وضعیت اسف‌بار تالیف، جایی برای نقد و نقادی باقی نمی‌گذارد

اسدالله شعبانی، شاعر و نویسنده کودک و نوجوان در گفتگو با خبرنگار مهر، نقد را آینه‌ای دانست که هرکس می‌تواند نقش خود را در آن ببیند.

وی افزود: ما آینه‌ای نداریم که در آن به خود نگاه کنیم. برای مثال کسی نیست بپرسد این همه بازنویسی از داستان‌های شاهنامه و مثنوی برای چیست و به چه کار می‌آید؟ در کدام، حرف تازه‌ای وجود دارد؟ ترجمه چه بر سر تالیف آورده است؟ چرا نوجوان‌های ما علاقه چندانی به کتاب‌های تالیفی ندارند؟ علت این‌که کودکان و نوجوانان ما به فضاهای فانتزی و داستان‌های پلیسی علاقه‌مند شده‌اند، چیست؟

شاعر مجموعه «تکه‌ای از دریا» به تعریف عام از نقد اشاره و بیان کرد: نقد، شناخت سره از ناسره است و تفاوت عمده نقد ادبیات کودک و نوجوان با ادبیات بزرگسال به نوع مخاطب این دو برمی‌گردد و نمی‌توان این مسئله مهم را نادیده گرفت که در نقد ادبیات کودک و نوجوان، بخش عمده‌ای از مخاطبان، غایب هستند. به این معنی که بچه‌ها نمی‌توانند مخاطب نقد شعرها و داستان‌هایی باشند که برای آنها نوشته و سروده شده است. در نتیجه نقد ادبیات کودک و نوجوان، هرگز نمی‌تواند به گستردگی نقد ادبیات بزرگسال باشد.

شعبانی با اشاره به اینکه نقد منسجم و هدفمندی از ادبیات کودک و نوجوان وجود ندارد، گفت: نقد، آینه‌ای است که ما را به ما نشان می‌دهد، اما کسی نیست تا زنگار از رخ این آینه پاک کند؛ نقدهایی که منتشر می‌شود، یا نقد صاحب اثر است یا بیش از هر چیز جنبه تعلیمی و روانشناسانه دارد؛ در حالی که مهم این است که یک شعر یا داستان (برای هر گروه سنی) در درجه نخست جنبه ادبی و هنری داشته باشد.

شاعر مجموعه «پرچم سبز درخت» به رشد نقد ادبیات کودک و نوجوان در سال‌های اخیر اشاره و بیان کرد: گرچه نقد ادبیات کودک، از رشد بیشتر و بهتری برخوردار بوده و امروز، نشریاتی چون پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان، کتاب ماه کودک و نوجوان و روشنان، به طور تخصصی به نقد می‌پردازند، اما تعداد نشریات تخصصی که در حوزه نقد ادبیات کودک منتشر می‌شود و تعدا منتقدان خوب ادبیات کودک و نوجوان، به شمار انگشتان یک دست هم  نمی‌رسد و با این تعداد اندک نمی‌توان به رشد و بالندگی نقد که موجب گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی می‌شود، امیدوار بود.

شعبانی، وجود نقد ژورنالیستی را ضروری دانست و افزود: مجلات تخصصی ادبیات کودک و نوجوان، نشریاتی نیستند که پدر و مادرها یا  آموزگاران و مربیان به آن مراجعه کنند. بنابراین ضروری است روزنامه‌ها و مهم‌تر از رسانه‌های نوشتاری، تلویزیون به عنوان رسانه ملی به معرفی کتاب‌های منتشر شده بپردازند. حتی نشریات ویژه کودک و نوجوان مثل سروش کودکان و کیهان بچه‌ها و... می‌توانند به این نکته مهم توجه کنند، اما واقعیت ماجرا این است که سرانه پایین مطالعه در جامعه ما و وضعیت اسفبار تالیف و انتشار کتاب، جایی برای نقد و نقادی باقی نمی‌گذارد.