آیا امسال هم حوصله بچه‌ها در نمایشگاه کتاب سر می‌رود؟

به گزارش خبرنگار مهر، در حالی امسال نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، به ایستگاه بیست و هشتم می‌رسد که سالن کودک و نوجوان، یکی از بخش‌های این نمایشگاه است. بخشی که قرار است کودکان و نوجوان، مخاطبان اصلی‌اش باشند اما هنوز بیش از بچه‌ها، این پدر و مادرها هستند که به نمایشگاه و سالن کتاب کودک می‌آیند و اگر پدر و مادرهای کتاب‌خوانی باشند می‌دانند دنبال چه می‌گردند و درپی چه ناشری هستند و اگر کتاب‌خوان نباشند دور خود می‌چرخند و هر غرفه‌ای که بیشتر جذبشان کند به سراغ آن غرفه می‌روند یا کتاب‌هایی به قیمت  «سه جلد هزار تومان» خریداری می‌کنند و به خانه می‌روند. 

بعضی پدر و مادرها،به سلیقه خود برای بچه‌هاشان کتاب می‌خرند. در حالی‌که می‌توانند با کودکان خود به نمایشگاه بیایند و به بچه‌ها حق انتخاب دهند. هرچند برای بچه‌هایی که با شوق و ذوق به نمایشگاه می‌آیند هم، فضای چندانی وجود ندارد. متولیان فرهنگی گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی را در گرو توجه به کودکان و انتشار کتاب‌هایی جذاب و خواندنی برای این گروه سنی می‌دانند این در حالی است که سالن کودک نمایشگاه کتاب، پس از گذشت 28 سال، هیچ جذابیتی برای کودکان ندارد.

سالن کودک، بی‌بهره از تهویه مناسب است

سال گذشته، پس از گذشت 27 سال از نمایشگاه کتاب تهران، سالن کودک و نوجوان فاقد تهویه مناسب بود؛ گرمای هوا و گرد و خاک بچه‌ها را آزار می‌داد، غرفه‌ها با چادرهای سیاه و کثیف از هم جدا شده بودند؛ چادرهایی که هیچ زیبایی و جذابیتی برای کودکانی که به نمایشگاه می‌آمدند، نداشت.

امید می‌رود امسال، کف سالن با آسفالت پوشانده نشده باشد تا اگر خدای ناکرده، کودکی زمین خورد، آسیب جدی نبیند. سال گذشته و سال‌های پیش، ناشران بزرگ چون قدیانی و افق و کانون پرورش فکری و پیدایش و محراب قلم و منادی تربیت، کف غرفه های خود را با موکت های رنگی و دیوارهایشان را با پنل هایی به رنگ های مختلف بپوشانده بودند اما ناشران کوچک به خاطر مسایل اقتصادی نتوانسته بودند چنین کنند و فضای حاکم بر غرفه‌هاشان، برای بچه‌ها جالب و دلچسب نبود.

قطع دستگاه‌های کارتخوان، یکی از مشکلات عمده نمایشگاه کتاب است

قطع و خرابی دستگاه های کارتخوان، یکی از مشکلات جدی ناشران در تمام این سال‌هاست. سال‌هایی که کارت جایگزین پول نقد شده؛ خرابی و قطع دستگاه‌های کارتخوان در سالن کودک و نوجوان، بیش از باقی قسمت‌ها خود را نشان می‌دهد. انگار سالن کودک و نوجوان، در درجه چندم اهمیت قرار دارد. امید می‌رود در بیست و هشتمین نمایشگاه کتاب تهران نه ناشران و نه مخاطبان با این مشکل روبه‌رو نشوند آن هم در شرایطی که بسیاری از بازدید کنندگان پول نقد به همراه خود نمی آورند و انتظارشان این است که ناشران مجهز به دستگاه کارتخوان هستند و آنها می توانند از کارتخوان استفاده کنند.

ناشران فضایی را به بچه‌ها اختصاص دهند

بیشتر کتاب‌های کودک، کم حجم هستند و شیرازه ندارند، پس بهتر است در کتاب‌فروشی‌های سطح شهر و به‌ویژه در سالن کودک نمایشگاه کتاب تهران،فضایی وجود داشته باشد تا بچه‌هایی که به نمایشگاه می‌آیند، بنشینند، کتاب‌های مورد علاقه خود را ببینند و ورق بزنند و از میانشان، یک یا چند عنوان را انتخاب کنند اما  در نمایشگاه کتاب کودک از چند ناشر انگشت‌شمار که بگذریم، چنین فضایی برای بچه‌ها وجود ندارد.

یکی از مواردی که موجب می‌شود ناشران نتوانند چنین فضابی را در اختیار بچه‌ها قرار دهند، هزینه بالای غرفه‌هاست. انگشت شمارند ناشرانی که با وجود داشتن غرفه های بزرگ، فضایی را به بچه‌ها اختصاص دهند تا آسوده بنشینند و کتاب مورد نظر خود را ورق بزنند. پس بهتر است مسئولان فرهنگی به وجود ویترینی دائمی و مناسب برای کتاب‌های کودک و نوجوان بیندیشند.

چه کسی می‌خواهد بچه‌ها را راهنمایی کند

بسیاری از بچه‌ها و پدر و مادرها نمی‌دانند چه کتابی برای فرزندشان مناسب و جذاب است. حتی معلمان هم آگاهی لازم ندارند. چه خوب است در غرفه ناشران دولتی و ناشران بزرگ خصوصی، راهنمایانی حضور داشته باشند تا با بچه‌ها از کتاب‌های مختلف بگویند و انتخاب کتاب را برایشان آسان‌تر کنند. اما نه تنها راهنمایی نیست که حتی سال گذشته، در بخش کودک و نوجوان نمایشگاه کتاب بنری نصب نشده بود تا نشان دهد در سالن مورد نظر چه ناشرانی حضور دارند. به نظر می رسد پس از این همه سال، هنوز هم برگزارکنندگان  نمایشگاه کتاب، توجه چندانی به کودک و نوجوان ندارند.

مراجعه‌کنندگان، تماشاچی هستند نه خریدار

سال گذشته، بسیاری از ناشران گلایه می‌کردند و می‌گفتند، میزان فروش به شدت کاهش پیدا کرده و مردم عموما تماشاچی‌اند نه خریدار. علت اصلی این مسئله به گران شدن قیمت کتاب برمی‌گشت. ناشران هم در بالارفتن قیمت کتاب، خود را بی‌تقصیر می‌دانستند و همه تقصیرها را به گردن گران شدن کاغذ و اوضاع اقتصادی حاکم بر کل جامعه و رشد تورم می‌انداختند.

در این میان نمی‌توان نقش اطلاع‌رسانی و تبلیغات را نادیده گرفت. خوب است معلمانی که با دانش‌آموزان خود، روزی را به بازدید از نمایشگاه کتاب در قالب تور اختصاص می‌دهند با بچه‌ها از امکان خرید کتاب بگویند. یکی از مشکلات همیشگی در زمینه نمایشگاه‌های کتاب کودک این است که مخاطب بچه‌ها و خریداران کتاب، پدر و مادرها هستند. شاید اگر بچه‌ها بدانند قرار است به کجا بروند و چه کنند، پول بیشتری با خود به همراه بیاورند و امکان خرید داشته باشند.

گرچه هستند ناشران کتاب‌های کمک آموزشی که بچه‌ها را به شوق با هم بودن و خوردن نوشابه و ساندویچ به نمایشگاه می‌کشانند تا فقط از غرفه آنها دیدن کنند و بی آن‌که سری به سالن کودک و نوجوان بزنند با نمایشگاه خداحافظی کنند.

برگزاری نمایشگاه کتاب در مصلا با دریاچه قم تفاوتی ندارد

ریاست کارگروه کودک و نوجوان بیست و هفتمین نمایشگاه کتاب، برعهده عبدالعظیم فریدون، مدیر انتشارات محراب قلم و انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان بود. او در پاسخ به خبرنگار مهر مبنی بر این‌که سالن کودک و نوجوان نمایشگاه کتاب تا چه اندازه مناسب برای بچه‌هاست؟ گفته بود: مصلی، محل مناسبی برای برگزاری نمایشگاه نیست. یعنی از تسهیلاتی که در زمینه رفت و آمد به این مکان وجود دارد بگذریم؛ برگزاری نمایشگاه در این مکان هیچ تفاوتی با دریاچه قم ندارد. دوم این‌که کودک، مختصات خاص خود را دارد و سالن کودک، متفاوت با سالن کتاب‌های دانشگاهی نیست. اگر آن چند ناشر بزرگ هم نباشند، فضای اینجا هیچ تفاوتی با نمایشگاه خشکبار ندارد. چادرها زشت و کثیف است و کف سالن، آلوده. با این شرایط چگونه می‌توان بچه‌ها را به کتاب علاقه‌مند کرد؟ من نمی‌دانم.

امسال نماشگاه کتاب تهران، 28 ساله می‌شود. متولیان فرهنگی، سال‌هاست شعار گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی سر داده‌اند اما هنوز راه بسیاری در پیش است تا این نمایشگاه به فضایی دلخواه برای بچه‌ها که آینده‌سازان این سرزمین هستند تبدیل شود. آن هم در روزگاری که رسانه‌های رقیب چون بازی‌های رایانه‌ای راه نفس را بر کتاب تنگ کرده‌اند.