به گزارش خبرنگار مهر حسین شیخ الاسلامی در نخستین همایش دوسالانه ادبیات کودک و مطالعات کودکی به مسئله کودک هوشمند و اپلیکیشن های مبتنی بر کتاب پرداخت و گفت: ما باید نگاه خود را تغییر دهیم و متوجه این نکته باشیم که بچه ها بخش زیادی از اوقات فراغت و حتی زمان خود را در روز به بازی با اپلیکیشن های مختلف اختصاص می دهند پس بهتر است چشمان خود را بر این ابزار جدید نبندیم و متوجه تفاوت در تعریف میان متن نویسنده و مخاطب از نگاه امروز با نگاه دیروز باشیم چراکه این شکل جدید از کتاب یعنی «کتاب زنده» مناسبات خواندن و ارتباط میان متن و نویسنده و خواننده را تغییر داده و ما باید بدانیم پیامدهای تئوریک این تغییر کدام است.
به گفته این پژوهشگر ادبیات کودک کتاب زنده کتابی است که برای خواندن آن از امکانات جدید استفاده می کنیم و برای تکمیل اینگونه کتاب ها به فعالیت کاربر نیاز داریم. در این سری از کتاب ها متن دیگر یک مجموعه متشکل از کلمات و تصاویر ثابت نیست بلکه مجموعه است که صدا، تصویر، حرکت و کلماتی که دینامیک درونی دارند را در بر می گیرد و لازم است که ما نگاهی به خواندن در معنای کلاسیک و خواندن به معنی فعلی ان داشته باشیم و تفاوت ها را دریابیم.
شیخ الاسلامی با تعریف خواندن در معنی کلاسیک آن گفت: خواندن در معنای کلاسیک ما یک نویسنده داریم و متنی که دنیای نویسنده را روایت می کند. مسئله دوم خود متن است جدای از خواننده و پدیدآورنده. سومین موضوعی که در خواندن به معنای کلاسیک آن اهمیت دارد مخاطبی است که به سراغ متن می رود و براساس داشته های خود چیزی را از متن استخراج می کند. ما حتی در کتاب های شنیداری و الکترونیک نیز از همین الگوی کلاسیک پیروی می کنیم و با متنی بسته و کامل روبرو هستیم اما در کتاب هوشمند همه چیز به گونه دیگر است.
مدیر بخش الکترونیک نشر چکه با اشاره به اینکه در کتاب هوشمند مجموعه ای از تصاویر کلمات صداها و فعالیت ها وجود دارند که قابل تکمیل نیستند اما قابلیت تکمیل دارند گفت: اگر در خواندن به معنی کلاسیک آن تعبیرهای مختلف از یک متن ممکن است در متون هوشمند با بی پایانی معنا روبرو هستیم چون خودمان متن را کامل می کنیم به عبارتی در خواندن به سبک سنتی خوانش پذیری از طریق تفسیر امکان پذیر است و در کتاب های هوشمند ابداع و مداخله ممکن و با اهمیت است. ما در خواندن متعارف تلاش می کنیم بفهمیم نویسنده در پی گفتن چه چیزی است اما در کتاب های هوشمند با همکاری نویسنده نسخه خود را می آفرینیم و معنای نو تولید می کنیم.
شیخ الاسلامی معتقد است در کتاب هوشمند متن به معنای کلی وجود ندارد بلکه ما با یک زمین بازی و فضایی روبرو هستیم که قواعد آن را مولف تعیین می کند و کاربر مجری این قواعد است. بنابراین با کتاب های زنده می توان بازی کرد آموخت و وقت گذراند این مخاطب است که تعیین می کند چه می خواهد نه مولف.
به گفته این منتقد ادبیات کودک و نوجوان مکانیسم تولید معنا در کتاب های سنتی آسان تر است چون نویسنده می نویسد و متن معنا و مفهوم مورد نظر را به خواننده منتقل می کند و مخاطب براساس درک و دریافت خود آن معنا را استخراج می کند اما در متون هوشمند چنین امکانی وجود ندارد. مولفی که در کتاب های سنتی همواره خارج از متن فرض می شد در کتاب هوشمند با چرخ دنده متن می چرخد و سیستم زنجیره ای کتاب به یک مکانیسم پویا و چرخ دنده ای تبدیل می شود.
شیخ الاسلامی به ضرورت وجود پژوهش های دانشگاهی در ارتباط با اپلیکیشن ها اشاره و بیان کرد: با توجه به عمق و گسترده تغییرات بنیادین در محصولات هوشمند نیازمند پژوهش های دانشگاهی در زمینه متن، خواندن جایگاه مولف و همچنین خواننده در متون هوشمند هستیم. ما یا می توانیم چشم خود را بر اپلیکیشن ها ببندیم و یا باور کنیم ایرانی ها 40 میلیون ساعت در روز از اپلیکیشن استفاده می کند پس باید فرآیند خواندن بازبینی شود و لازمه این کار وجود پژوهش های آکادمیک و بنیادین این زمینه است.
نظر شما