سبد مسافران از صنایع دستی استان مرکزی پرمی‌شود/ قالی ساروق تا گیوه‌ سنجان

به گزارش خبرنگار مهر، هدیه دادن یکی از سنت‌های زیبای ما ایرانی هاست، این سنت پسندیده مورد سفارش اسلام نیز هست اما هرچند خرید سوغاتی از گذشته های دور مرسوم بوده است اما امروز این رسم زیبا به یکی از ارکان فرهنگ گردشگری تبدیل شده است، بسیاری ازگردشگران پس از بازدید و دیدن از جاذبه‌های گردشگری هر منطقه به دنبال محصولی ویژه از آن مکان هستند تا یادگاری از آن سفر برای خود و عزیزانشان به سوغات  ببرند.

ایران کشوری غنی از فرهنگ ها و اقوام مختلف است، همین تنوع قومیت در ایجاد هنرها و صنایع مختلف در کشور ایران موثر بوده است، بنابراین هر منطقه از  این خاک که قدم بگذاری می توانی ذوقی راببینی که منحصر بفرد است، این ذوق و هنر می‌تواند در خلق صنایع دستی تا پخت انواع خوراکی‌ها قرار گیرد، سوغاتی هر منطقه می تواند معرف فرهنگ و نمادی از آن منطقه باشد.

استان مرکزی نیز در تنوع انواع صنایع دستی و خوراکی های خوشمزه چیزی کمتر از سایر استان های کشور ندارد، تنوع اقوام و شرایط اقلیمی و موقعیت ارتباطی استان مرکزی سبب شکل گیری صنایع دستی متنوع در شهرستان های استان شده است قالی بافی، گلیم بافی، گیوه دوزی و تفرشی وزی از صنایع دستی مهم استان مرکزی است.

از دیگر صنایع دستی استان مرکزی که قابلیت‌ها و زمینه‌های رشد و فعالیت زیادی دارند می توان از طراحی و نقشه کشی فرش، رفوگری، رنگرزی سنتی، جاجیم بافی، هنرهای چوبی شامل: منبت و کنده کاری روی چوب، معرق و محرق، پیکر تراشی، نازک کاری چوب، مشبک، ساخت سازهای سنتی و خراطی، صنایع فلزی شامل: قلمزنی روی مس، مسگری، سفیدگری، چلنگری، علامت سازی و دیگر رشته ها: آینه کاری، گچبری سنتی، سوزن دوزی و رشته های وابسته به آن، گیوه بافی و گیوه دوزی، البسه محلی، سرامیک سفالگری و مجسمه سازی، صنایع دستی تکمیلی و تلفیقی، بامبو بافی، تراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی، تذهیب و نگارگری، بافتنی های سنتی، عروسک های محلی و... می توان نام برد.

قالی ساروق

مهم ترین صنعت دستی استان مرکزی فرش است. ساروق روستایی است در نزدیکی اراک که نقشه ها و بافت فرش آن شهرت جهانی دارد. این قالی به دلیل ریزبافت بودن و داشتن پرزهای کوتاه، همچون تخته ای سخت و فشرده به نظر می‌رسند و رنگ و متن اکثر آن‌ها کرم و لاجوردی است.

در این میان نباید از نقش طراحان و نقشه کشان برجسته استان نیز غافل شد، طرح‌ها و نقشه‌های مرغ و ماهی، مستوفی، پرده‌ای و گل و بوته از جمله نقشه‌های برجسته ساروق و استان مرکزی است.

گیوه دوزی سنجان

یکی از قدیم ترین پاپوش ها گیوه است، این کفش از نخ های قالی تهیه می شود و در دو منطقه سنجان و وفس استان مرکزی تولید و دارای شهرت بسیار است. رویه گیوه بدست زنان و توسط گونه‌ای سوزن که جوالدوز خوانده می‌‌شود بافته می‌‌شود و قسمت کفی آن بدست مردان با استفاده از ابزاری که تخت نامیده می‌‌شود به اصطلاح آجیده می‌‌شود. در صورت لزوم رویه این پاپوش با استفاده از سریشم اندوده می‌‌شود تا در کشتزارها مانع نفوذ آب به درون آن شود مراحل ساخت و تولید گیوه حدوداٌ دو روز طول می کشد که در چهار مرحله چرم سازی رویه بافی، تخت کشی و گیوه دوزی خلاصه می‌شود.

 مسگری

مسگری در اراک و تفرش سابقه دیرینه دارد. مجموعه تاریخی بازار اراک و حجره‌های بازار قدیمی تفرش هنوز ضرباهنگ چکش مسگران را بخاطر دارد و روزگار رونق این صنعت دستی را فراموش نکرده و زنده ماندن این رشته در اراک و تفرش به صورت موروثی بیانگر ریشه داری این هنر در استان مرکزی است. قلمزنی بر روی مس از دیگر صنایع دستی استان مرکزی است.

تفرشی دوزی

تفرشی دوزی یا درویشی دوزی یکی از رودوزی‌های سنتی است که عمده تولیدات آن مربوط به شهرستان تفرش می‌شود تفرشی دوزی تکنیک ساده‌ای دارد و به صورت دوخت در حاشیه‌های پهن پارچه ایجاد می‌شود. این نوع دوخت شباهت زیادی به چشمه دوزی دارد، با این تفاوت که کشش نخ نسبت به چشمه دوزی کمتر است. نحوه دوخت آن ساده و راحت است و فقط از شلال تشکیل می شود.

گلیم بافی

گلیم بافی در مناطق مختلف شهرستان ساوه چون نوبران ، مامونیه و زاویه رواج دارد. د رگلیم ساوه استاده از رنگ های مناسب و طرح های زیبا دیده می شود و این امر گلیم ساوه را در سطح استان مطرح کرده است. در روستاهای ساوه انواع گلیم ها، خورجین ها، گاله یا به اصطلاح ساوه ای ها " گوالا" و.. تهیه می شود.

سفره آرد یا به قول محلی‌ها "اون سفرا" از دیگر دست بافت های مردم این منطقه است. سفره آرد گلیمی ظریف از نخ پنبه و معمولا در نان پزی مورد استفاده قرار می گیرد.

آهنگری (چلنگری):

آهنگری هنر- صنعتی است که خوشبختانه کشور ما در آن دارای پشتوانه تجربی چند هزار ساله است . آهنگری سنتی یکی از صنایع دستی تفرش و روستاهای اطراف آن است. ساخت انواع ابزار کشاورزی چون قیچی، کارد، تبر، تیشه و انواع کارد و چاقو از جمله هنر دیت آهنگران سنتی در استان مرکزی است.

تذهیب

تذهیب سیر و سلوکی است عاشقانه، پرواز ذهن پرگشوده ای است با توسن قلم که ره بر افلاک می برد. از راه دل است که تذهیب با ایجاد منطقی ترین توازن و تعادل میان رویاهای رها شده در طبیعت، سرانجام با نظمی موسیقیایی ره به هندسه خود می پوید و به وحدت دل و دیده می رسد.

هنر تذهیب هنری کاملاً ایرانی است و نقوش سنتی به کار رفته در آن شامل: ابر، اسلیمی ، ختایی، گره، کتیبه، شمسه، واگیره و اصول مرتبط بر هنر تذهیب می باشد، و رنگها در آن نقش اساسی را ایفا می کند.

این هنر هم اکنون در بسیاری از شهرهای استان مرکزی و مشخصاً در اراک در حال ترقی چشم گیری است و هنرمندان فعال دراین رشته اکثراً شاگردان استادان بنام ایرانی می باشند.

تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی

جواهرات به علت زیبایی، نوع ساخت، ارزش ذاتی و غیره قرنهاست که مورد توجه مردم عادی و پادشاهان بوده است. فلزات و سنگهای قیمتی از زمانهای دورتوسط بشر به شکل تزئینی و هنری در امده است تا برای زیور شخصی حیثیت اجتماعی و ... بکار برده شود.

با توجه به اینکه بازارهای کنونی دنیا تشنه سنگها و طرحهای غنی و هنری ایران در رشته تراش سنگهای قیمتی است، بی شک با ورود این سنگ ها و طرحها بازار بسیار پر رونقی خواهد داشت. این رشته در استان مرکزی با توجه به وجود معادن سنگ، زمینه بسیار متعددی را دارا می باشد.

صنایع دستی، گزارشگر صنعت و هنر نیاکان و بیانگر هنر و ذوق مردم هر کشور است و نمایشگاههای صنایع دستی را می توان جلوه گاه افرینش هنری مردم یک مرز و بوم و ذوق و سلیقه معاصران دانست و در عین حال جنبه ها و جهات دیگری را که مربوط به زندگی روزمره و حیات اقتصادی و فرهنگی یک کشور است در آن بازیافت.

ایام نوروز فرصتی ارزنده برای علاقمندان به صنایع دستی است تا در گذر از کارگاه های این هنرهای دستی هم با نحوه تولید آن آشنا شوند و هم هدیه هایی باارزشی از استان مرکزی به یادگار ببرند. هدیه های که بوی روستاها و گذرهای شهرهای مختلف این است.