعلی و در زیر خاک پنهان مانده‌اند.
این مسجد در جنوبی‌ترین نقطه شهر ساوه، در انتهای خیابان سلمان ساوجی واقع است.
نظر شما