دکتر رضا محمدزاده، استاد الهیات دانشگاه امام صادق(ع) در مورد اینکه اصول حاکم بر رقابت سیاسی چیست به خبرنگار مهر گفت: غرض و هدف از رقابت رسیدن به یک نقطه پایانی است و برای اینکه این کار صورت بگیرد اطلاع رسانی و خبر دهی به افراد باید وجود داشته باشد. همچنین روشنگری و دادن آگاهی نسبت به آحاد جامعه باید وجود داشته باشد و از مبالغه یا دادن اطلاعات غلط باید خودداری شود. بعد اینکه نسبت به آن چیزی که از جانب بیگانگان، اغیار تحمیل و دیکته می شود گرایشهای واقعی وجود نداشته باشد. معمولاً این حالت پیش می آید که بعضی از این گرایش ها خودش را در شکل ها و قالب های ساختگی که ظاهرش منافع ملی را تأمین می کند ولی در واقع در جهت خلاف مصالح ملی است اتفاق می افتد که متأسفانه خیلی از کشورهای استعمارگر وجود چنین روحیه ای در شخصیت های سیاسی جامعه به نفع خودشان بهره برداری می کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) با بیان اینکه در نظامی که داریم بر اساس انقلاب اسلامی شکل گرفته خیلی از مسائل و اصول اخلاقی که در رفتارهای فردی به آن توصیه می شود در رقابت های سیاسی حتماً بایستی جایگاهش تدارک دیده شود، گفت: بحث صداقت، امانت داری، توجه به اصول و مبانی نظام الهی، تمام آن خصلت های مثبتی که در دانش اخلاق اسلامی به آن توجه می شود در اصول رقابت سیاسی به نحوی حاکم است و از زمانی که انقلاب کردیم در دوره های مختلف و عرصه رقابت های سیاسی بوده چه در فعالیت های سیاسی داخل مملکت چه در انتخابات سیاسی که شکل گرفته معمولاً رهبران اصلی جامعه چه مرحوم امام(ره) و چه مقام معظم رهبری دائماً روی این ارزشهای اخلاقی تکیه می کنند و از مردم می خواهند که در گیر و دار بحث های رقابتی آنچه را که مبانی اخلاقی این رقابت ها را تشکیل می دهد به آن توجه کنند و درگیر یک مقداری صحنه سازی یا تصویر سازی کاذبی که توسط برخی در جریان رقابت ها صورت می گیرند اولاً نشوند و به رقابت کنندگان هم خیلی توصیه می شود که با رعایت امانت داری و آن حس مسئولیت پذیری آن خصوصیت ، روش و متدها که برای رقابت دارند به نحو سالم پی گیری کنند و مردم از این رقابت بتوانند استفاده بکنند.
محمدزاده گفت: قاعدتاً انگیزه بیشتری هم به وجود می آید که در مسیر فعالیت های سیاسی اشان با شعارهایی که ارائه می کنند و این شعارها در راستای همان اهداف سیاسی و چارچوب های امنیتی جامعه است بتوانند مردم را به خودشان جذب و جلب کنند. و نهایتاً با مجموعه فعالیت هایی که مردم به عنوان کسانی که از این فعالیت ها تأثر می پذیرند این شخصیت های سیاسی به عنوان کسانی که خودشان را به نوعی به مردم عرضه می کنند برای امانت داری و تصاحب موقعیت های خوب سیاسی در کشور این مجموعه با کمک همدیگر بتوانند بار سنگینی را که در جامعه وجود دارد و مقتضای فعالیت های سیاسی است حمل و به سرانجام برسانند.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) در مورد اینکه آسیب های رقابت سیاسی در ایران چیست هم گفت: اگر به چیزی که در تاریخ انقلاب اسلامی اتفاق افتاده توجه بکنیم تا حد زیادی می توانیم پاسخ به این پرسش را پیدا بکنیم. وقتی اصول اخلاقی بر رقابت سیاسی حاکم نباشد جامعه را دچار نوعی تشتت و تفرقه می کند و این معادلاتی را که در یک جامعه سالم باید بین جناح های مختلف وجود داشته باشد و همه آنها در راستای اهداف و آرمان های سیاسی و چارچوب های امنیتی باشد همه آنها را به هم می ریزد. موقعیت درون جامعه را مخدوش می کند و هم باعث به هرز رفتن نیروهای داخلی می شود. نوعی جو نا امیدی و تشتت خاطر را در داخل ایجاد می کند که خود این مسئله مانع بزرگی در رسیدن نهادهای مختلف اجتماعی به اهداف و اغراضشان است.
محمد زاده تصریح کرد: هم اینکه صحنه سیاسی و بین المللی را برای اینکه کشورهای مغرض و بیگانه که معمولاً منافعشان را در ضعف و مخدوش شدن آن جنبه ها و قوا و نیروهای سیاسی اجتماعی یک جامعه جستجو می کنند تدارک ببینند که زمینه برای آنها فراهم تر بشود که بتوانند آن توطئه ها و عملکردهای منفی خودشان را به سرانجام برسانند. حالا در موارد مختلفی که در جامعه پیش می آید تا حد زیادی این اخلاق اسلامی و سیاسی در کشور رعایت شده و انتخابات خیلی خوبی داشته ایم.
وی افزود: مواردی را هم به صورت استثنا در کشور داشته ایم مثل انتخابات 88 که مخدوش شدن جنبه های اخلاقی در رقابت های سیاسی که در جامعه اتفاق افتاد مشکلاتی را برای مملکت و جامعه به وجود آورد که تدارک کردنش هم هزینه های اقتصادی زیادی را بر مردم تحمیل کرد و آن روحیه ها و نشاط سیاسی را تا حد زیادی تحت الشعاع قرار داد. اگر نبود جایگاه و مقام ولایت و رهبری در جامعه که بتواند با آن نگاه تیزبین و ظریف و باریک بین خودش در نقاطی که خلأ سیاسی به حساب می آمد راهنمایی های لازم را به مردم عرضه بکند و آن دلبستگی و وابستگی روحی و عاطفی و مذهبی که نسبت به این موقعیت در کشور وجود دارد شاید گرفتاری بیش تر از آنچه که اتفاق افتاد را باید متحمل می شدیم. همه اینها نشان دهنده این است که اگر آن اخلاق را در خصوص رقابت سیاسی رعایت نکنیم و به مصالح کلی نظام فکر نکنیم و به عنوان به ثمر رسیدن یک مجموعه از اهداف و اغراض بسیار محدود نگرانه در آن فعالیت های سیاسی امان باشیم و از آن آرمان ها و اغراض دور بیفتیم تا چه حد می تواند پایه های اعتماد ملی و امنیت داخلی و بیرونی را مورد تهدید جدی و گسترده قرار بگیرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) درمورد اینکه اگر رقابت سیاسی در ایران را با معدل الگوی حاکم بر کشورهای دیگرمقایسه کنیم چه نقاط ضعف و قوتی در الگوی ایرانی دیده می شود؟ هم اظهارداشت: در خصوص اخلاق سایسی آن چیزی که در کشور به خصوص از هنگام بروز و ظهور انقلاب اسلامی، مد نظر قرار گرفته تا حد زیادی همان اصول حاکم بر اعتقادات دینی ما در خصوص روابط اجتماعی است. این به نحو خیلی خوبی در کشور اتفاق افتاده و بسیاری از شخصیت های سیاسی ما که در مسیر تکوّن انقلاب ، روحیه و تفکراتشان به این اصول و مبانی تا حد زیادی توانسته از بحرانهایی که می تواند هر یک کدام آنها سرزمین ما را دچار مشکلات جدی بکند جلوگیری کرده و خیلی از مراحل را با موقعیت های خیلی خوبی پشت سر گذاشتیم.
این محقق و استاد دانشگاه عنوان کرد: برخی از بحران هایی که در کشور ایجاد شد و با توجه به آن مبانی و اصول تا حدی به حالت تعادل رسید و نمود جدی پیدا کرد اگر در کشورهای دیگر نمونه آن اتفاق بیفتد هیچ کدام از نظامهای حاکم نمی توانند از آن جنبه های تهدیدی و بنیاد بر افکن در امان بمانند اما خوشبختانه خود اعتقاد و دلبستگی مردم ، تاریخچه انقلاب و آن وابستگی های روحی و عاطفی و سیاسی که مردم بر اساس ارزشهای انقلاب و نقشی که شهدا و جانبازان و ایثارگران در تشکل و تحقق نظام جمهوری اسلامی از خودشان نشان دادند و موقعیت هم رهبری چه در دوره امام (ره) چه امروز در سایه مقام معظم رهبری تا حد زیادی نقاط قوت به حساب می آید و مسائلی از قبیل صداقت سیاسی، سلامت رفتارهای سیاسی و مانند آنها در جامعه توانسته تا حدود زیادی جزو این نقاط قوت به حساب بیاید.
وی افزود: اما از آن طرف در خیلی کشورها به علت خلأ موجود از این ناحیه در بزنگاه های سیاسی تحولات سلبی است و مشکلات مهم اجتماعی، سیاسی شکل پیدا می کند و تا به نهایت خودش دست پیدا نکند و نوعی براندازی به حساب نیاید استمرارش منقطع نمی شود. این نکته ای است که در کشور وجود دراد آن هم در سایر کشورها خیلی از موارد و برنامه ریزی هایی که از قبل تعیین شده و معادلاتی که از قبل رقم خورده تا حد زیادی رقابت های سیاسی شکل ظاهری و نمود غیر مبنایی پیدا کرده یعنی در ظاهر می بینیم که همه معادلات درست دارد اعمال می شود ولی در باطن وقتی تحلیل می کنید می بینید بسیاری از اتفاقاتی که صورت گرفته نتیجه اراده سیاسی مردم جامعه نیست بلکه نتیجه اراده عده محدودی است که با یک سلسله منافع شخصی یا حزبی توانسته اند موقعیت هایی را در جامعه خود بدست بیاورند که آینده کشور و جامعه خودشان را به لحاظ سیاسی و اجتماعی به نحوی شکل بدهند که در راستای منافع و اغراض خودشان قرار بگیرد . الحمدالله در جامعه ما چنین ویژگی را نداریم و از این نوع آسیب ها محفوظ و مصون هستیم.
این محقق و نویسنده در مورد اینکه آیا اصول حاکم بر رقابت سیاسی، فقط تا مقطع رأی گیری حاکم است یا باید بعد از آن هم به آن وفادار بود گفت: معمولاً در هر نوع انتخاباتی چه مجلس چه ریاست جمهوری چه شورای شهر و انواع و اقسام انتخاباتی که صورت می گیرد یکی ار مهمترین ملاک هایی که در رقابت سیاسی وجود دارد عملکرد سیاستمداران و جریان های سیاسی است که در اعتقادات مذهبی امان هم معتقد به آن هستیم حضرت امیر می فرماید ایمان ، همه اش عمل است ، قول بعضی از این عمل است. شعارهای سیاسی و فعالیت های انتخاباتی که معمولاً در زمان و فترت انتخابات صورت می گیرد صرفاً یک مقدمه برای تحقق رقابت سیاسی است و بسیاری از سیاستمداران ما بحث رقابتشان را در ناحیه عملکرد سیاسی و رفتارهای مسئولانه خودشان استمرار می دهند و مردم هم خوشبختانه به این اهمیت می دهند.
وی با اشاره به اگر به عملکرد نمایندگان مجلس که بعد از انتخابشان در مجلس فعالیت دارند و ارتباطی که با حوزه انتخاباتی خود دارند نگاه بیفکنیم ملاحظه می کنیم که نمایندگان مجلس تلاش بسیاری می کنند که نشان دهنده صداقت آنها در خصوص شعارهای انتخاباتی بوده که در زمان انتخابات انجام دادند. مردم هر کدام از حوزه انتخاباتی تلاش می کنند با یک نوع ریز نگری و توجه عمیق بررسی کنند که آیا نماینده شعارهایی که در زمان انتخابات مطرح می کرده در رابطه با حوزه انتخابیه به مرحله اجرا می گذارد یا نه. خود نوع رفتار متقابلی که بین انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان وجود دارد دقت هایی که در این خصوص صورت می گیرد همه و همه حاکی از این است که در نظام اسلامی ما توجه به انطباق بین قول و عمل و شعارها و رفتارهای سیاسی تا حد زیادی در استمرار رقابت های سیاسی نقش تعیین کننده دارد.
استاد دانشگاه امام صادق(ع)در مورد اینکه چرا روند رقابت سیاسی در ایران خیلی نظام مند و قابل پیش بینی نیست هم یادآورشد: اظهار داشت: آنچه که در جریانات سیاسی کشور اتفاق افتاده مورد توجه نهادهای علمی نیست و بنیادهایی که تا حد زیادی می توانند به برسی های علمی ای که نسبت به ابعاد سیاسی جامعه صورت می گیرد قرار نگرفته است. یکی از مهمترین کارهایی که باید انجام دهیم این است که یک روحیه همگرا و علمی که می تواند به نوعی حاکم بر همه نهادهای سیاسی و تشکلات سیاسی ما باشد باید به وجود بیاوریم که کار این نهاد این است که نسبت به جنبه های مختلف رفتارهای سیاسی آن دقت لازم و بررسی های لازم را انجام بدهد و بر اساس یک دسته از اصول و قواعد و بنیادهای علمی ای که شکل می دهد توصیه های لازم را برای برقراری این چارچوب های مناسب در خصوص رفتارهای سیاسی در جامعه را تعیین کند.
محمدزاده افزود: علت تشتت و نبود یک همگرایی مناسب به خاطر این است که تا حد زیادی آن نگرش فرا معرفتی را نسبت به رفتارهای سیاسی خودمان نداشته ایم. شاید وجود چنین نهادهایی در کشور های دیگر تا حد زیادی توانسته تجربیات مختلف را که جوامع مختلف بتواند احساس بکنند که به نحو بهتری رفتارهای سیاسی را بروز و ظهور بدهند برقرار ساخته است.
وی افزود: ولی متأسفانه در این خصوص یک مقداری کمتر فعالیت کردیم و نهادهای علمی و آکادمیک که تا حد زیادی باید یک برنامه ریزی خوب و حمایتی که از ناحیه مراکز اصلی نظام در این خصوص صورت می گرفت یک جمع بندی خوبی از مجموع آن چیزی که در تاریخ سیاسی ما اتفاق افتاده ارائه بکند اصول و قواعدی را که بیشتر از آنکه جنبه بین المللی داشته باشد جنبه بومی دارند با اعتقادات و اصول ملی و فرهنگ ما با مباحثی که به خصوص بعد از انقلاب اتفاق افتاده انطباق زیادی دارد با یک جمع بندی کاربردی مناسبی به شکلی تحریر و تدوین بکنند که بعد بشود به عنوان یک اسناد بالادستی مورد استفاده بسیاری از تشکلات وجریانهای سیاسی قرار بگیرد و با توجه به این اصول فعالیت ها را طوری سامان دهی کند که هر ناظر بیرونی وقتی نگاه می کند آن تشتت و تفرقی که ناشی از نبود چنین محور مهمی است با آن مواجه نشود.
نظر شما