دکتر حسین باهر، استاد دانشگاه شهید بهشتی در مورد اینکه آیا ترجمه های متون علوم انسانی در کشور هدفمند انجام می شود به خبرنگارمهر گفت: خیرT معمولاً این ترجمه ها در محتوایشان بومی سازی صورت نمی گیرد. یعنی ترجمه ها تحت اللفظی انجام می شود. بعد هم ترجمه ها را به صورت تألیف در می آورند که چنین حالتی فقط مختص به ایران است. یعنی متن اصلی را امانت داری نمی کنند و هرچه خواستند به ترجمه اضافه می کنند و اسمش را تألیف می گذارند. در واقع متن اصلی ترجمه را هم از بین می برند. این نوع تألیف فقط در ایران کاربرد دارد و در کشورهای پیشرفته چیزی به نام تألیف نداریم.
وی در مورد اینکه از آنجایی که با وضع علوم انسانی کشورهای مطرح در این حوزه آشنایی دارید در این کشورها ترجمه به چه صورت است هم اظهارداشت: معمولاً آنها ترجمه نمی کنند. در سطح کارشناسی از کتاب های تکس استفاده می کنند و دانشجویان ارشد و بالاتر موظفند متن اثر را به زبان اصلی مطالعه کنند و بیشتر زبان اصلی که رایج است انگلیسی است و اکثر کتاب های عمده حتی توسط خود نگارنده اش به انگلیسی نوشته می شود یا تحت نظارت او به انگلیسی ترجمه می شود. کاری که در کشور می کنیم درمورد تألیف ترجمه ها کاری خلاف علم است.
این جامعه شناس و رفتارشناس بیان داشت: در ترجمه باید دانشجو فرهنگ مسائل مطرح شده در آن اثر را داشته باشد یعنی ترجمه تحت اللفظی برای فهم مطالب آن اثر ناقص است. ضمن اینکه اگر مطالب مطرح شده با مبانی فرهنگ ما همخوانی نداشت باید با حفظ ترجمه آن اثر در زیر نویس حرف های خود را که نظر اسلامی ایرانی است هم بیان کنیم.
وی در ادامه سخنانش تأکید کرد: برای مثال کتاب های اقتصاد غربی با فرهنگ کاپیتالیسم تدوین می شوند یعنی سودگرایی هدف غایی اقتصاد آنها است وقتی حتی خیریه هم می کنند به خاطر معافیت از مالیات است. ولی چنین مسئله ای را ما در ایران نداریم و اعمال برای رضای خدا انجام می شود.
باهر افزود: ترجمه اکثر کتاب های مدیریت، اقتصاد حتی روانشناسی و کلاً علوم انسانی این گرفتاری ها را دارند. یک نفر منقد و منتقد هم که پیدا می شود فوراً بازنشسته اش می کنند اما آن اساتیدی که سرقت ادبی می کنند و یا ترجمه های دانشجویان را کتاب می کنند استاد نمونه می شوند، البته همه اینطور نیستند.
وی در مورد مشکلات ترجمه متون علوم انسانی در ایران هم عنوان کرد: ترجمه ها تحت اللفظی صورت می گیرد، یعنی فرهنگ زبان مبدأ انتقال پیدا نمی کند. مترجم اگر با فرهنگ نویسنده اثر آشنا نباشد از آن مطلب ترجمه شده چیزی عایدمان نخواهد شد. البته ممکن است فرهنگ آن طرف با فرهنگ ما همخوانی نداشته باشد. در این صورت مطالب باید متناسب با فرهنگ ما بومی سازی شوند، یعنی ضمن رعایت امانت در ترجمه نظر فرهنگ ایرانی اسلامی خود را هم در زیرنویس یا پاورقی بیاوریم.
نظر شما