بافت تاريخي يزد؛ ميراث ماندگار هنر ايراني/ سفر به شهر كولرهاي خشتي

به گزارش خبرنگار مهر، خانه هاي قديمي يزد حكايتي دارد، بزرگ و زيبا، حوضهاي بزرگ و فيروزه اي، پنجره هاي مشبك و رنگي، هشتيهاي زيبا و.... و همه اينها هنر و خلاقيت معماران يزدي بود.

بافت قديمي يزد، ميراث هنر ايراني/ وقتي دستان هنرمندان معجزه مي كند

بافت قدیمی شهر بوی کهن هنر معمارهای ایرانی را دارد، آمیخته ای از سلیقه و ظرافت در قامت بادگیرهایی که سر بر آسمان افراشته اند و طاقی هایی که حفاظ کوچه ها شده اند، سایه ای مدام و بادی که زیر طاقی ها می وزد تا خنکای جان باشد انسان ایرانی سالها پیش در معماری اش انگار به نبرد با گرما رفته است.

یزد شهر بادگیرها و مهد یکی از بی نظیر ترین میراث های معماری گلین جهان است، بافت قدیمی شهر دارای محلات مختلف و هر محله مرکزیتی دارد که از آنجا نیازهای روز مره مردم که قابل دسترسی بوده، تامین می شده است.

در مراکز محله معمولا مسجد، حمام، آب انبار، حسینیه و بازارچه، کارگاه های کوچک، جوی براي دسترسی به آب قنات قرار داشته که هنوز در بسیاری از آنها پابرجاست.

هشتي ها، زيرزمين‌ها و آب انبارها و ... خودنمايي در خانه هاي قديمي اين شهر خودنمايي مي‏کند. حوض‏هاي کم ارتفاع اما عريض، انارستان‏ها و نارنجستان‏ها، اتاق‏هاي سه دري و پنج دري، پنجره‌هايي با شيشه‏هاي کوچک رنگي، درهاي چوبي و ... همه و همه از زيبايي‏هايي است که در بافت قديم از گذشته تاكنون حفظ شده و همين جاذبه‏ها، گردشگران را به سوي خود فرا مي‏خواند.

معماری کهن ایرانی انگار شهر را زنده می پنداشته که برای تنفسش راهی اندیشیده است.

بادگیرهای خانه های اعیانی را معمولا در ضلع جنوبی حیاط خانه، یعنی سمت تابستان نشین آن می ساخته اند که هوای تالار، حوض خانه، کلاه فرنگی و زیرزمین را تهویه و خنک می کرده اند.

اين است كه در تابستان سوزان هم می شود به دل کویر زد زيرا این شهر کویری زیبا از یک سیستم خنک کننده اساسی بهره می گیرد. این سیستم خنک کننده از خشت خام، آجر، گل، گچ و چوب شورونه ساخته شده است.

كوچه هاي پيچ در پيچ آشتي كنان

کوچه هایی که به هم راه دارند و آنقدر پیچ می خورند روی تن شهر تا شبکه پیچیده ای را به هم وصل کنند. فراموش نکنید که وقتی در این کوچه های در هم پیچ گردش می کنید به درها دقت کنید. هنوز از درهای قدیمی آثاری برجاست با آن دق الباب های شگفت. دق الباب هایی که گاه شبیه حیواناتند و گاه با آیه ای از قرآن تزئین شده اند.

اما در اين اواخر، بافت تاريخي يزد در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است و قرار است به همت مسئولان استان و سازمان يونسكو به ثبت جهاني هم برسد اين بافت تاريخي شامل محلاتي همچون فهادان، كوچه بيوك، خرمشاه، سرجمع، ميرقطب، يعقوبي، شش بادگيري و... است كه در اين ميان مرحله فهادان از قديمي‌ترين محلات است. ‌در اين بافت تاريخي خانه‌هاي دوره ايلخاني همچنان مسكوني هستند و از اين نظر منحصر به فردي است.

سوغات يزد چشم هر گردشگري را به خود مي خواند

اگر می خواهید به رسم یادگار تحفه ای ماندگار از یزد داشته باشید، فراموش نکنید که مهمترین و ماندگارترین سوغات یزد ترمه است، ترمه های بته جقه که از طرحهای متنوع آن بعد از این همه سال تنها سروهای خمیده بر جای مانده است.

اما یک توصیه جدی؛ مردمان شرق جهان که ما هم در شمار آنها هستيم، اعتقاد دارند دست انسان یکی از راههای انتقال انرژی است. همین است که شرق را سرزمین رازها نام نهاده اند،‌ سرزمینی که در آن انرژی انسانی و روح، تاثیر شگفتی در گذران روزمره زندگی دارد از این مقدمه اما باید نتیجه گرفت كه دقت کنید ترمه ای را بخرید که دست بافت باشد، در این ترمه های جدید ماشینی هیچ اثری از انرژی و روح نیست.

پارچه های یزد هم معروف است. بازار یزد که خود مجموعه ای دیدنی و تاریخی است یک راسته بزرگ خود را در اختیار پارچه فروش ها گذاشته تا مسافران بتوانند در دهها مغازه پارچه فروشی آنچه را می خواهند بیابند.

اما شيريني يزد...

معروفترین شیرینی یزد باقلواست و البته تعداد زیادی شیرینی کوچک خوش طعم. قطاب، لوز بیدمشک، حاجی بادام و لوز پسته در میان آنها نامی ترند.

پس یک بار دیگر، در یک بهار دل انگيز به شهر کولرهای سنتی سفر کنید و در شگفتی از معماری غریب بادگیرها و آب انبارها و کوچه های طاقی دار، کامتان را با باقلوای یزدی شیرین کنید.

-----------------
گزارش: هيفا پردل