همه چیز درباره انتخابات ترکیه/ از آمارها تا نقل قول‌ها

خبرگزاری مهر-گروه بین الملل: ارزیابی مطبوعات ترکیه پس ازاعلام نتایج انتخابات در این کشور از ابعاد مختلفی درخور توجه است. در این گزارش، در تلاشیم تا خلاصه ای از آنها را از زوایای مختلف مطرح کنیم.

ملیت: نقشه سیاسی جدید ترکیه در ۷ منطقه جغرافیایی این کشور

بر اساس نتایج بیست و پنجمین انتخابات پارلمانی ترکیه، ۴ حزب سیاسی عدالت و توسعه(حزب حاکم) با کسب۸۶/۴۰ درصد (۲۵۸ نماینده)، جمهوری خلق با ۹۶/۲۴ درصد (۱۳۲ نماینده)، حرکت ملی گرا با اختصاص ۲۹/۱۶ درصد (۸۰ نماینده) و دموکراتیک خلق ها با به دست آوردن ۱۲/۱۳ درصد (۸۰ نماینده) به مجلس راه یافتند.

توزیع آراء احزاب بر اساس ۷ منطقه جغرافیایی ترکیه شامل دریای سیاه، دریای مدیترانه، اژه، مرمره، آناتولی مرکزی، آناتولی شرقی و آناتولی جنوب شرقی  به شرح زیر است:

۱) «منطقه مرمره» (دریای مرمر): در این منطقه از ۱۰ استان به جز استانبول، حزب عدالت و توسعه در ۶ و حزب جمهوری خلق نیز در ۴ استان اکثریت آراء را به دست آوردند. طبق آمار ارائه شده میزان آرای حزب دموکراتیک خلق ها در بسیاری از استان های منطقه مرمره از ۷/۰ درصد به حدود ۲ درصد و در ۴ استان نیز به حدود ۵ تا ۸ درصد افزایش یافت. حزب جمهوری خلق نیز بجز استان های «کوجاعلی» و «یالوا» در ۸ استان میزان آراء خود را افزایش داد.

۲) «منطقه آناتولی مرکزی»: در این منطقه که به عنوان قلعه قشر محافظه کار شناخته می شود، حزب عدالت و توسعه به رغم کاهش میزان آراء،  بیشترین تعداد آراء را به خود اختصاص داد. حزب حرکت ملی گرا نیز در برخی از استان هایی که پیشتر در آنجا نماینده ای نداشت، توانست نماینده خود را راهی مجلس کند. در بین استان های این منطقه، «اسکی شهیر» تنها استانی است که در آن حزب جمهوری خلق در رده اول قرار دارد.

۳) «منطقه اژه»: حزب دموکراتیک خلق ها علیرغم افزایش میزان آراء در این منطقه نتوانست در ۷ استان از ۸ استان این منطقه نماینده ای را وارد مجلس کند. در این منطقه بخشی از آراء حزب عدالت و توسعه به احزاب جمهوری خلق و حرکت ملی گرا منتقل شد. طبق آمار ارائه شده در این منطقه شمار نمایندگان حزب جمهوری خلق ۲ و شمار نمایندگان حزب حرکت ملی گرا نیز ۳ نفر افزایش یافت. بر اساس این آمارها، در منطق اژه به جز استان «ازمیر» حزب عدالت و توسعه ۱۶، حزب دموکراتیک خلق ها ۳ و حزب جمهوری خلق نیز ۱۹ نماینده راهی مجلس کردند. شمار نمایندگان حزب جمهوری خلق در ازمیر از ۱۳ به ۱۲ نفر کاهش یافت. در این استان بیشترین کاهش در میزان آراء حزب عدالت و توسعه مشاهده شد به نحوی که با کاهش ۱۱ درصدی در میزان آراء این حزب از ۶ به ۳ کاهش یافته است. حزب حرکت ملی گرا نیز علیرغم کاهش ۲ درصدی در میزان آرای آن شمار نمایندگان خود در ازمیر را از ۲ به ۴ افزایش داد. از سوی دیگر حزب دموکراتیک خلق ها با افزایش میزان آرای خود از ۴ به ۱۱ درصد، از ازمیر ۲ نماینده راهی مجلس کرد.

۴) «منطقه دریای مدیترانه»: نتایج انتخابات در آنتالیا به انتظارات ۳ حزب پاسخ نداد.

در این استان حزب عدالت و توسعه از ۶ نماینده موجود ۱ نماینده را از دست داد. این درحالی است که حزب جمهوری خلق ۵ و حزب حرکت ملی گرا نیز ۳ نماینده خود را حفظ کردند. حزب دموکراتیک خلق ها با دستیابی به ۷ درصد از آراء یک نماینده را از این منطقه راهی مجلس کرد. با این احتساب، بیشترین افزایش در آراء حزب دموکراتیک خلق ها در این منطقه (از ۵/۲% به حدود ۷%) مشاهده شد.

۵) «منطقه دریای سیاه»: نگرانی از احتمال تجزیه کشور در سایه روند راه حل مسئله کردها در انتخابات این منطقه بازتاب یافت.

در منطقه دریای سیاه تنها میزان آراء حزب حرکت ملی گرا افزایش یافت و از حزب دموکراتیک خلق ها که با پشت سر گذاشتن حد نصاب وارد مجلس شد استقبالی به عمل نیامد. مطابق آمار حزب عدالت و توسعه در هر یک از ۱۹ استان منطقه دریای سیاه با کاهش آراء مواجه بود. میزان آراء حزب جمهوری خلق ها نیز در ۸ استان از این منطقه با افزایش و در ۱۱ استان با کاهش مواجه شد. از سوی دیگر حزب دموکراتیک خلق ها در هیچ یک از استان های این منطقه حد نصاب را پشت سر نگذاشت. بیشترین میزان آراء این حزب در منطقه دریای سیاه با ۶۷/۲ درصد در استان «آرتوین» رقم زده شد. همچنین بخشی از آراء حزب عدالت و توسعه به احزاب حرکت ملی گرا و سعادت انتقال یافت. بی شک مهمترین دلیل افزایش میزان آرای حزب حرکت ملی گرا در استان اژه، پروژه روند راه حل مسئله کردها ارزیابی می شود.

۶) «منطقه آناتولی شرقی» : حزب دموکراتیک خلق ها در ۹ استان از ۱۴ استان منطقه آناتولی شرقی با کسب بیشترین میزان آراء رتبه اول را به خود اختصاص داد. بدین ترتیب شمار نمایندگان حزب دموکراتیک خلق ها در این منطقه به ۲۷ نفر افزایش یافت. از سوی دیگر حزب عدالت  و توسعه تنها در استان های «بینگل»، «الازیغ»، «ارزینجان»، «ارزروم» و «مالاتیا» در رده اول قرار گرفت. لذا در منطقه آناتولی شرقی، شمار نمایندگان حزب عدالت و توسعه از ۳۱ به ۲۰ نفر در مقایسه با انتخابات پارلمانی سال ۲۰۱۱ با کاهش آراء مواجه شد. بیشترین کاهش در میزان آراء حزب عدالت و توسعه در استان «آغری»( از ۶/۴۷% به ۵/۱۶%) مشاهده گردید. در این منطقه، حرکت ملی گرا نیز که در انتخابات سال ۲۰۱۱ معادل ۵/۸% و در انتخابات محلی نیز ۱۱% از آراء را به خود اختصاص داده بود، موفق به افزایش میزان آراء خود در استان های «آغری»، «بینگل»، «بیتلیس»، «الازیغ»، «ارزینجان»، «ارزروم»، «حکاری»، «نمالاتیا» و «تونجلی» شد. از حیث تعداد، در منطقه آناتولی شرقی از ۵۱ نماینده، تعداد ۲۷ نماینده به حزب دموکراتیک خلق ها، ۲۰ نماینده به حزب عدالت وتوسعه، ۲ نماینده به حزب حرکت ملی گرا و ۲ نماینده نیز به حزب جهوری خلق تعلق یافت.

۷) «منطقه آناتولی جنوب شرقی»: در اغلب استان های این منطقه حزب دموکراتیک خلق ها با اخذ اکثریت آراء رتبه اول را به خود اختصاص داده است.

بر اساس نتایج ۲۵مین انتخابات پارلمانی ترکیه، حزب عدالت و توسعه در ۵۶، حزب دموکراتیک خلق ها در ۱۴، حزب جمهوری خلق در ۱۰و حزب حرکت ملی گرا در ۱ استان با کسب بیشترین آراء رده اول را به خود اختصاص دادند.

حزب دموکراتیک خلق ها که با پشت سرگذاشتن حد نصاب وارد مجلس شد نیز در آنکارا ۱  و در ازمیر ۲ نماینده راهی مجلس کرد به شکلی که در اغلب استان های مناطق آناتولی شرقی و جنوب شرقی از جمله «آدانا»، «دیاربکر»، «باتمان»، «مرسین»، «وان» و «شیرناک» با افزایش میزان آراء، رتبه اول انتخابات را به خود اختصاص داد.

شکل جدید مجلس ترکیه بر اساس اعلام رسانه های این کشور

اهم مطالب پیرامون راه یافته گان به پارلمان ترکیه به شرح زیر اعلام شد:

تعداد نماینده های زن از ۷۸ به ۹۰ افزایش پیدا کرده است.

«دیلک اوجالان»، برادرزاده عبدالله اوجالان (رهبر دربند پ.ک.ک) نیز در بین این زنان راه یافته به مجلس قرار دارد.

تعداد نمایندگان زن راه یافته به مجلس به تفکیک احزاب: حزب عدالت و توسعه ۳۹، حزب جمهوری خلق ۲۱، حزب حرکت ملی گرا ۴، حزب دموکراتیک خلق ها (که ۲۶۸ نماینده زن را به عنوان کاندیدا معرفی کرده بود) ۲۶ نماینده بر اساس گزارش روزنامه «ینی شفق»، از زنان راه یافته به پارلمان ترکیه ۱۹ نفر و بر اساس گزارش روزنامه ملیت ۲۱ نفر نماینده های محجبه هستند.

«علی احسان ارسلان» و «آیدین اونال» (مشاورین رییس جمهوری ترکیه)، «علی اوزکایا» (وکیل مدافع اردوغان)، «برات آلبایراک» (داماد اردوغان) از استان استانبول، «ارتان آیدین»، «ودات بیلگین»، «طاها اوزهان» و «دورموش علی ساری کایا» (مشاوران احمد داوداوغلو)، «جلیل گوچر (پزشک داوداوغلو)، «مصطفی ایسن» (دبیر کل سابق ریاست جمهوری در دوره عبدالله گل) به عنوان نمایندگان حزب عدالت و توسعه وارد مجلس شدند.

همچنین، در نتیجه این انتخابات بعد از ۵۴ سال ۳ کاندیدای ارمنی به مجلس راه یافتند: «سلینا دوغان»، از حزب جمهوری خلق، «مارکار اسایان»، از حزب عدالت و توسعه و «گارو پایلان» نیز از حزب دموکراتیک خلق ها

از سوی دیگر، ۱۸۲ نفر به عنوان نماینده مستقل وارد رقابت انتخاباتی شدند و در سطح کشور ۳۵۷ هزار و ۳۰۰ رأی (۷۸/۰ درصد از آراء)  به دست آوردند. بدین ترتیب هیچ کدام از نماینده های مستقل به مجلس راه پیدا نکردند.

۱۲ روزنامه نگار از ۲ حزب توانستند به مجلس راه پیدا کنند: «شامیل تایار»، «محمود اوور»، «حسین یایمان»، «مارکار اسایان»، «محسن کزیل کایا» و «اورهان میر اوغلو» از حزب عدالت و توسعه؛ «مصطفی بالبای»، «تونجای اوزکان»، «انیس بربراوغلو»، «اوتکو چاکر اوزر»، «باریش یارکاداش» و «ارن اردم» نیز روزنامه نگارانی هستند که از حزب جمهوری خلق به مجلس راه پیدا کردند.

در این دوره «فلکناز اوجام» نماینده حزب دموکراتیک خلق ها تنها نماینده ایزدی است که برای اولین بار و به عنوان نماینده استان دیاربکر وارد مجلس ترکیه شد.

ینی شفق: ماده ۱۱۶ قانون اساسی چه می گوید؟

ماده ۱۱۶ قانون اساسی نحوه تشکیل هیأت دولت در ترکیه را تعیین می کند. بر این اساس، چنانچه هیأت وزیران (بر اساس ماده ۱۱۰ قانون اساسی) قادر به کسب رأی اعتماد نشده و یا طبق ماده های ۹۹ و ۱۱۱ با رأی عدم اعتماد کنار زده شود و نتواند ظرف ۴۵ روز هیأت وزراء جدید را تشکیل دهد، رئیس جمهور با مشورت رئیس مجلس می تواند درخواست برگزاری مجدد انتخابات را ارائه نماید.

همچنین طی ۴۵ روز بعد از استعفای نخست وزیر (بدون اینکه با رأی عدم اعتماد عزل شود) و یا ظرف ۴۵ روز بعد از انتخاب دیوان ریاست مجلس جدید، هیأت وزیران تشکیل نشود، رئیس جمهور با مشورت رئیس مجلس می تواند برای تکرار انتخابات تصمیم بگیرد. تصمیم تکرار انتخابات در روزنامه رسمی نیز منتشر خواهد شد.

جمهوریت: ملت آرزوی  اردوغان و حزب عدالت و توسعه وی را در صندوق رأی به گور سپرد

روزنامه جمهوریت تیتر نخست شماره فردای انتخابات خود را تحت عنوان « ملت آرزوهای اردوغان رئیس جمهور ترکیه را در صندوق رأی به خاک سپرد» به نتایج بیست و پنجمین انتخابات پارلمانی ترکیه اختصاص داد.

در این گزارش آمده است: «در بیست و پنجمین انتخابات پارلمانی ترکیه که در آن دولت حزب عدالت و توسعه با استفاده از امکانات دولت دست به هر گونه ممانعت از احزاب مخالف زده است، حزب دموکراتیک خلق ها که برای اولین بار بعنوان حزب در انتخابات شرکت کرد حد نصاب را پشت سر گذاشت.»

اظهارات مسئولین احزاب سیاسی در ارتباط با انتخابات:

اینترنت خبر: اردوغان؛ اراده ملت بالاتر از همه چیز قرار دارد

«اردوغان» رئیس جمهورترکیه (۱۸ /۰۳/۱۳۹۴ مصادف با ۰۸/۰۶/۲۰۱۵) با صدور بیانیه ای به ارزیابی نتایج انتخابات پرداخت.

ملیت: داووداوغلو؛ تصمیم  ملت برترین تصمیم است.

استار: برهان کوز (رئیس کمیسیون قانون اساسی مجلس در کانال خبری بی بی سی ترک) ؛ با این تابلو، دولت تشکیل نمی شود.

جمهوریت: ابراز تأسف مسئولین حزب عدالت و توسعه («بولنت آرینچ» معاون نخست وزیر ترکیه) از نتایج انتخابات

اخبار اقتصادی از تحولات پس ازانتخابات

پورت ترکیه: قیمت دلار در برابر لیر به شدت افزایش و به رکورد تاریخی ۲،۸۰۵ لیر رسید. اولین واکنش بازار بعد از مشخص شدن عبور حزب دموکراتیک خلق ها از حد نصاب و عدم روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه  به عنوان حزب اقتدار به تنهایی کاهش ۵ درصدی نرخ لیر در برابر دلار بوده است. همچنین نرخ هر یورو در برابر لیر از مرز سه لیر گذشت.

ملیت: نرخ بهره در ترکیه افزایش می یابد. دکتر «وولاف آنگو»، کارشناس اقتصادی  ترکیه: در دوران اقتدار حزب عدالت و توسعه رجال سیاسی فشار بیش ازحدی را بر «اردم باشچی»، رئیس بانک مرکزی این کشور وارد می کردند تا وی اقدام به کاهش نرخ بهره نماید.

ملیت: نگرانی سرمایه گذاران خارجی؛ آیا حزب دموکراتیک خلق ها حد نصاب را پشت سر خواهند گذاشت؟ آیا حزب عدالت و توسعه به تنهایی قادر به تشکیل دولت خواهد بود و یا خیر؟

اخبار خارجی:

وال استریت ژورنال: حاکمیت تک حزبی پایان یافت. حزب عدالت و توسعه در انتخابات ۲۰۱۵ با هزیمت مواجه شد. نتایج اولیه نشان می دهد که دوران حاکمت حزب عدالت و توسعه به عنوان حزب واحد از سال ۲۰۰۲ به پایان می رسد و ممکن است به شراکت در دولت ائتلافی تن دهد.

نیویورک تایمز: انتخاب کنندگان، برتری و اکثریت آراء حزب عدالت و توسعه در مجلس را از دست آنها گرفتند. نتایج انتخابات، فعلاً اصرار اردوغان برای تدوین قانون اساسی جدید و تشکیل نظام ریاستی مشابه امریکا را به پایان رساند. از سوی دیگر انتخابات برای کردها، لیبرال ها و سکولارهای ترکیه، یک پیروزی محسوب می شود.

بی بی سی: دوران حاکمیت تک حزبی ۱۳ ساله حزب عدالت و توسعه به پایان رسید. نتایج انتخابات، نقشه اردوغان برای تغییر قانون اساسی و افزایش قدرت مقام خود را زیر رو کرد.

آسوشیتدپرس: رأی دهنگان نمی خواهند حزب حاکم، قانون اساسی را تغییر دهد.

خبرگزاری فرانس پرس: حزب عدالت و توسعه اکثریت خود در مجلس را از دست داد و حزب دمکراتیک خلق ها حدنصاب ۱۰ درصدی را پشت سر گذاشت.

ZDF، کانال ۲ تلویزیون آلمان: این کانال تلویزیونی در اخبار ساعت ۱۹:۰۰ اعلام کرد: ائتلاف اجباری است.نظام ریاستی پیشنهادی از سوی رئیس جمهور اردوغان به خطر افتاد.

گاردین: پیروزی کردها در نتیجه انتخابات، شکست شخصی اردوغان است.

اخبار کوتاه:

ملیت: شکست ائتلاف  احزاب سعادت و اتحاد بزرگ

ملیت: تغییر قانون اساسی فعلاً کنار گذاشته شد

سون دقیقه خبر: آخرین آراء احزاب در انتخابات

سون دقیقه خبر: آراء خارج از کشور

حریت: حزب عدالت و توسعه در سوما ۸/۳۹% رای آورد

خبرترک: شمار نمایندگان احزاب در مجلس جدید

طرف: اولین ارزیابی کاخ ریاست جمهوری درباره انتخابات

ینی شفق: ۸۳% میزان مشارکت در انتخابات

طرف: دنیز بایکال، رئیس موقت پارلمان ترکیه