این گزارش از سلسله گزارشهای «پرونده ویژه بررسی پدیده کم آبی و مدیریت بحران آب در استانهای کشور» منتشر شده است. دومین «پرونده ویژه» مجموعه گزارشهای تولیدی دفاتر سرپرستی استانهای خبرگزاری مهر، در یک موضوع مشترک است. نخستین پرونده ویژه استان ها با عنوان«پرونده ویژه بررسی پدیده حاشیه نشینی در استانهای کشور» را می توانید در اینجا بخوانید.
خبرگزاری مهر - گروه استانها: شاخص سرانه منابع تجدید پذیر یکی از شاخص‌های مهم در تعیین وضعیت آب در یک کشور است. بر اساس این شاخص کشورهایی که سرانه کمتر از ۱۷۰۰ مترمکعب را تجربه کنند به معنای تجربه‌ای سخت به نام بحران کم آبی خواهد بود و کشور ما در حال حاضر با عدد هزار و ۶۵۹ در این شاخص مواجه است که نشان دهنده بحران کم آبی است.
بحرانی که بسیاری از شهرها و روستاهای کشور ما را درگیر کرده و در این بین استان قم نیز از قاعده استثناء نیست و با توجه به اینکه این شاخص در استان قم عدد حدود ۵۰۰ را نشان می‌دهد می‌توان گفت استان قم نیز با بحرانی شدید در مورد آب مواجه است.
این در حالی است که بخش عمده آب در کشور ما و به عبارتی ۹۲ درصد آن در بخش کشاورزی مصرف و مابقی آن به شرب و صنعت اختصاص دارد و این در حالی است که کشورهای توسعه یافته تنها در بخش صنعت ۵۹ درصد آب تولید شده را مصرف می‌کنند و کشاورزی آن‌ها تنها ۳۰ درصد بهره‌مند از آب است.
بر اساس شاخصی دیگر که سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است حداقل نیاز یک فرد برای یک رفع نیازهای ضروری ۲۰ لیتر آب در روز است و برای یک زندگی معمولی و مرتفع کردن کل نیازها ۵۰ تا ۱۰۰ لیتر آب هم برای وی کافی است.
مصرف روزانه۱۶۰ لیتر آب برای هر فرد در قم
متأسفانه در کشور ما روزانه به‌طور متوسط ۱۹۰ لیتر آب برای هر فرد مصرف می‌شود که این رقم در استان قم به گفته معاون بهره‌برداری آبفای این استان ۱۶۰ لیتر در روز است.
مهدی نظرزاده در گفتگو با خبرنگار مهر، به مصرف آب در بخش‌های مختلف استان اشاره و این رقم در بخش کشاورزی استان را ۹۲ درصد، شرب ۶ درصد و در صنعت نیز ۲ درصد اعلام کرد که این رقم مشابه مصرف در کل کشور است.
وی در ادامه بر لزوم صرفه‌جویی مصرف آب در استان قم با توجه به آمار و ارقامی که نشان دهنده بحرانی بودن وضعیت این مایه حیات در این استان است تأکید و بیان کرد: باید در زمینه چگونگی کاهش مصرف و استفاده از ابزاری که مصرف و هدر رفت آب را کاهش می‌دهند فرهنگ‌سازی شود.
معاون بهره‌برداری آبفای قم بر بهره‌گیری از روش‌های جدید در استفاده مجدد از آب تأکید و به‌عنوان «آب خاکستری» در این موضوع اشاره کرد.
بیشتر نیاز آبی شهر قم از سرشاخه‌های دز تأمین می‌شود و چاه‌ها و قنات‌ها وضعیت مناسبی ندارند
وی آب خاکستری را آب فاضلاب خانه‌ها به‌جز فاضلاب بخش سرویس بهداشتی تعریف کرد که می‌توان با تصفیه آن و یا استفاده در سایر مصارف دیگر از مصرف آب آشامیدنی برای این مصارف جلوگیری و یا آب را مجددا به چرخه مصرف بازگرداند.
معاون بهره‌برداری آبفای قم در زمینه وضعیت آب در این استان عنوان کرد: در حال حاضر بیشتر نیاز آبی شهر قم از آب سرشاخه‌ها تأمین می‌شود و متأسفانه چاه‌ها و قنات‌هایی که برای تأمین آب استفاده می‌شدند نیز وضعیت مناسبی ندارند.
وی به بحث تنوع محصول در آب را مطرح و ابراز داشت: برخی از مصارف آب بخصوص در بخش‌های صنعتی نیازمند آب باکیفیت بالا نیست و ما می‌توانیم با چند محصولی کردن آب، محصولات باکیفیت پایین را در اختیار صنایع قرار دهیم.
اجرای طرح تنوع محصول آب برای اولین بار در قم
نظرزاده با اشاره به اجرای طرح تنوع محصول در بخش آب برای اولین بار در استان قم گفت: در حال حاضر آبی که به سمت حرم حضرت معصومه(س) پمپاژ می‌شود دارای تنوع محصولی است به این شکل که آب‌های آشامیدنی حرم دارای کیفیت استاندارد و آبی که در فلاش تانک‌ها استفاده می‌شود آب خام چاه‌ها است و همچنین برخی از شهرک‌های صنعتی نیز از آب باکیفیت پائین‌تر استفاده می‌کنند که این قطعاً بر روی صرفه‌جویی و هدر رفت آب تأثیرگذار است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی قم نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به وضعیت اقلیمی استان قم و ۱۶۰ روستای این استان عنوان کرد: شرایط آب و هوایی نیز بر اقلیم خشک استان تأثیرگذار بوده و این امر موجب شده تا ۴۴ روستای این استان با کم آبی و جیره‌بندی مواجه شوند.
علی جان صادق پور ادامه داد: میزان کم آبی در برخی از روستاهای استان نیز به قدری فراگیر است که آبرسانی به این روستاها تنها با تانکر سیار ممکن است و حتی حفر چاه نیز به علت کاهش آب‌های زیرزمینی کمکی به کم آبی نداشته است.
با مدیریت مصرف و توزیع مناسب می‌توان با خشکسالی و کم آبی مبارزه کرد
وی با بیان اینکه در برخی از روستاها سرانه مصرف آب ۲۶۴ لیتر در روز است بیان کرد: متأسفانه رعایت نکردن اصلاح الگوی مصرف و برخی از مصارف غیر مجاز و غیر شرب باعث شده است که روستاهای استان با مشکل کمبود آب مواجه باشند در صورتی که با مدیریت مصرف و توزیع مناسب می‌توان با خشکسالی و کم آبی مبارزه کرد.
توجه به مدیریت آب
بخشدار خلجستان نیز گرچه بر کم آبی و خشکسالی تأکید دارد اما در عین حال مدیریت آب را یکی از راهکارها مقابله با کم آبی می‌داند.
سید داوود حاج حسینی در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به کمبود آب در تعدادی از روستاهای این منطقه مشکل عمده را صرفه‌جویی نکردن عنوان می‌کند و می‌گوید: نزدیک به ۳۰ درصد از روستاهای این بخش با کم آبی مواجه هستند اما اگر اصلاح الگوی مصرف همراه با صرفه‌جویی فرهنگ‌سازی شود قطعاً این مشکل حل‌شدنی است و با همین منابع آب هم می‌توان با کم آبی مبارزه کرد.
علیرضا خزائی بخشدار بخش مرکزی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، به تلاش‌های انجام شده برای تأمین آب این بخش و روستاهای اطراف اشاره و با بیان اینکه در حال حاضر در دو روستای این بخش آبرسانی با تانکر انجام می‌شود، گفت: خشکسالی و کم آبی بخصوص در زمینه کشاورزی در قم مانند سایر مناطق کشور وجود دارد و این در حالی است چنانچه آب مورد نیاز وجود داشته باشد این منطقه با توجه به اقلیم خاص پتانسیل فراوانی برای کشاورزی برخوردار است.
بحران آب که به نظر می‌رسد با توجه به آمار و ارقام و اخباری که در رسانه‌ها منعکس می‌شود مشکلی است که بیشتر شهرها و روستاهای کشور را درگیر کرده است و به نظر می‌رسد باز هم بر اساس همین آمار و ارقام و نظر کارشناسان و صاحبان فن جز با مدیریت و اصلاح الگوی مصرف حل شدنی نخواهد بود.
اگر این رویه همچنان ادامه یابد شاید در آینده برای حیات و ادامه زندگی مجبور به جنگ بر سر «مایه حیات» شویم. نظری که کارشناسان نیز بر آن تأکید دارند و قرن‌های آینده را دوران جنگ برای آب می‌دانند.
گزارش: سیده مرضیه میرقادری
نظر شما