استاد؛ روستایی تاریخی درفاروج/ سمفونی زیبا از نواها ونماهای طبیعی

خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: روستای استاد، روستای نمونه گردشگری شهرستان فاروج در خراسان شمالی است، این روستای سرسبز در جنوب شهرستان و در ۲۲ کیلومتری شهر فاروج واقع شده است.

استاد از جمله روستاهای باستانی خراسان شمالی و ایران محسوب می‌شود و آثار تاریخی متعددی نیز از دوره‌های پیشین در این منطقه باقی مانده است، اما در کنار این زیبایی تاریخی، روستای استاد طبیعتی غنی و آب و هوایی به غایت مطبوع و مطلوب دارد.

بهار که می‌شود اندک اندک کل روستا و نواحی اطراف آن قبای سبز بر تن می‌کنند؛ آواز پرندگان در لا به لای شاخه‌های درختان آغاز شده و روستای استاد یک سر سمفونی نماها و نواها می‌شود.

می‌گویند طبیعت روستای استاد افسون گر است؛ چرا که اگر کسی در بهار و یا تابستان یک سال گذرش به این روستا بیفتد و زیبایی‌های سحرانگیز آن را ببیند، محال است که سال دیگر بار و بنه سفر به این روستای زیبا را نبندد.

می‌گویند طبیعت روستای استاد افسون گر است؛ چرا که اگر کسی در بهار و یا تابستان یک سال گذرش به این روستا بیفتد و زیبایی‌های سحرانگیز آن را ببیند، محال است که سال دیگر بار و بنه سفر به این روستای زیبا را نبندد

روستای نمونه گردشگری استاد در ۲۲ کیلومتری جنوب شهر فاروج از نظر تقسیمات کشوری در دهستان شاه جهان در بخش مرکزی فاروج قرار دارد و وسعت آن هم حدود ۴۵ کیلومترمربع است.

در مورد قدمت تاریخی این روستا باید گفت برخی از مورخین معتقدند که آساک که یکی از پایتخت‌های دوره اشکانیان بود همین استاد کنونی بوده و نام‌های قبلی این روستا نیز آساک و استو بوده است.

مسجد جامع روستا که مربوط به دوران تیموری بوده و همزمان با مسجد گوهرشاد مشهد ساخته شده، برج و بارویی که در بالای روستا قرار دارد و به گفته کارشناسان میراث فرهنگی مربوط به معابد قبل اسلام است و نیز آسیاب‌های سنگی و حمام قدیمی روستا همگی حکایت از تاریخ کهن این منطقه دارند.

علاوه بر تاریخ غنی، روستای استاد طبیعتی دیدنی نیز دارد؛ آب و هوای روستا در زمستان‌ها سرد و در تابستان بسیار مطبوع و ملایم بوده و به دلیل جاری شدن رودخانه از وسط روستا و وجود درختان پرشمار سرو و بید و گردو در دو طرف آن، هوای پاک و مطبوعی در فضای روستا استشمام می‌شود.

همچنین خانه‌های روستا نیز آفتابگیر بوده و طوری ساخته شده‌اند که از نور بیشترین استفاده را ببرند؛ صبحگاهان نوری که از لا به لای شاخه‌های درختان به ایوان خانه تابیده می‌شود همراه با آوای پرندگان و صدای نی چوپانی که از دوردست شنیده می‌شود؛ بی گمان تجربه زیبایی است که در انتظار میهمانان و گردشگران روستای استاد است.

نژاد و تیره اهالی روستا به نژاد آریایی نسبت داده می‌شود و زبان آن‌ها فارسی است، در این روستا بنایی است که امامزاده خوانده می‌شود؛ بقعه‌ای که بنا به گفته کارشناسان با وجود نوع ساختمان و شباهت زیاد به عبادتگاه‌های مهرپرستان، به نظر می‌رسد به تدریج به آرامگاه و بعد از اسلام به امام زاده معروف شده است.

یکی از مراکز دیدنی این روستا حمام قدیمی است که نمونه‌ای از حمام‌های دوره صفویه است که به صورت زیرزمینی با مصالح سنگ و ساروج ساخته شده و طرح کلی آن از یک راهروی ورودی، یک سربینه با پلان هشت ضلعی، گرمخانه و مخازن آب تشکیل شده، سقف حمام پوشش گنبدی دارد و در وسط گنبدها روزنه‌ای برای ورود نور به حمام تعبیه شده است.

این حمام تاریخی دراسفندماه سال 86 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

به طور کلی استاد از جمله روستاهای دره‌ای و کوهستانی به شمار می‌رود، چشم انداز طبیعی روستا بسیار زیبا و دلنشین بوده درختان بلند گردو و سرو زیبایی‌های آن را دوچندان کرده‌اند، جاده آسفالته روستا و در کنار آن درختان و رودخانه دائمی مناظر زیبایی را به وجود آورده‌اند، منظره‌هایی که تقریبا از هفت کیلومتر مانده به روستا آغاز می‌شود، در انتهای روستا هم دره‌ای وجود دارد که در آن چشمه‌های آب جریان دارند.

غذاهای محلی روستای استاد یکی از جاذبه‌های گردشگری این روستا محسوب می‌شوند؛ غذاهایی که از زندگی دامداری و کشاورزی اهالی آن برگرفته و تقریبا می‌شود گفت که در تهیه مواد اولیه و پخت آن هیچ گونه افزودنی‌های غیرطبیعی و متعلقات روزگار مدرن دیده نمی‌شود.

از جمله غذاهای محلی روستای استاد آش و قیش است؛ قیش مشابه آش بوده و تنها تفاوت آن‌ها در ضخامت عرضی برگ‌ها است، آش باریک اما قیش ضخیم‌تر برش می‌خورد.                      

فتیر مسکه یکی دیگر از غذاهای محلی روستای استاد به شمار می‌رود؛ در فصل بهار کره (مسکه) تهیه شده و بعد فتیرها را داخل دیس گذاشته و روی چراغ یا اجاق می‌گذارند، سپس در لابلای این فتیرها کره می‌گذرانند تا ذوب شده و با فتیر مخلوط شود و آنگاه با شکر خورده می‌شود.

از جمله غذاهای محلی روستای استاد آش و قیش است؛ قیش مشابه آش بوده و تنها تفاوت آن‌ها در ضخامت عرضی برگ‌ها است، آش باریک اما قیش ضخیم‌تر برش می‌خورد     دوغ گرم یکی دیگر از غذاهای محلی استاد است؛ در فصل پاییز و زمستان ماست سوزمه (ماستی که در پوست گوسفند فرآوری و نگهداری می‌شود) را در آب حل کرده تا مانند دوغ شود، سپس پیاز داغ را به همراه نعناع، زرچوبه، نمک، مغز گردو و گل زرد به آن اضافه می‌کنند.

لوزیک یا لوزک یکی دیگر از غذاهای محلی استاد است؛ مقداری از علف «سوخی یاسلمه» را جوشانده سپس آرد و آب را در آن ریخته و چند دقیقه‌ای بر روی اجاق می‌جوشانند و در موقع مصرف مقداری دوغ روی آن می‌ریزند.

کشته جوش دیگر غذای محلی استاد محسوب می‌شود؛ برگه‌های خشک زردآلو را در آب جوشانده و هسته و ضایعات آن را می‌گیرند، سپس آن را در روغن سرخ کرده و با مخلوطی از آب در آن نان تریت می‌کنند، از این غذا بیشتر در فصل زمستان به خاطر خاصیت گرم بودن آن استفاده می‌کنند.

جوراب بافی (جوراب کردی)، سفره محلی (گلیم)، قالی‌بافی، تابلو فرش، پارچه بافی (چادر شب) و ... برخی از صنایع دستی اهالی روستای استاد به شمار می‌روند و اگر چه امروزه دیگر همانند سالیان دور، غالب بانوان روستا هنر خلق این ملزومات زندگی گذشته را ندارند؛ اما شماری از مردم همچنان این هنر قدیمی را به عنوان صنعت دستی و هنر محلی ادامه می‌دهند اگر چه که اکنون کارکردهای این دست بافته‌ها تغییر کرده و بیشتر به عنوان دکور و وسایل تزئینی از آن‌ها استفاده می‌شود.