مسجدجامعی: فانی به تنهایی یک دانشگاه است

به گزارش خبرنگار مهر، مراسم نکوداشت کامران فانی کتابدار و مرجع نگار ظهر امروز دوشنبه ۵ مرداد با حضور چهره های فرهنگی و مسئولان کشور در کتابخانه ملی برگزار شد.

سیدرضا صالحی امیری رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی در ابتدای این برنامه گفت: اگر از بزرگان یاد می‌کنیم، بیش از آن چه منفعتش متوجه آن‌ها باشد، متوجه ماست. ما به آن‌ها احتیاج داریم و پیام چنین برنامه‌هایی برای نسل جوان ما این است که می‌توانیم امروز هم، این سرمایه‌ها را در کشور تکرار کنیم. مدتی به این فکر می‌کردم که چگونه می توانیم از ریشه‌های خود تقدیر کنیم. بعد این فکر به ذهنم رسید که چرا به عمق کتابخانه و حفر کتابخانه نپردازیم و ریشه‌ها را از این جا جستجو نکنیم؟ بعد از آن بود که دیدم این کتابخانه، این قدر ریشه هایش عمیق است که اگر سال ها حفر کنیم، هنوز ریشه ها ناپیدا و دور از دسترس هستند.

به جای خاک‌برداری ریشه‌ها را پیدا کنیم

وی افزود: در نتیجه به ریشه‌ای رسیدیم که اسمش کامران و نسبت اش، ماندگار و نه فانی است. در بررسی و جستجوی ریشه‌ها، از استاد انوار شروع کردیم و بعد به ریشه تنومندی رسیدیم که آقای فانی بود و این دو کمتر دیده شده بودند. نسل جوان نیز کمتر با آن‌ها آشنایی داشت. بنابراین به همین دلیل احساس گناه کردیم چون قصور در معرفی این بزرگواران از ما بوده است. به نظرم بهتر است به جای خاک برداری، بهتر است کنکاش کنیم و ریشه های خود را پیدا کنیم.  

رئیس کتابخانه ملی در بخش دیگری از سخنانش گفت: از نقشی که آقای فانی دارد، کمتر سخن به میان آمده است. البته بخشی از دلیلش شخصیت خود ایشان است که تلاش دارد در پرده پنهان بماند و کمتر صحبت می کند. ما سرمایه های متنوعی در کشور داریم و در تحلیل سرمایه های فرهنگی می گویند دو نوع از این سرمایه ها داریم؛ یکی سرمایه ملموس و دیگری غیرملموس.

در این لحظه پوری سلطانی دیگر پیشکسوت و یکی از پایه‌گذاران علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی وارد سالن برگزاری برنامه شد و حاضران به تشویقش پرداختند.  

بانک مرکزی به جواهراتش می‌نازد و ما به سرمایه‌های فرهنگی

صالحی بعد از تشویق حاضران گفت: بدانیم که تجلیل این افراد به ما، خواهد افزود. بانک مرکزی به جواهراتش می‌نازد و ما به سرمایه‌های فرهنگی مان.

این سخنان صالحی نیز با تشویق حاضران روبرو شد.

در ادامه نوش آفرین انصاری به بیان سخنانی از جانب خود و همسرش مهدی محقق رئیس انجمن آثار و مفاخر ملی پرداخت و گفت: در اتاق کتابخانه مرجع دانشکده ادبیات دانشگاه تهران بود که برای اولین بار با آقای فانی روبرو شدم. ایشان به کتابخانه آمده بود و برای اولین بار، با یک کتابخانه عملیاتی مدرن روبرو شد و مرا تحسین کرد. یکی از صفات بارزه کامران فانی، تشویق است. فانی یک انسان مشوق است. در سال های آغازین دهه ۵۰، تلاش داشتیم پیام کتابداری نوین را به شهرستان ها ببریم. آقای فانی در آن زمان قبول کرد کتابشناسی ۱۰۰ کتاب را به عهده بگیرد

دبیر شورای کتاب کودک در ادامه گفت: آن سال‌ها همه این نظر را داشتیم که کتابدارانی بر جامعه تاثیر خواهند داشت که خود کتابدار باشند. کتابخانه‌های کانون پرورش فکری آن زمان با مال و قاطر جابه جا می شد. برای کرمان بود که دکتر حری و آقای فانی با هم کار می کردند و هنوز آن صحنه را به خاطر دارم که فانی پشت وانت نشسته بود و از میدان توحید به سمت باربری می رفت. صفت دیگر ایشان، تواضع و فروتنی اوست.  

وی گفت: فرهنگ نامه ها، کتاب های گفتگو هستند؛ گفتگو با زمان. مدخل گزینی آقای فانی در این کار بی مثال است. دانش او در این کار با قاطعیت همراه است. می‌خواهم به جلد ۱۱ فرهنگنامه اشاره کنم که ۱۷ شخصیت ایرانی، با دیدگاه های متفاوت در آن، جا دارند. آقای فانی خوب است که ایرانیان شما را بشناسند. شما کتابدار هستید و سرفرازم که امروز بچه های دوره های قبل را اینجا برای نکوداشت شما می بینم. شما کار کرده اید ولی متاسفانه کتاب های شما شناخته شده نیست و ما کتابخانه خوب در کشور نداریم؛ نه ملی، نه عمومی و نه دانشگاهی. این سرزمین رشد می کند وقتی که شهروندانش بدانند، بخوانند و بپرسند.  

وقتی آدم می تواند کتاب بخواند چرا بنویسد؟

احمد مسجد جامعی از دیگر سخنرانان این برنامه بود که گفت: فردا که بیاید، ۵۳ سال می‌شود که کامران فانی در خدمت کتاب و کتابخوانی است؛ یعنی بیش از نیم قرن تلاش پیوسته در حوزه کتاب و کتابداری. یادم است که در دولت پیشین، بزرگداشت آقای فانی تا مرحله ای پیش رفت ولی متوقف شد و از آقای صالحی امیری برای برپایی این جلسه تشکر می کنم. اگر بخواهند برای کامران فانی بزرگداشت برگزار کنند، خیلی از حوزه های علوم و فنون می توانند متولی باشند. ایشان اطلاعات زیادی درباره علوم  و فنون و ادبیات و موسیقی دارد و به علاوه درباره داستان، اطلاعاتش به روز است. آقای فانی یک آکادمی و دانشگاه است که هیچ کس نیست که در تاریخ کتابداری ایران بخواهد صحبت کند و از مطالب کتبی و شفاهی او بی نیاز باشد. بنابراین اگر بنا باشد بزرگداشتی برای او برگزار شود، باید در محل کتابخانه ملی کشور باشد.

عضو شورای شهر تهران در ادامه گفت: این تعبیر خود آقای فانی است که وقتی آدم می تواند کتاب بخواند چرا بنویسد؟ واقعا اشرافی که آقای فانی در حوزه های مختلف دارد، بی مثال است. واقعا چه اسمی زیباتر از کتاب در فرهنگ‌ ما؟ افتخار این تمدن و فرهنگ، کتاب است. ما در حوزه کتب فارسی و فرهنگ ایرانی، نزدیک به ۵ میلیون نسخه خطی در سراسر جهان داریم که یک میلیونش فهرست شده اند. متاسفانه یک اتفاق در دوره پیش افتاد و اسم معلم را حذف کردند. نمی دانم چه مشکلی با اسم معلم داشتند؟ همین حذف‌ها بود که باعث شد شرایط طوری شود که روبروی دانشگاه تهران، پایان نامه فروشی کنند.

وی افزود: کتابخانه ملی، تفاوت هایی در زمینه روش با دیگر نهادهای کتابدار دارد. من و آقای فانی در مقطعی با هم در این زمینه کار کرده ایم و ایشان به روش های جدید مبادرت داشت. کار پیک کتاب بود که با هم راه اندازی اش کردیم و بعدها تبدیل به کتاب هفته شد. بعد هم تبدیل به کتاب ماه شد. یکی از شاخه های همکاری مان در این زمینه، چاپ چکیده، عکس و جلد کتاب بود. این مرحله نیاز به تقابل داشت و کسانی می توانستند جلو بیایند که علاوه بر کتابداری قدیم، شیوه های جدید کتابداری را هم می شناختند.  

مسجدجامعی ادامه داد: وقتی هم که می‌خواستیم وارد شبکه جهانی شابک شویم، همزمان با دوران تحریم کتاب های ایرانی در جهان بود. یکی از دلایلش مسائلی بود که به خاطر سلمان رشتی به وجود آمده بود. جالب است که ترکیه هم آن زمان متقاضی عضویت در شابک بود ولی هیئت ایرانی بود که در هیئت ISPN پدیرفته شد. به هر حال، آقای فانی در زمینه انتقال از کتابداری کهن به کتابداران نوین، اشراف زیادی به حوزه داشت.

این پژوهشگر فرهنگی در بخش دیگری از سخنانش گفت: فانی، آثار چخوف را زیاد ترجمه کرده است. ایشان درباره این نویسنده روس معتقد است که «ساده تعریف می‌کند و حاشیه و هیاهو ندارد.» آقای فانی هم همین است. عجیب و غریب حرف نمی‌زند و آدم حاشیه نیست. حرفی هم که می زند عمیق است.

سید علی موسوی گرمارودی نیز در این برنامه گفت: مهربانی در وجهه شخصیتی آقای فانی، نمود بیشتری دارد.

این شاعر پیشکسوت در ادامه به خوانش غزلی از سروده هایش درباره فانی و قطعه مهربانی که در وصف این کتابدار سروده بود، پرداخت.

عبدالله انوار محقق و تهران شناس از دیگر سخنرانان این برنامه بود که به خوانش متنی درباره فانی پرداخت.