شهین اعوانی، پژوهشگر ایرانی حوزه فلسفه، به مناسبت هفته پژوهش درباره جایگاه پژوهش در جامعه ما به خبرنگار مهر گفت: می‌توان هم با نگاه مثبت و هم با در نظر گرفتن معایب به این موضوع نگریست. مزایای آن این است که بالاخره در موسسات پژوهشی کاری می‌شود که پشتیبان دانشگاه‌ها قرار می گیرد و در واقع پشتیبان علم و فرهنگ در جامعه می‌شود. ولی اگر به صورت فهرست‌وار بخواهیم به معایب پژوهش در جامعه ما اشاره کنیم، معایب آن در اینجاست که مسیر پژوهش را ما بر خلاف جهت پیش می بریم. ما اول تدریس می‌کنیم بعد تحقیق، یعنی اول معلم هستیم و بعد پژوهشگر.
عضو هیئت علمی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران تصریح کرد: اگر کتابهای درسی دانشگاه‌ها را به خصوص در حوزه علوم‌انسانی و فلسفه مشاهده کنید یا از روی نوار پیاده شده و به صورت کتاب در آمده‌اند یا در مقدمه نوشته می‌شود که چندین بار هگل، کانت، ملاصدرا و ... درس داده شده و این کتاب حاصل ۸ بار تدریس استاد است. این یعنی اینکه ما هشت سری دانشجویان را به مثابه آزمایشگاهی پرورش داده ایم و بعد آمده ایم این آموزش ها را کتاب کرده‌ایم در صورتی که این روند در کشورهای دیگر برعکس است، یعنی ۸ سال تحقیق می‌کنند و حاصل آن را کتاب می‌کنند و بعد سر کلاس می‌روند.
وی افزود: این روند مخربی است که من بارها آن را گفته‌ام که از پیاده کردن نوار کسی استاد دیده نمی‌شود یا از گوش دادن نوار کسی عالم نمی‌شود. همانطور که از پیاده کردن نوار هم کسی پژوهشگر نمی‌شود. بنابراین اگر بخواهیم نوار را برای ارتقای بینش و فرهنگ مردم در نظر بگیریم، خوب است ولی نه در دانشگاه. ما در دانشگاه اجازه نداریم این طور برخورد کنیم. بنابراین هفته پژوهش بسیار فرصت خوبی است که نگاه کنیم و ببینیم در کجای کار هستیم. به عنوان مثال اگر در علوم تجربی این روش را بکارگیریم یعنی اول دانشجو را بپرورانیم بعد کتاب بنویسیم یعنی زلزله آمده و تخریب کرده و ما بعد کتابش را نوشته ایم.
عضو هیئت مدیره مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با تاکید بر اینکه ما باید پژوهش را جدی بگیریم و پژوهش منبع علم پروری ما باشد، ادامه داد: متأسفانه چیزی که تا به حال در وزارتخانه ما اتفاق افتاده این است که هیئت علمی وقتی که می‌خواهند شخصی را جریمه کنند، او را می‌فرستند قسمت پژوهشی. این یعنی پژوهش جریمه است و اینگونه چطور می توان شان پژوهش را حفظ کرد. این کار حداقل تا یکسال پیش انجام می‌شد و من بارها در جلسات به این قضیه اعتراض کرده‌ام و شنیدم که به تازگی تغییر کرده است ولی من هنوز هم مطمئن نیستم. اگر چنین چیزی تا به حال بوده باید بدانیم پژوهش جریمه نیست. پژوهش مسیر تحقیق و در حقیقت چشم اندازی است که اگر ما آن را نادیده بگیریم مثل این است که چشممان را روی علم بسته‌ایم.
شهین اعوانی افزود: موضوع دیگر در رابطه با پژوهش در فلسفه این است که ما باید اول پژوهشگر را مورد توجه قرار دهیم نه مترجم را. مترجم تنها بیان کلمات به زبان دیگر نیست. مترجم باید روش تحقیق آن مولف و محقق را بداند، دیدش را بشناسد و بعد کاری را ترجمه کند نه اینکه هر کسی انگلیسی یا آلمانی خوب بلد است، مترجم خوبی هم هست. ممکن است زبان ما در فلسفه آلمانی عالی باشد ولی ما اجازه نداریم در حوزه های دیگر مثل علوم اجتماعی و ...ترجمه کنیم بلکه باید در تخصص ما باشد. بنابراین از اینکه می‌بینم یک نفر هم مترجم کانت، هم مترجم هگل، هم هایدگر و افلاطون است، تعجب می‌کنم چون این یک ملغمه‌ای می‌شود در تحقیق و لطمه می زند به علم.
شهین اعوانی ادامه داد: از همه اینها گذشته قرار بود ما در علوم انسانی مبنای اسلامی بگیریم ولی اکنون در خود حوزه علمیه کارهایی تدریس می شود که تماماً ترجمه است و فراگیری این کار به اصل مطلب ضربه می زند. ما در اینجا ترجمه را از پژوهش حذف کرده‌ایم، یعنی کسی اینجا نمی‌تواند کار ترجمه را قالب بگذارد برای طرح پژوهشی، مگر ترجمه کلاسیک را برای مثال ترجمه اخلاق ارسطو را یکبار دیگر به فارسی خوب ترجمه کنید و از این طرف اگر کسی پیدا شود که اخلاق ناصری یا اسفار را ترجمه کند، ما استقبال می کنیم ولی یک شرط مهم دارد و آن پژوهشی دیدن این متن است. عربی یا انگلیسی را خوب دانستن دلیلی برای خوب فهمیدن ملاصدرا نمی شود.
وی افزود: ما در دانشگاه این همه الهیات شفا و اشارات خوانده‌ایم ولی اکنون که طرح ابن سینا را اینجا دایر کرده ایم، می‌بینیم استادی که قبلا خودم پیش او، این درس‌ها را خوانده ام، به ما می‌گوید؛ من اگر کتاب تعلیقات ابن سینا را می‌خواندم طور دیگری تدریس می‌کردم. این است که نمی شود در دانشگاه بدون تحقیق و پژوهش درسی را برای دانشجویان تدریس کرد. این وظیفه یک موسسه پژوهشی مثل اینجاست و ما هم اولویتمان این است که ببینیم در کتابهای درسی دانشجویان چگونه یک منبع موثق داشته باشیم؟ برای مثال شیخ اشراق را مرحوم آشتیانی منتشر کرده ولی اغلاط زیادی دارد و اکنون منبع درسی است. کار پژوهش یعنی پرداختن به این موضوع‌ها که در جامعه ما از اهمیت بسیاری برخوردار است.
نظر شما