دکتر محمد بقایی ماکان در مورد ترجمه های متون علوم انسانی در کشور به خبرنگار مهر گفت: بیش از یک قرن است که نهضت ترجمه با تأسیس دارالفنون در ایران شکل گرفته است و همچنان به حرکت خود به عنوان جریان فرهنگی درخور توجه ادامه می دهد، تا آنجا که مترجمان چرب دستی به خصوص در حوزه ادبیات داستانی و توصیفی به وجود آمدند که اعتبارشان از منظر خواننده ایرانی بیش از پدید آورنده اثر بوده است. ولی درسالهای اخیر به خصوص دهه 60 به بعد با ورود قلم هایی ناپخته که صاحبانشان به رغم دانستن زبان مبدأ به زبان مقصد تسلط نداشته اند پریشیدگی و بی مایگی در زمینه ترجمه پدید آمد که می توان آن را به همه حوزه ها از علمی و فلسفی و فرهنگی و ادبی تعمیم داد.
وی افزود: بنابراین در یک جمع بندی کلی می توان گفت که روند ترجمه به رغم کمیت فراوان از کیفیت مطلوبی برخوردار نیست و به خصوص در حوزه علوم انسانی آثاری به ترجمه در می آید که به هیچ روی با ذهن و فرهنگ ایرانی تناسب ندارد.
این محقق و پژوهشگر مسائل فرهنگی در مورد این سؤال که از آنجا که با وضع ترجمه کشورهای دیگر آشنایی دارد ترجمه متون زبان های دیگر در غرب به چه صورت است هم یادآور شد:به طور کلی در کشورهای عربی آثار ترجمه شده با فرهنگ جاری در این کشورها بیشتر از دیگر مناطق همخوانی دارد. برای مثال آثاری که در بیروت و مصر به صورت ترجمه چاپ می شوند که غالب آنها در نمایشگاه جهانی کتاب در تهران عرضه می گردد بیرون از فرهنگ جاری در سرزمین های عربی نیست. ولی در کشورهای ترک زبان وضعیت برعکس است. به نظر می رسد که آثار ترجمه شده بیشتر تحت تأثیر فضای فرهنگی غرب است و این تأثیر پذیری چندان شدید است که حتی در اطوار و آداب آنان نیز به شدت مؤثر بوده است. در دیگر کشورهای منطقه که در شمال و شرق ایران قرار دارند مانند تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، پاکستان و افغانستان جریان ترجمه چندان قوی نیست که بتوان مورد نقد و بررسی قرار داد.
بقایی ماکان درمورد مشکلات موجود برای ترجمه متون علوم انسانی در کشور هم گفت: حقیقت این است که در دنیای خارج مدام اثری تازه و جهانی پدید می آید که همانند مصنوعات مادی در زمینه هایی مانند پزشکی مورد نیاز جوامع دیگر است، ولی از آنجا که محدودیت هایی برای ترجمه این آثار وجود دارد مترجمان شوق ترجمه آنها را ندارند.
این نویسنده و پژوهشگر تصریح کرد: زیرا به دلیل موانعی که در حوزه نشر از آغاز تا انجام از گرانی مصالح نشر گرفته تا ممیزی سلیقه ای وجود دارد شور و شوق هر مترجم و ناشری را برای چنین امری از میان می برد. به همین سبب است که در چند ساله اخیر بسیاری از آثار ارزنده جهان که می توان به زیور زبان پارسی آراسته شود از چشم خوانندگان پارسی زبان دور ماند.
نظر شما