حسین بکایی، نویسنده و پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان در گفتگو با خبرنگار مهر لازمه پرداختن به نقد و پی بردن به ضرورت آن را در گرو فراهم بودن پاره‌ای شرایط اجتماعی دانست و افزود: پیش از پرداختن به نقد باید به یک آسیب‌شناسی اجتماعی پرداخت و آن، اینکه ما با یک جامعه نق‌نقو روبه‌رو هستیم. این غر زدن از حدود 200 سال پیش، قبل از مشروطه آغاز شده و آغازگر آن، جماعت روشنفکرانی بوده‌اند که در تهران و شیراز و تبریز و شهرهای بزرگ زندگی می‌کرده‌اند.
گردآورنده مجموعه چهار جلدی «دایرةالمعارف بزرگ ایران من»، غر زدن را نشانه خواهندگی برشمرد و گفت: وقتی کسی غر می‌زند، یعنی از شرایط موجود چندان راضی نیست و چیزهای بیشتر و بهتری می‌خواهد و این خواهندگی، نشان‌دهنده انرژی و ظرفیت موجود در این افراد است که باید به درستی هدایت شود. به این معنی که افراد در وهله نخست باید بدانند چه می‌خواهند و چگونه می‌توانند به خواسته‌های خود برسند؟ اماجامعه ما بسیار عجولانه رفتار کرد و نشانه‌های این شتابزدگی، آسیب‌هایی است که در همه ی زمینه‌ها از معماری و فرهنگ و هنر و اخلاق شاهد آن هستیم.
بکایی به اینکه فهم گذشته موجب رسیدن به درک بهتری از حال و آینده می‌شود، گفت: ما تا زمانی که گذشته خود را نشناسیم و به همه خوبی‌ها و بدی‌های آن واقف نشویم و آن را قبول نکینم، نمی‌توانیم درک درستی از زمان حال داشته باشیم و مهم‌تر از آن نمی‌توانیم رو به آینده مورد نظر حرکت کنیم. اینجاست که ناگهان خودمان را وسط یک شهر 15 میلیونی چون تهران می‌‌بینیم که فاقد استانداردهای لازم است. به آدم‌هایی می‌رسیم که سواد دارند، اما سرانه مطالعه در جامعه‌شان بسیار پایین است.
به گفته این نویسنده و پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان، ما به جای غر زدن به نقد کردن احتیاج داشتیم. جامعه ما باید شیوه نقد و بررسی را فرا می‌گرفت و روشمند رفتار می‌کرد.
بکایی گفت: نقد فکر جامعه را جهت می‌دهد و نظم اجتماعی و اخلاقی ایجاد می‌کند. نقد میان یک متن و خواننده‌های آن متن پل می‌زند. نقد، یک اثر ادبی را معرفی و برجسته می‌کند.
بکایی نقد را فرازمان دانست و گفت: یک نقد خوب می‌تواند عمری طولانی‌تر از عمر نقاد داشته باشد و نسل‌های بعدی هم آن را بخوانند. برای مثال، نقدهایی که روی آثار کلاسیک چون داستان‌های ویکتور هوگو یا آلبر کامو نوشته شده، هنوز هم قابل خواندن است.
به گفته حسین بکایی، گسترش نقد به آماده شدن زمینه‌های متعدد نیاز دارد؛ از جمله باید روزنامه‌ای باشد که نقد چاپ کند. الان این روزنامه‌ها موجود نیستند. دو ـ سه نشریه تخصصی هم که دردی را درمان نمی‌کند و مهم‌تر از همه انتشار کتاب در 1000 نسخه به نقد احتیاج ندارد. البته ما از آینده ناامید نیستیم و احساس می‌کنیم که جامعه در حال حرکت به سمت عقلانیت است و نقد در این شرایط می‌تواند رشد کند.
این نویسنده و منتقد ادبیات کودک و نوجوان، گروه نوجوان را مخاطب نقد ادبیات نوجوان دانست و افزود: کوکان، مخاطب نقد ادبیات کودک نیستند، اما نوجوانان از بهترین مخاطبان نقد آثار مربوط به خود هستند.
بکایی پیشنهاد کرد که نقد به عنوان یک واحد درسی در دوره رهنمایی و دبیرستان تدریس شود تا دانش‌آموزان از طریق نقد نه تنها با گوشه و کنارهای دنیا و زندگی آشنا شوند، بلکه با آثار ادبی و هنری معاصر کهن ارتباط برقرار کنند.
نظر شما