تجلی زیباترین مکتب فلزکاری در تندیس های باغ مفرغ/ باغی که نماد جهانی لرستان را به رخ می کشد

به گزارش خبرنگار مهر، مفرغ لرستان، محصول هنرمندی قومی هنرمند و هنرآفرین است که آثاری آمیخته به چابکی و چیره دستی با الهام از طبیعت اطرافشان داشته‌اند؛ مکتب فلزکاری که ضرورت معرفی آن بیش از پیش احساس می‌شود.

بشر در هزاره پنجم ق.م توانست به تکنیک ذوب سنگ مس دست یابد و انقلابی در صنعت فلزکاری ایجاد کند که نتیجه منطقی این تحول، تنوع زیاد اشیاء فلزی بود. این تکنیک جدید نتایج مثبت دیگری را هم در فرهنگ و تمدن بشری به بار آورده بود، انسان هزاره سوم ق.م. توانست با آمیختن مس و فلزات دیگری همچون قلع، آلیاژی به نام مفرغ به وجود آورد.

به کارگیری این آلیاژ در صنعت فلزکاری که همزمان با تحولات دیگری نظیر پیدایش خط، پیدایش سیستم تجارت و شهرنشینی بوده، عصر مفرغ را نزد باستان شناسان از اهمیت خاصی برخوردار کرده است.

عصر مفرغ، یکی از شاخص ترین دوران های فرهنگ بشری به شمار می‌رود و شاهد زیباترین و عجیب ترین آثار در این دوره زمانی چند هزار ساله در میان ملل مختلف هستیم.

ابزار و سلاح‌های مفرغی از هزاره سوم ق.م. به بعد در درون گورهای سنگی دفن شده اند، لیکن پرکاربردترین مفرغ هایی که منحصر به فرد است از غرب ایران و در خطه لرستان پیدا شده و در حقیقت زیباترین مکتب فلزکاری را می توان در لرستان مشاهده کرد. مفرغ های لرستان در دوره زمانی از حدود 2600 تا 700 ق.م. ساخته شده‌اند.

مفرغ لرستان، محصول هنر قومی کوهستانی است که هنری آمیخته به چابکی و چیره دستی با الهام از طبیعت اطرافشان داشته‌اند. نیروی تخیل این هنرمندان باستانی در روش کارشان اعجاب انگیز بوده که در انعکاس آن بر روی آثار مفرغی به وضوح نمایان است.

در راستای معرفی زیبایی های این هنر - صنعت به همت شهرداری خرم آباد باغ مفرغ در خرم آباد با یک تندیس افتتاح شد تا در انتظار دیگر تندیس ها باقی بماند، تندیس هایی که استاد محمد حسین آزادبخت سازنده آنها از مراحل پایانی ساخت دومین تندیس برای نصب در این باغ خبر دهد.

این ماکت ساز و مجسمه ساز لرستانی در گفتگو با خبرنگار مهر در این رابطه گفت: به دنبال تصمیماتی که از سوی شهرداری خرم آباد گرفته شد قرار بر این شد که یکی از پارک های تازه احداث این شهر به باغ مفرغ های لرستان اختصاص یابد.

محمدحسین آزادبخت افزود‌: مفرغ های لرستان به عنوان هویت فرهنگی این استان شناخته شده اند و جای خالی آن احساس می شد تا بتوان نمونه هایی از المان های این هنر دیرینه به نمایش گذاش.

آزادبحت با بیان این که نمونه های کشف شده از مفرغ های لرستان بسیار زیاد هستند و نمی توان تندیس همه آن ها را ساخت و در معرض دید قرار داد، اظهار داشت: از هر نوع یک نمونه که باهم تفاوت های فرمی و زمانی دارند انتخاب شده اند تا یکی پس از دیگری ساخته شوند.

وی گفت: مفرغ های لرستان یک سیر تکاملی طی کرده اند و چیزی حدود دو هزار و 500 سال طول کشیده تا از ابتدایی ترین شکل تا پیچیده ترین شکل برسند.

این تندیس ساز لرستانی اهل کوهدشت یادآور شد: در کشفیات صورت گرفته در لرستان به ویژه در "سرخ دم لکی" کوهدشت متوجه شده اند که شاهک های مقتدری در این منطقه حکمرانی می کرده اند که پرورش اسب و فروختن آن به دولت های دیگر از منابع درآمد آن ها بوده است.

آزادبخت ادامه داد: در نتیجه صنعتگران این تمدن ها که پیش از اقتدار مادها می زیسته اند، دست به ساختن یراق و تزئینات اسب زده اند.

سازنده تندیس های باغ مفرغ های لرستان بیان داشت: تندیس اول یک تبر زین بود و تندیسی که در حال آماده شدن است نمونه ای از یکی از یراق هایی است که از لحاظ ساخت و باورها یکی از ارزشمندترین مجسمه های مفرغی است.

وی گفت: در اساس این تندیس که قرار است به عنوان نماد درباغ مفرغ های لرستان نصب شود، فرم اصلی را رعایت کرده اما در آن تغییراتی انجام داده ام به گونه ای که آن را به شکل دوطرفه ساخته ام تا مردم بتوانند از هر دوطرف آن را ببینند.

وی ادامه داد‌: در این نمونه دیده می شود که یک بزکوهی بسیار باشکوه شاخ های قدرتمند خود را با اقتدار در کله دو گربه سان درنده فروبرده است.

آزادبخت با اشاره به نمادهای به کار رفته، ترسیم نگاه خیر و شر در ساخت این نمونه مفرغی و نگاه پیچیده مردم آن به هستی، اظهار داشت: شکل هلالی شاخ های این بزکوهی می تواند نشان دهنده هلال ماه و دایره ای که بر سینه اش وجود دارد تصویری از عظمت خورشید باشد که این دو منشا رویش، برکت و زندگی بوده اند.

استاد محمد حسین آزادبخت تصریح کرد: من اصل این تندیس را ندیده و نمی دانم در کدام موزه وجود دارد و تندیس آن را از روی یک عکس ساخته ام.

.........................

گفتگو و عکس: حشمت اله آزادبخت