شاهنامه شاه طهماسب هر خانه‌ای را نگارخانه می‌کند

به گزارش خبرنگار مهر مراسم رونمایی از شاهنامه شاه طهماسب عصر امروز دوشنبه 8 اردیبهشت با حضور علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ، رئیس فرهنگستان هنر و جمعی از سفرای کشورهای خارجی در سالن اجتماعات فرهنگستان هنر برگزار شد.

وزیر ارشاد در این برنامه گفت: رنج 30 ساله فردوسی گنج هزاران ساله شد. حکیم ابوالقاسم فردوسی می دانست که آرشی تیرش در شبان و روزان تاریخ از پروازی بلند و بالا فرو نخواهد ایستاد و نامور نامه اش، شناسنامه تاریخی ملتی دیرسال خواهد بود.

جنتی گفت: حکیم می دانست که زمین و زمان همداستان شده اند تا حکایتهای حکمت آمیز و منش آموز او را دهن به دهن، گوش به گوش، دست به دست، قلم به قلم و دل به دل روایت کنند.

وی افزود: شاهنامه ابوالقاسم فردوسی در هزاره گذشته یکی از مهمترین منابع الهام و مصادر جوشش ذوق هنرمندان بوده است. داستان سرایان، صحنه آرایان، نمایشگران، خنیاگران، خوشنویسان و نگارگران جملگی ارادت خاص و خالص به شاهنامه داشته و از همنشینی با آن از نظر شکل و مضمون آثاری خلق کرده اند که باعث افتخار است. هنر در طول دورانها هم رسانای اندیشه ها و هم رکن رکین آموزش بوده و هم مایه مباهات و نشانه ای از فرهیختگی؛ و شاهان بلاد نمی توانستند از چنین پدیده ای چشم فروبسته و قدرش را نشناسند و آنانی که در ایران حکومت می کردند دریافتند که اگر ملک و دولت دنیا را اعتماد نشاید اهتمام باید پس باید قلم را برداشت و برای حساسیت هنرمندانی که با حساسیت درونشی شان، چشم واقع بین جامعه اند تلاش کرد زیرا بالندگی موج در دست و قلم هنرمندان است که آثارشان بی بیم زوال باقی می ماند.

وزیر ارشاد ادامه داد: شاید به خاطر همین است که کتابخانه های سلطنتی پدید آمدند یعنی روشی که به تبع آن ، شاهزادگان و امیران ، خود به هنرآموزی روی آورده اند به عنوان نمونه می توان به شاهرخ، بایسنقر و فتحعلی شاه اشاره کرد.

کتابخانه های سلطنتی به سرپرستی و کلانتری هنرمندان تراز اول با ساختاری منسجم و سازمان یافته طی دست کم 5 قرن نهادی استوار و سازمانی مستحکم را تشکیل دادند که بی گزند، به دوره های دیگر راه یافته و عامل استقرار فرهنگ شد.

جنتی در بخشی از سخنانش گفت: مصطفی عالی افندی روایت می کند که در جنگ چالدران شاه طهماسب، شاه محمود نیشابوری و کمال الدین بهزاد، دو هنرمند نامی را که طاقت دوری شان را نداشت به اردوی جنگی برد و برای اینکه از گزند جنگ دورشان بدارد آنها را در غاری پنهان کرد و چون از جنگ فراغت یافت بدنبالشان فرستاد و با آنها دیدار کرد. این یک نمونه است اما نکته بارز، فراوانی حکایات اهل در دوران صفوریان است هیچ مجموعه یا گنجینه ای از هنر ایران نیست که اثری از دوران صفویه در آن وجود نداشته باشد. آثار این دوره یا به عنوان هدایای دستگاه حکومتی و یا به عنوان تحفه و پیشکس تجاران ایرانی به خارج از کشور برده شده و نقش سفیران فرهنگ ایران را به عهده گرفتند که یکی از این آثار شاهنامه شاه طهماسب است.

رئیس هیات امنای نهاد کتابخانه های عمومی کشور در ادامه گفت: کارهای آماده سازی این شاهنامه از سال 927 یا 928 آغاز شد و بیش از دو دهه در کتابخانه سلطنتی گروهی به این موضوع اشتغال داشتند تا اثری لایق فرهنگ ایران بیافرینند به این ترتیب این شاهنامه با 1200 صفحه قطع رحلی سلطانی و 258 نگاره تولید شد. این شاهنامه در سالهای اول قرن یازدهم هجری از ایران به قلمرو امپراتوری عثمانی رفت تا چشم سلطان سلیم را باز کرده و روابط تیره ایران و عثمانی را روشن کند.

وی ادامه داد : اوهان پاموک نویسنده شهیر ترک  در یکی از رمان هایش می گوید نقاشان سلطان عثمانی در حسرت دیدن نگاره های ایرانی در تب و تاب افتاده اند. به این ترتیب شاهنامه شاه طهماسب از مرزهای تاریخ گذشت و محققان ایتالیا، آلمان و دیگر کشورهای اروپا سالها به آن پرداختند. حکایت برگ برگ شدن و پراکنده شدن این شاهکار را بی اشک حسرت نه می توان گفت نه می توان نوشت.

جنتی در بخش دیگری از سخنانش گفت: شاهنامه شاه طهماسب چنان هر اثر فاخر هنری، لایه لایه و تو در تو است. برای هر مخاطبی مملو از نکته است و آموزه هایی فراتر از متن و به اندازه صدها مقاله موضوع قابل بررسی دارد؛ از معماری تا آلات رزم. شاهنامه طهماسبی و آثار مانند آن به دریایی می ماند که آرام گرفته، زبان در کام و خاموش اند. و ارمغان امروز است که این شاهنامه با چاپی که از مرز صنعت گذشته و با هنر نفیس سازی هم نشین شده منتشر و به دست علاقه مندان برسد. این اثر و آثار مشابه اش هر خانه را نگارخانه می کند.

وزیر ارشاد در پایان سخنانش گفت: امیدوارم همه همداستان شوند تا زمینه بازنشر آثار هنری و تاریخی کشورمان فراهم شود. جهان امروز مشتاق دانستن از ماست و جوان امروز مشتاق آموختن و شنیدن از خود. بی تردید آموزه های ایرانی و اسلامی ما می تواند ما را نسبت به هم صمیمی تر و ایران را تبدیل به ایرانی بهتر کند.

در بخش دیگری از این مراسم از مجید قاسمی مدیرعامل بانک پاسارگاد به عنوان حامی این اثر، محسن محمدخانی، شهاب متین رضا، رضا رضو ی و ناصر میرباقری به عنوان دست اندکاران تولید این شاهنامه تقدیر شد.