کرمانشاه در تنش آبی / وقتی شریان حیات می‌خشکد

این گزارش از سلسله گزارشهای «پرونده ویژه بررسی پدیده کم آبی و مدیریت بحران آب در استانهای کشور» منتشر شده است. دومین «پرونده ویژه» مجموعه گزارشهای تولیدی دفاتر سرپرستی استانهای خبرگزاری مهر، در یک موضوع مشترک است. نخستین پرونده ویژه استان ها با عنوان«پرونده ویژه بررسی پدیده حاشیه نشینی در استانهای کشور» را می توانید در اینجا بخوانید.

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: آب یکی از مهمترین فاکتورهای حیات بخش محسوب می شود و به نوعی می توان آن را شریان حیات نیز نامید و جایی که این شریان حیات خشک شود نمی توان به آینده حیات محیط زیست و به دنبال آن حیات بشر امید بست.

استان کرمانشاه طی دهه های اخیر یکی از استان های پر آب کشور بود که ازمنابع آبی آن به دو حوزه آبریز عمده اعم از حوزه آبریز داخلی یا «حوزه علیای کرخه» و حوزه آبریز خارجی تقسیم می شد.

براساس آمارهای دهه اخیر استان کرمانشاه داراى ۱۳ رودخانه مهم، ۷۴ پارچه سراب، ۶۹۷ دهنه چشمه، ۸۱۶ حلقه چاه عميق و ۲۹۸۷ حلقه چاه نيمه عميق بوده که آن را به عنوان یکی از استان های با منابع آبی کافی  معرفی می کرد اماهم اکنون و با وجود منابع آبی که در گذشته موجود بوده است این استان درشرایط بحرانی از نظر آب بوده و حتی جزو استان های با تنش آبی شدید هم قرار گرفته است.

در گفتگوها و پرسش و پاسخ های خبرنگار مهر با متولیان حوزه آب و کشاورزی فاکتورهای مشترکی به دست آمد که براساس آن و در مجموع می توان کاهش بارندگی‌ها، افزایش دمای هوا، برداشت ها مهری بی رویه ازمنابع آبی سطحی و حتی زیرزمینی و عدم مدیریت صحیح مصرف را از مهمترین عواملی دانست که طی سال‌ های اخیر کرمانشاه را جزو استان‌ های با تنش آبی شدید قرار داده است.

خشک شدن چشمه های چند هزارساله طاقبستان

شرایط بحرانی آب در کرمانشاه به حدی است که چند روز اخیر شاهد خشک شدن چشمه های چندهزار ساله روستاهای طاقبستان بودیم. اتفاقی که مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب در گفتگویی با خبرنگار مهر دلیل احتمالی آن را تمام شدن منابع آبی زیرزمینی این مناطق و مدیرعامل آب منطقه ای دلیل اصلی آن را کاهش ۴۶ درصدی بارندگی ها و افزایش دمای هوا یا همان خشکسالی دانست.

کیاست امیریان در گفتگوی خود تصریح کرد: از سال ۷۶ که وارد دوره خشکسالی شده ایم در ۱۲ سال از آن، میزان بارش کمتر از میانگین سالانه بوده و از سوی دیگر کاهش بارش برف در سالهای اخیر دست به دست هم دادند تا کمترین دبی تخلیه آب بجای آبان ماه در تیر ماه اتفاق بیفتد و با صحنه های اینچنینی مواجه شویم.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای پیش تر از این نیز در نشست مشترک مدیران حوزه آب با خبرنگاران در خصوص وضعیت آب استان کرمانشاه، گفت: میانگین بارش سالانه استان کرمانشاه بیش از ۴۵۰ میلیمتر است که البته این میزان دو برابر میانگین کشوری بوده اما از میانگین جهانی آن یعنی ۸۰۰ میلیمتر بسیار فاصله دارد.

وی با بیان اینکه بیش از ۱۸ سال است که کشور ما درگیر پدیده خشکسالی است گفت: طی ۱۲ سال اخیر آن حتی بارش های ما نیز کمتر از میانگین بارش سالانه بوده است و از طرف دیگر نیز افزایش دما و تبخیرمنابع آبی این خشکسالی را تشدید می کند.

مدیرعامل آب منطقه ای استان کرمانشاه، ۵۵۰ شهر کشور را درگیر با معضل بحران آب دانست و گفت: هم‌اکنون ۱۲ استان در شرایط تنش آبی، ۹ استان در شرایط تنش شدید آبی، ۴ استان در شرایط کم آبی و مابقی استان های کشور نیز در شرایط تحمل به سر می برند و استان کرمانشاه نیز جزو ۹ استان درگیر با پدیده تنش شدید آبی است.

کمبود بارش ها کاهش ۵۰ درصدی ذخیره سدها را به دنبال داشته است

وی از کاهش حدود ۳۱ درصدی بارش ها در سال زراعی کنونی خبر داد و گفت: این میزان در شهرستان هایی چون ثلاث باباجانی ۷ درصد و در شهرستان هایی چون سومار حدود ۵۴ درصد و در کرمانشاه ۴۶ درصد بوده و علاوه بر آن بارش موثر و ماندگار یا برف ماندگاری نیز در سطح استان نداشتیم و علی رغم اینکه با بارش های اولیه سال بارشی فکر می کردیم سال نرمالی را در پیش خواهیم داشت این اتفاق نیفتاد.

امیریان به کاهش حدود ۵۰ درصدی آب ذخیره سدهای استان طی امسال نسبت به گذشته اشاره کرد و گفت: هم اکنون شش سد استان با ظرفیت ۷۳۰ میلیون متر مکعب در دست بهره برداری است اما هم اکنون تنها حدود ۳۴۰ میلیون متر مکعب آب در پشت آنها ذخیره شده است.

وی از تشکیل جلسات متعدد برای مدیریت منابع آب با توجه به کاهش بارندگی ها خبرداد و گفت: براین اساس ما کشت بهاره را ممنوع کردیم تا منابع آبی ذخیره شده برای فصل گرم حفظ شود.

مدیرعامل آب منطقه ای استان کرمانشاه گفت: ۹۰ درصد از منابع آبی استان هم اکنون در بخش کشاورزی، ۷ درصد شرب و ۳ درصد در بخش صنعت صرف می شود که البته حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی نشان می دهد که باید توجه و مدیریت بیشتری در این حوزه صورت گیرد.

وی میانگین تولید محصول در دنیا را به ازای مصرف هر یک متر مکعب آب دو کیلو و ۸۰۰ گرم اعلام کرد و گفت: این میزان در ایران حدود ۸۰۰ گرم بوده که رقم بسیار پایینی است.

امیریان، حرکت به سمت کشت گلخانه‌ای، استفاده از ارقام کم مصرف زراعی(محصولات با نیاز آبی پایین) و  استفاده از روش های نوین آبیاری را از جمله راهکارهای مدیریت منابع آبی در بخش کشاورزی عنوان کرد و گفت: البته فرهنگ سازی و ایجاد این باور در مصرف کنندگان خصوصا کشاورزان که هم اکنون در شرایط خشکسالی هستیم در این زمینه بسیار موثرخواهد بود.

رایگان بودن آب در بخش کشاورزی از عوامل مصرف بی رویه آن است

مدیرعامل آب منطقه ای استان کرمانشاه رایگان بودن آب در بخش کشاورزی را یکی از مهمترین عوامل مصرف بی رویه آب در این بخش عنوان کرد و دلیل دیگر آن را عدم نصب کنتور و خصوصا کنتور هوشمند بر روی چاه های آب در بخش کشاورزی دانست.

امیریان در پاسخ به مهر در خصوص چگونگی برخورد با حفاران چاه های غیرمجاز و هم‌چنین تعداد چاه های مسدود شده تاکنون گفت: در گذشته گشت های بازرسی به این منظور وجود داشت و نسبت به کشف و مسدود کردن چاه های غیرمجاز اقدام می کردند که طی آن در سال گذشته سه هزار حلقه چاه بازدید و ۳۳۹ حلقه نیز مسدود شده و سعی داریم امسال تعداد چاه های انسدادی را حداقل به دو برابر افزایش دهیم.

مدیرعامل اب منطقه ای استان کرمانشاه در پاسخ به دیگر سوال خبرنگار مهر درخصوص بحث حفاظت و احیای تالاب های استان نیز گفت: اعتبارات این بخش به اداره کل محیط زیست استان داده شده است و اقداماتی نیز در این زمینه در دستور کار بود اما طی جلساتی نیز که به این منظور برگزار شده است قرار شد منابع طبیعی در حریم تالاب ها مجوز واگذاری زمین ندهد.

وی افزود: هم‌چنین در این راستا جهاد کشاورزی نیز علی رغم اهداف این سازمان که تولید بیشتر است سعی کرده در کشت محصولات، بیشترین تمرکز را روی محصولات با نیاز آبی کمتر گذاشته و از کشت ارقام پر مصرف جلوگیری کند.

مدیرعامل آب منطقه ای استان کرمانشاه گفت: هم‌چنین ما نیز در شرکت آب منطقه ای و در بحث کنترل چاه ها در شعاع ۳۰ کیلومتری سراب نیلوفر ۶۳ حلقه چاه را پر کردیم و امسال هم در برنامه داریم که کسی اقدام به برداشت غیرمجاز در این حریم کند قطعا برخورد کرده و به مراجع قضایی معرفی کنیم.

۷۵۰۰ حلقه چاه غیرمجاز در کرمانشاه وجود دارد

کیاست امیریان در بخش دیگری از گفتگو با خبرنگار مهر، در خصوص تعداد چاه های غیر مجاز در استان کرمانشاه و برنامه های شرکت آب منطقه ای برای برخورد با متخلفان در این زمینه داشته  از وجود هفت هزار و ۵۰۰ حلقه چاه غیرمجاز در استان خبر داد.

وی تصریح کرد: این چاه های غیرمجاز از مهمترین عوامل موثر در نابودی آب های زیرزمینی استان خصوصا در اطراف سراب ها هستند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان کرمانشاه از برخورد این شرکت با متخلفان در قالب گشت های مداوم و مستمر خبرداد و گفت: از این تعداد چاه غیرمجاز حدود دو هزار و ۸۰۰ حلقه آن در بخش خانگی است.

وی افزود: تاکنون حدود چهار هزار حلقه آن پر شده و سه هزار و ۵۰۰ حلقه چاه غیرمجاز دیگر وجود دارد که در برنامه امسال انسداد یک هزار حلقه آن را در دستور کار داریم.

امیریان انسداد چاه های غیرمجاز در بخش خانگی و مناطق محصور شده را نیازمند گزارش مردمی و پس از آن نیازمند حکم و دستور قضایی دانست که مقداری برخورد در این حوزه را سخت کرده است.

اولویت برخورد با چاه های غیرمجاز اطراف سرابها و دشت‌ ها است

مدیرعامل آب منطقه ای استان کرمانشاه اولویت برخورد با چاه های غیرمجاز را حاشیه سراب ها و خصوصا سراب نیلوفر دانست و گفت: طی سال گذشته ۶۳ حلقه چاه غیرمجاز در این منطقه مسدود شد.

وی تصریح کرد: پس از سراب ها اولویت بعدی ما برخورد با چاه های غیرمجاز در دشت هایی است که سفره های آب زیرزمینی آنها افت کرده است.

امیریان اجرای پروژه «احیای تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی» را از جمله اقدامات این شرکت در بحث برخورد با متخلفان و حفظ و احیای آب های زیر زمینی تحت نظارت شورای حفاظت از منابع آب دانست.

مدیر عامل آب منطقه ای استان کرمانشاه، نصب کنتور هوشمند بر روی چاه های مجاز را نیز از راهکاری مدیریت منابع آب برشمرد و گفت: تاکنون یک هزار و ۲۰۰ کنتور هوشمند روی چاه های برقی استان نصب شده که ۷۰۷ کنتور آن توسط آب منطقه ای و مابقی توسط صاحبان چاه ها نصب شده است و در برنامه امسال در نظر داریم حدود ۴۰۰ کنتور هوشمند دیگر نیز روی چاه های استان نصب کرده و تعداد آن را به بیش از هزار کنتور نصب شده توسط شرکت برسانیم.

امیریان بار دیگر بر برخورد با متخلفین در بحث چاه های غیرمجاز استان خبرداد و گفت: امسال برخورد با چاه های غیرمجاز اطراف سراب نیلوفر را در شعاع بیشتری در نظر خواهیم داشت و مسدود می کنیم.

کنترل منابع آب جزو وظایف آب منطقه ای است

رئیس جهاد کشاورزی استان کرمانشاه نیز در گفتگو با خبرنگار مهر  گفت: همانطور که همه می دانند یکی از علل اصلی  کاهش آبهای زیر زمینی، سطح  وتالابها  ناشی از خشکسالی مداوم و مستمر طی سالیان گذشته بوده است.

علی اشرف منصوری افزود: با توجه به مورد فوق، طبیعی است که برداشت بی رویه و عدم بهره وری مصرف آب آن را تشدید خواهد کرد.

وی، قانون توزیع عادلانه آب کنترل چاهها و برداشتها را جزو وظایف شرکتهای آب منطقه ای دانسته و گفت: این مهم در جلسات شورای حفاظت از منابع آبی استان کرمانشاه که با حضور استاندار محترم با حساسیت خاصی دنبال می شود مطرح شد ومصوب شده شرکت آب منطقه ای طی دوسال کلیه چاههای غیرمجاز را مسدود وچاههاي دارای مجوز را با همکاری شرکت توزيع برق مجهز به کنتور حجمی مجهز کند.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه در خصوص اقدامات سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه نیزبرای مقابله با بحران آب و جلوگیری از هدر رفت آب در بخش کشاورزی گفت: این سازمان در رابطه با توسعه سیستم های نوین آبیاری کارهای اساسی انجام به گونه ای که طی سه سال قبل حدود ۳۰ هزار هکتار سیستم اراضی کشاورزی استان تحت پوششی سیستم تحت فشار قرار گرفته که معادل کل فعاليت قبلی این سازمان در سال های گذشته است.

 وی افزود: هم چنین اقداماتی در رابطه با کاهش سطح محصولات پر مصرف مثل ذرت هم این سطح طی دو سال قبل انجام شده و کشت این محصول  به نصف یعنی به حدود ۲۰ هزار هکتار رسیده و کاهش پیدا کرده است.

منصوری به استفاده از کشت جایگزین کلزا که حدود یک سوم ذرت نیاز آبی دارد واز لحاظ اقتصادی قابل رقابت است اشاره کرد که کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان آن را به کشاورزان معرفی کرده واز تکنولوژی کشور فرانسه هم به این منظور  در استان هم استفاده شده است که البته  اجرای آن مستلزم همراهی کشاورزان بوده و بسیار حائز اهمیت است.

وی تاکید کرد: البته طی سالیان گذشته مصرف بی رویه آب شرب و فضاهای سبز و همچنین بخش صنعت نیز تشدید کننده است و راهکار مناسب رعایت الگوی مصرف توسط همه اقشار، تسریع در انجام فعالیتهای لازم  برای پیشگیری توسط دستگاههایی ذیربط و همراهی مردم و رسانه ها در این رابطه بسیار موثر است.

نمی توان کشاورزی را تعطیل کرد

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه با اذعان به اینکه مصرف آب در بخش کشاورزی بیش از سایر بخش هاست گفت: طبیعی است در همه دنیا مصرف بخش کشاورزی بیشتر است ونمي توان کشاورزی را هم تعطیل کرد، بخش عمده ای ازفعالیتهای پیشگیرانه نیازمند صرف منابع اعتباری زیاد است که اکنون برای تامین آنن با محدودیت مواجه هستيم.

وی افزود: برای پیشگیری از هدر رفت آب در این بخش آموزش به اندازه کافی انجام شده ومي شود اما محدودیت مصرف آب با اقتصاد کشاورزان ارتباط مستقیم دارد وبه این خاطر معمولا دیر پذیرند.

منصوری در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه رایگان بودن آب کشاورزی یکی از عوامل هدر رفت آن بیان می شود،  چرا وجهی بابت هزینه آب مصرفی از کشاورز دریافت نمی شود؟ گفت: انعقاد قرارداد برای مصرف آب ودريافت وجه مصرفی با آب منطقه ای است واکنون هم این کار دارد انجام مي شود.

وی بار دیگر بر آموزش های ترویجی این سازمان برای کشت محصولات با نیاز آبی کم و هم چنین کاهش سطح محصولات پر مصرف آبی چون ذرت تاکید کرد و گفت: البته برای این منظور ماقانوني برای الزام کشاورزان نداریم و فعلا هم از ابزارهای ترویجی از طریق شوراها و آموزشهای حضوری استفاده مي کنيم. در واقع نمی توان آنها را مجبور کرد و باید خودشان همراهی کنند که البته هم اکنون همه به اهميت آب ومشکلات موجود هم واقفند.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه تاکید کرد: اگر كشاورز توليد نكند باعث مهاجرت آنان  به شهر خواهد شد وبه تبع بيكاري هم مضاعف مي شود و از سوی دیگر نیز باید براي تامین محصولات كشاورزي مورد نیاز به بيرون وابسته شويم.

منصوری افزود: هم اکنون  توسط سازمان، برنامه ساماندهی مراکز خدمات با هدف حضور مستمر در روستاها در حال انجام است ضمن اینکه کشت هر هکتار زعفران برای کشاورزان ۱۵ میلیون تومان هزینه دارد که تامین آن برای همه کشاورزان مقدور نيست.

لایحه الگوی کشت در حال تدوین است

وی به  سایر اقدامات برای پیشگیری از هدر رفت آب در بخش کشاورزی اشاره کرد و گفت: هم اکنون لایحه الگوی کشت توسط دولت درحال تدوین و ارائه به مجلس است. و البته اخذ جریمه از کشاورز به این منظور نیازمند تصویب قانون است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه  تصریح کرد: امسال برای مهار آبهای سطحی توسط سازمان جهاد در پایین دست سدها ۱۸ هزار هکتار در دست اقدام است.

منصوری  با بیان اینکه سطح زیر کشت سیب زمینی و هندوانه در استان کرمانشاه با سایر استان ها قابل قیاس نیست گفت: البته مصرف آب سيب زمینی حدود نصف ذرت است اما بازهم ما با اقدامات ترویجی سعی در ممانعت از کشت دوم محصول سیب زمینی نیز در استان داریم.

وی  با بیان اینکه برای مهار آبهای مرزی از صندوق توسعه ملي پول تامین شده ودر حال انجام است  گفت: با پيگيري انجام شده استان کرمانشاه از همه استان های مرزی از این نظر  پیشرو تر است اما از این محل نمی توان برای کشت زعفران یا ... هزینه کرد و هزینه نمی شود.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه  افزود: برای توسعه زراعت ها هیچ اعتبار بلاعوضي وجود ندارد همین الان هم برای تامین تسهیلات بانکی بمنظور توسعه گلخانه منبعی وجود ندارد.

ممانعت از کشت سیب زمینی توسط کشاورزان همدانی در کرمانشاه نیازمند قانون است

وی در پاسخ به اینکه چقدر حقیقت دارد که تعدادی از کشاورزان همدانی که در استان خود اجازه کشت سیب زمینی به آنان داده نمی شود به استانهای کردستان و کرمانشاه سرازیر شده اند؟ گفت: دررابطه با حضور کشاورزان همدانی سال گذشته و امسال به تمامی روستاها ودهياري ها و تشکلهای مربوطه اطلاع رسانی کردیم و جلوگیری از کشت نیازمند وجود قانون است که الان با خلأ قانونی مواجهيم.

منصوری در خصوص راهکارهای افزایش بهره وری مصرف آب در بخش کشاورزی نیز گفت: در شرایط فعلی راهکار افزایش بهره وری با توسعه سیستم های آبیاری بارانی و قطره آي و کشت های جایگزین امکان پذیر است که همه آنها با سرعت مناسبي در جریان است.

وی افزود: البته درمورد گوجه فرنگی هم اکنون استان ما پیشرو است ودر ۷۵ درصد مزارع آبیاری بصورت نوار تیپ استفاده می شود که راندمان مصرف آب آن بالاست هرچند که استفاده از مالچ هم برای جلوگیری از تبخیر و رشد علفهای هرز و بعنوان یک فعالیت جدید آغاز شده که در کشور کم نظیر است و کشت نشائي که دوره رشد را کوتاه و مصرف آب را کم می کند هم امسال آغاز شده است.

وی یادآور شد: لایحه الگوی کشت توسط دولت درحال تدوین بوده و امیدواریم بزودی به مجلس برود.

منصوری در پاسخ به سوال ما در خصوص اقدامات پژوهشی برای تولید بذرهای با نیاز آبی کم یا مقاوم به بی آبی نیز توسط کارشناسان این سازمان گفت:  در دنیا بذر مقاوم به بی آبی نداریم اما نیاز آبی متفاوت است بعضی بذور به تنش خشکی مقاومند ما الان با مراکز تحقیقات بین المللی سيميت وايکاردا درارتباط هستیم و تبادل اطلاعات می شود البته استان ما بعنوان پایلوت انتخاب شده است.

وی به ممانعت این سازمان و عدم حمایت آن از کشت محصولات پر مصرف آبی تاکید کرد و گفت: امور آب برای کشت برنج باید قرارداد نبندد و ما هم به مراکزجهاد کشاورزی استان اعلام کردیم که هیچ خدماتی به این افراد ارائه ندهند.

منصوری گفت: شبکه آبیاری پایین دست سدها براساس تخصیص آب وزارت نیرو در سطح حدود ۲۰ هزار هکتار به پیمان رفته ودر حال انجام است پیش بینی ما اینست این سطح تا نیمه اول ۹۶ به اتمام برسد بزودی سامانه گرمسیری هم در سطح حدود ۱۸هکتار دیگر آغاز میشود که آنهم اگر از نظر منابع اعتباری مشکل نداشته باشد تا نیمه اول ۹۷ به اتمام خواهد رسید.

وی افزود: این سطوحی که اعلام شده غیر از اجرای سیستم در اراضی محدوده چاهها است و شهرکها یکی در اسلام آباد و دیگری در سرپل ذهاب بوده و  مدت اجرای هرکدام دوسال است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه  یادآور شد و تاکید کرد:  براساس مطالعات، دررابطه با اصلاح کشت، همراهی کشاورزان با توجه به مسائل اقتصادی مرتبط با آن بسیار حائز اهمیت است ودر این رابطه ما از همه ابزارها و رسانه ها استفاده کرده ومي کنيم.

وی گفت: برای جلوگیری از برخی سو استفاده ها مثل حفر چاه های غیر مجاز پلیس آب یک ضرورت است و تشکیل آن جزو وظایف آب منطقه ای است و البته فکر کنم در این رابطه برنامه ای دارند.

منصوری با بیان اینکه بحث خشکسالی به عنوان یک بحران دغدغه همه وزارتخانه های مرتبط است و مدیران این بخش ها هم تلاش زیادی دارند اما محدوديت هايي هم وجود دارد کم ممکن است تلاشها را با مشکل مواجه کند.

وی افزود: برای مثال در بحث مباحث ترویجی جهاد کشاورزی با اینکه کارشناسان ما تاثیر داشته اند، اما پذیرش مردم وروستاييان و حتی شهری ها اثر بخش است که به لحاظ مسائل اقتصادی مقاومت مي کنند.

راهکارهای بخش کشاورزی در مقابله با بحران آب

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه  به بیان برنامه های این سازمان در مقابله با بحران کم آبی در استان پرداخت و گفت: توسعه شبکه های آبیاری قطره ای و بارانی، تلاش برای کاهش سطح زراعتهاي پرمصرف،  معرفی بذور با نیاز آبی کم با همکاری مراکز تحقیقاتی بين المللي و داخل کشور، توسعه کشتهای پاييزه در زراعت هايي نظیر کلزا سیب زمینی برای استفاده از بارندگيها، توسعه آبیاری نوار تیپ در برخی زراعتها نظیر گوجه فرنگی، توسعه کشتهاي گلخانه ای،  حاصلخیزی خاکها،  همکاری با ادارات آب منطقه ای در حذف چاههاي فاقد پروانه و نصب کنتور هوشمند و  توسعه کشتهاي کم مصرف اما اقتصادی نظیر زعفران و گیاهان دارويي از جمله برنامه های سازمان ما به این منظور بوده و قابل ذکر است.

وی افزود:  توسعه فعالیتهای آموزشی وترويجي و حضور مداوم کارشناسان در روستاها ومزارع، استفاده از بذور زود رس در برخی زراعتها، استفاده از نشا در برخی زراعتها برای کاهش دوره رشد و مصرف کمتر آب و... نیز از دیگر برنامه های قابل ذکر است.

منصوری تصریح کرد: در زمان شروع بکار بنده سطح اجرای سیستم های نوین آبیاری در استان ۳۳ هزار هکتار بود و هم اکنون به حدود ۶۰ هزار هکتار رسیده و حدود ۲۰ هزار هکتار هم در حال انجام است اجرای این سيتمها راندمان را ازحدود  ۳۰درصد به بالاي ۶۵ در صد افزایش مي دهد.

وی افزود: هم چنین سطح زیر کشت ذرت از ۴۵ هزار هکتار به حدود ۲۰ هزار هکتار کاهش یافته و استفاده از روشهای جدید نظیر مالچ و کشت نشايي ونوار تیپ، استفاده از بذور زود رس وبا نیاز آبی کم، برنامه ریزی برای ایجاد شهرکهای گلخانه ای با هدف کشت وانتقال محصولات سبزی وصيفي وجاليز ازفضاي باز به محیط های کنترل شده نیز مورد تاکید است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه  تاکید کرد: شدت خشکسالی هم بي سابقه است و امسال نسبت به سال قبل حدود ۲۷ درصد کاهش بارندگی داشتیم البته سال قبل هم سال نرمالي نبود و قطعا اگر این اقدامات نبود اثرات خشکسالی حادتر می شد.

مردم کرمانشاه بیشتر از سایر استانها آب مصرف می کنند

مدیرعامل آبفای شهری استان کرمانشاه، نیز در نشستی استان  کرمانشاه را از نظر مصرف آب، پر مصرف تر از سایر استانهای کشور عنوان کرد و گفت: این میزان در فصول گرم ۳۱ درصد نسبت به قبل افزایش می یابد.

منصور کیاور، میانگین مصرف آب در استان کرمانشاه و طی روزهای معمولی سال را ۱۷۳ لیتر در شبانه روز عنوان کرد و گفت: این میزان در فصول گرم به ۲۲۷ لیتر در شبانه روزافزایش یافته و رشد ۳۱ درصدی را نشان می دهد.

وی یادآور شد:  میزان مصرف سرانه مردم کرمانشاه نسبت به میانگین کشوری بالاتر بوده و استان کرمانشاه پرمصرف تر از کشور است.

مدیرعامل آب و فاضلاب شهری استان کرمانشاه، از رشد ۷۱ درصدی میزان مصرف شبانه روز استان در فصول گرم نسبت به فصول سرد خبر داد.

کیاور خواستارمدیریت مصرف آب از سوی شهروندان به خصوص در فصل گرما شد و گفت: شرایط کم آبی پیش آمده و کاهش بارش ها در سال های اخیر بر ضرورت این امر می افزاید.

وی با اشاره به اقیلم خشک کشور ایران گفت: این کشور همواره از کشورهای خشک بوده اما متاسفانه در گذشته این باور در ما وجود داشته که کشور پر آبی هستیم و براین اساس مدیریت صحیحی بر منابع آبی صورت نگرفته است و این در حالی است که ایران با داشتن یک درصد جمعیت جهان کمتر از این میزان منابع آبی جهان را به خود اختصاص داده و ۵۰ درصد آب جهان نیز در ۶ کشور وجود دارد و مابقی کشورها از ۵۰ درصد آب دیگر استفاده می کنند.

وی تصریح کرد: عدم توجه به این موضوع که کشور ایران در منطقه خشکی واقع است باعث عدم توجه به مدیریت منابع آبی شده و هم اکنون با مشکل جدی در زمینه آب روبرو هستیم.

ضرورت وضع قوانین بازدارنده در مصرف آب

کیاور، خود مردم را پیشقراول مدیریت مصرف آب دانست و گفت: علاوه بر این باید قوانین بازدارنده ای نیز در این زمینه وضع شود و بنابر شنیده ها وزارت نیرو تصمیم دارد مصوبه ای را به تصویب برساند که براساس آن مشترکینی که بیش از ۴۰ متر مکعب مصرف دارند مشمول تعرفه های پلکانی شوند.

وی در خصوص درستی اعطای مجوز قالیشویی ها و کارواش ها در شرایط بحرانی آب گفت: برخی از این کارواش و قالیشویی ها مجوز ندارند که باید با آنها برخورد شود و برخی نیز در شرایطی که بحران آب مطرح نبوده است این مجوز را دریافت کرده اند.

کیاور در خصوص آب شرب مصرفی برای آبیاری فضای سبز توسط شهرداری نیز گفت: امسال مصوب شده باید شهرداری ها از مصرف آب شرب برای آبیاری فضای سبز امتناع کرده و منبع آب مورد نیاز برای آبیاری را تغییر دهند.

امیریان، مدیرعامل آب منطقه ای نیز در این خصوص گفت: برای ملزم کردن شهرداری ها به این امر حداقل کاری که ما می توانیم انجام دهیم این است که مجوز حفر چاه نیز به آنها ندهیم تا آنها به سمت استفاده از پساب های تصفیه شده  برای آبیاری فضای سبز بروند که البته حتی برخی دستگاه ها نیز می توانند با تجهیز مراکز خود به سیستم تصفیه این پساب را تولید و آن را برای آبیاری فضای سبز به شهرداری بفروشند.

۵۱۴ روستا در کرمانشاه با کمبود آب مواجهند

مدیرعامل آبفار کرمانشاه نیز در گفتگویی که پیش از این با خبرنگار مهر داشت، گفت: هم‌ اکنون دو هزار و ۸۸۹ روستا در استان کرمانشاه وجود دارد که دو هزار و ۶۰۵ روستای آن دارای سکنه است و از این تعداد بیش از یک هزار و ۷۰۰ روستا تحت پوشش شبکه آب و فاضلاب روستایی در استان هستند.

وی در خصوص روستاهای دارای مشکل در حوزه آب و فاضلاب نیز گفت: در حال حاضر ۵۱۴ روستای استان با۶۰ هزار نفر جمعیت با مشکل آب مواجه هستند و تحت پوشش بودن به معنای نداشتن مشکل نیست.

شهبازی افزود: از روستاهایی که با کمبود آب مواجه هستند ۲۰۰ روستا به صورت سیار آبرسانی شده و مابقی نیاز به آبرسانی سیار ندارند اما از منابع آب پایداری نیز برخوردار نیستند.

شهبازی، پراکندگی جمعیت در روستاها را از مهمترین چالش های خدمات رسانی در حوزه آب و سایر حوزه های خدماتی دانست و گفت: متاسفانه منابع آبی در روستاها در حال از بین رفتن است به نوعی که برای مثال در منطقه فیروز آباد ۵۱ روستا به یک چاه آبرسانی می شود و چنانچه منابع موجود نیز دچار مشکل شود، منبع جایگزینی در این مورد وجود ندارد.

اگر منابع آب زیرزمینی مدیریت نشود به بحران می رسیم

معاون شرکت آب منطقه ای استان کرمانشاه نیز در گفتگویی که پیش از این با خبرنگار مهر داشت، از بحران آب های زیرزمینی در کشور و استان کرمانشاه در نتیجه استفاده بی رویه از این منابع آبی به خصوص در بخش کشاورزی خبر داد.

محمود شهلایی با اشاره به گفته وزیر نیرو که «بخش اعظمی از دغدغه ما نجات دریاچه ارومیه است در حالی که خیلی از دریاچه های زیرزمینی ما رو به بحران است» گفت: متاسفانه با استفاده بی رویه از منابع آب های زیرزمینی به خصوص در بخش کشاورزی این منابع روز به روز در حال از دست رفتن است.

وی اجرای پروژه «احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی» را از جمله اقدامات وزارت نیرو برای جلوگیری از این بحران دانست و تصریح کرد: هم اکنون بیش از ۶۰۰ محدوده مطالعاتی در کشور برای این منظور مشخص شده که حدود ۳۵۰ محدوده آن دشت ممنوعه اعلام شده و کسی حق برداشت آب از این دشت ها را ندارد و مجوز کشاورزی برای این دشت ها صادر نخواهد شد.

معاون آب منطقه ای استان کرمانشاه،  یادآور شد: هم‌اکنون در کشور با کمبود ۱۱۰ میلیارد متر مکعبی منابع ذخیره آب روبرو هستیم و پروژه «احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی» در همین راستا و برای جلوگیری از بحران آب در نظر گرفته شده است.

شهلایی از جبران سالانه حدود شش میلیارد متر مکعب ذخایر آبی در نتیجه اجرای این طرح خبر داد و گفت: در صورت اجرای صحیح این طرح طی ۲۰ سال کل کمبود ذخایر آبی کشور جبران می شود.

وی به اجرای این طرح در ۲۳ محدوده مطالعاتی در استان کرمانشاه که شش محدوده آن نیز دشت ممنوعه است اشاره کرد و از تخصیص هفت میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان اعتبار برای اجرای آن خبر داد.

شهلایی در پایان گفت: خوشبختانه هنوز دشت های ممنوعه استان کرمانشاه به شرایط بحران نرسیده اما چنانچه برداشت آب های زیرزمینی زیاد باشد و مصرف آن مدیریت نشود به زودی به مرحله بحران خواهیم رسید و عکس این موضوع نیز صادق است و در صورت عدم برداشت از این دشت ها و توجه به این موضوع خصوصا در حوزه کشاورزی می توان شاهد احیا این منابع باشیم.

جهادکشاورزی اهرم قانونی برای جلوگیری از هدررفت آب در این بخش ندارد

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص اقدامات این سازمان برای کاهش پرت در پرمصرف ترین بخش مصرفی حوزه آب گفت: سازمان جهاد کشاورزی استان همواره بر جلوگیری از هدر رفت آب تاکید داشته و دارد و همواره اقدامات ترویجی را در این زمینه مد نظر داشته و به کشاورزان ارائه کرده است.

اسماعیل پرویزی فر تاکید کرد: همانگونه که ذکر شد ما تنها می توانیم اقدامات ترویجی در این زمینه داشته باشیم و اهرم قانونی ای برای جلوگیری از این موضوع در دست نداریم که با آن مانع از استفاده بی رویه منابع آبی توسط کشاورزان شویم.

وی تصریح کرد: متاسفانه در بسیاری از موارد و جایی که منفعت و سود کشاورز در بین باشد به آموزش های ترویجی کارشناسان جهاد کشاورزی در این زمینه توجهی نمی شود و کشاورزان بعضا اقدام به کشت محصولات با نیاز آبی بالا نیز می کنند.

مدیر زراعت جهاد کشاورزی استان کرمانشاه یادآور شد: باید از راه های قانونی و تکنولوژیک مانع از استفاده بی رویه منابع آبی در این بخش شد.

آب منطقه ای یک لحظه هم درپر کردن چاه های غیرمجاز تردید نکند

وی افزود: پر کردن چاه های غیرمجاز و برخورد با متخلفین در این زمینه از وظایف اصلی شرکت آب منطقه ای است که نباید در این زمینه یک لحظه هم تردید کند.

پرویزی فر، به وجود ۶ تا ۱۲ هزار چاه غیرمجاز در استان کرمانشاه اشاره کرد و آن برابر تعداد چاه های مجاز استان دانست و گفت: وجود این همه چاه غیرمجاز به معنای استفاده بی رویه از منابع آبی موجود است.

وی افزود: برابر تعداد چاه های غیرمجاز چاه مجاز نیز در بخش کشاورزی وجود دارد که علی رغم مجاز بودن بخشی از هدر رفت آب در بخش کشاورزی مربوط به چاه ها نیز بوده و برای جلوگیری از این اتفاق باید چاه های مجاز نیز به کنتور هوشمند تجهیز شوند.

مدیرزراعت سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه تصریح کرد: در صورت نصب کنتور هوشمند بر روی چاه های مجاز چنانچه کشاورز بخواهد بیش از میزان تعیین شده آب مصرف کند کنتور او قفل و این اجازه به وی داده نخواهد شد.

اقدامات ترویجی جهاد کشاورزی برای مقابله با بحران کم آبی و جلوگیری از هدر رفت آب

وی در بخش دیگر به اقدامات ترویجی این سازمان برای جلوگیری از مصرف بی رویه آب در بخش کشاورزی اشاره کرد و گفت: از جمله اقدامات سازمان دادن الگوی کشت به کشاورزان است که برای مثال برای کشت های پر مصرف از آبیاری قطره ای استفاده کنند.

مدیرزراعت جهادکشاورزی استان کرمانشاه، راندمان آبیاری قطره ای را نسبت به سایر روش ها ۹۰ درصد دانست.

پرویزی فر افزود: استفاده از آبیاری قطره ای برای کشت های پر مصرف بهاره چون سیب زمینی، گوجه فرنگی و...از موارد مورد تاکید ما است.

وی تصریح کرد: جلوگیری از کشت دوم برخی محصولات از دیگر تاکیدات ما برای جلوگیری از هدر رفت آب در این بخش است که متاسفانه کشاورزان برای سود بیشتر از آن امتناع نمی کنند و حتی در شرایط بحرانی کنونی و گرمای شدید شاهدیم که برخی قصد کشت دوم سیب زمینی را پس از برداشت گندم دارند که منابع آب زیادی را مصرف می کند و مقرون به صرفه نیست.

مدیرزراعت جهاد کشاورزی استان کرمانشاه، تغییر زمان کشت برخی محصولات را از دیگر راهکارهای ترویجی برای مقابله با بحران آب و جلوگیری از هدر رفت آن در بخش کشاورزی دانست و گفت: ما برخی از کشت ها را چون کشت چغندر به فصل پاییز و مناطق گرمسیری منتقل کردیم که تا حد زیادی باعث کاهش مصرف منابع آبی می شود.

وی افزود: هم چنین با اقدامات ترویجی تا جایی که توانستیم کشت ذرت را کاهش دادیم و تاکیدمان در کشت محصولاتی چون سیب زمینی همان کشت اول یعنی پاییز است و برای کشت دوم هیچ حمایتی از کشاورز نخواهیم کرد.

استفاده از روش نشا صنعتی و مالچ پلاستیکی

مدیرزراعت جهاد کشاورزی از ترویج روش نشا صنعتی یا ریشه توپی در محصولاتی چون گوجه فرنگی خبر داد که علاوه بر افزایش راندمان تا حد زیادی  مصرف آب را کاهش می دهد.

وی استفاده از مالچ پلاستیکی را از دیگر روش های کشت محصولات بهاری چون گوجه فرنگی دانست که تا حد زیادی مانع از مصرف بی رویه آب خواهد شد و ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش مصرف را به دنبال دارد و به افزایش عملکرد نیز کمک می کند.

پرویزی فر، ترویج کشاورزان به کشت ارقام با نیاز آب کم چون کلزا به جای ارقام پرمصرف چون ذرت و یا کشت ارقام زودرس و میان رس محصل ذرت را از دیگر اقدامات ترویجی این سازمان برشمرد و گفت: امسال موفق به کاهش حدود ۱۶ هکتاری سطح زیر کشت ذرت شدیم و سعی ما این است در سال زراعی آتی سطح بیشتری را کاهش دهیم.

مدیرزراعت جهاد کشاورزی استان کرمانشاه یادآور شد: اقدامات ما بیشتر ترویجی بوده و اهرم قانونی ای برای برخورد با متخلفین در این زمینه در دست نداریم و این اهرم قانونی در شرکت آب منطقه ای ای است که باید به شدت برخورد و در کمترین زمان ممکن چاه های غیرمجاز را مسدود کند.

خبرنگار: طیبه قدمی