یک نویسنده و پژوهشگر ادبیات کودک معتقد است: نقد در این سرزمین تازه راه خود را باز کرده و بدون حمایت‌های دولتی نمی‌تواند موفق و موثر عمل کند.

جمال‌الدین اکرمی، نویسنده کودک و نوجوان در گفتگو با خبرنگار مهر به ضرورت وجود نقد و کانونی برای منتقدان ادبیات کودک و نوجوان اشاره و بیان کرد: نقد، آیینه‌ای است که هر روز خود را در آن نگاه می‌کنیم. اگر این آیینه کدر نشده باشد، خوبی‌ها و بدی‌های ما را نشان می‌دهد و لازم است که ما هر روز خود را در آن نگاه کنیم.

نویسنده کتاب «عمو نوروز در آپارتمان‌های شهر» با اشاره به این‌که نقد ادبی کتاب‌های کودک و نوجوان متفاوت با نقد این آثار از چشم‌انداز مخاطب است، گفت: واقعیت ماجرا این است که وقتی ادبیات بزرگسال را نقد می‌کنیم، خود بزرگسالان می‌توانند مخاطب این نقد ادبی باشند، اما در ارتباط با مخاطب کودک و نوجوان، این مسئله صادق نیست. بچه‌ها نقد ادبی را درک نمی‌کنند. کانون پرورش فکری، از مخاطبان خواست تا کتاب‌های خود را نقد کنند. این تجربه، تجربه خوبی بود، اما نقد ادبی نبود.

اکرمی به گونه دیگری از نقد آثار کودک و نوجوان اشاره و بیان کرد: گاهی یک اثر را از دیدگاه مخاطب ارزیابی می‌کنیم؛ گاه به تبیین جایگاه یک اثر در جامعه ادبی و هنری می‌پردازیم. برای مثال وقتی 40 سال پیش، احمدرضا احمدی داستان «من حرفی دارم که فقط شما بچه‌ها باور می‌کنید» را نوشت، کودکان نتوانستند با آن ارتباط برقرار کنند اما بچه‌های امروز این کتاب را می‌فهمند ضمن این‌که احمدی، زمینه‌های هنر آوانگارد را با کارهای خود فراهم آورد.

او در پاسخ به این‌که در ادبیات بزرگسال، می‌توان به این فکر کرد که نویسنده برای سایه خود می‌نویسد (به تعبیر صادق هدایت) اما در ادبیات کودک و نوجوان، نمی‌توان مخاطب را نادیده گرفت، بیان کرد: ما با یک مخاطب ایستا روبرو نیستیم. مخاطب ما و درک و دریافتش تغییر می‌کند. روزی بچه‌ها «پسرک چشم آبی» یا کارهای احمدرضا احمدی را درک نمی‌کردند، اما استقبالی که امروز از این آثار می‌شود گویای توجه این گروه سنی به داستان‌هایی از این دست است. از سوی دیگر نمی‌توان مانع تجربه شخصی نویسندگان شد. باید به شاعر و نویسنده اجازه داد هرچه می‌خواهد بنویسد و بر سر راه خلاقیتش، مانع ایجاد نکرد.

اکرمی معتقد است: منتقد ادبی، مرزها را مشخص می‌کند. برای مثال می‌گوید این داستان برای مخاطب خاص است و این کاملاً طبیعی است؛ شما به بچه‌ای که خواندن داستان را تازه آغاز کرده، کتاب دشوار معرفی نمی‌کنید. می‌کوشید تا داستان‌هایی را در اختیار او بگذارید که لایه لایه نیست و درک آن آسان‌تر است. اما نقد در این سرزمین تازه راه خود را باز کرده و بدون حمایت‌های دولتی نمی‌تواند موفق و موثر عمل کند.

به گفته این نویسنده و پژوهشگر ادبیات کودک، متولیان فرهنگی باید از منتقدان و انتشار نشریاتی چون پژوهشنامه و کتاب ماه کودک و نوجوان که به نقد جدی و تخصصی ادبیات کودک می‌پردازند، حمایت کنند، زیرا منتقدان واسطه میان مخاطب و آثار ادبی و هنری هستند و زمینه را برای ظهور و بروز هنر آوانگارد فراهم می‌آورند.

برچسب‌ها