به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «رویاهای انقلابی (رویاهای آرمانشهری و زندگی آزمایشی در انقلاب روسیه)» نوشته ریچارد استایتز به‌تازگی با ترجمه افشین خاکباز توسط نشر نو منتشر و راهی بازار نشر شده است. نسخه اصلی این‌کتاب سال ۱۹۸۹ توسط انتشارات دانشگاه آکسفورد در نیویورک چاپ شده است.
کتاب پیش رو، ۴ بخش اصلی با عناوین «از رویا تا بیداری»، «زندگی با انقلاب»، «ما: جامعه آینده» و «رویاها و کابوس‌ها» دارد. باور اصلی نویسنده کتاب که باعث شکل‌گیری مطالب این اثر شده به این ترتیب است که آنچه بسیاری از مردم می‌خواهند درباره جامعه گذشته بدانند، در واقع مسائل مهم آن جامعه است. کتاب طرحی ساده دارد و استدلال اصلی‌اش درباره سرنوشت آرمانشهرگرایی و تجربه اجتماعی در فرایند انقلابی روسیه است که برهه زمانی سال ۱۹۱۷ تا ۱۹۳۰ را در بر می‌گیرد.
اولین بخش کتاب، دربرگیرنده ۲ فصل با عناوین «رویابینی اجتماعی قبل از انقلاب» و «انقلاب: آرمانشهرها در هوا و بر زمین». فصل‌های سوم تا چهارم کتاب هم در بخش دوم آمده‌اند که عناوین‌شان به این ترتیب است: شمایل‌شکنی انقلابی، جشنواره‌های مردم، دینِ بی‌خدا، جمهوری برابرها، آدم‌ماشینی. ۳ فصل هشتم تا دهم کتاب هم در بخش سوم آن درج شده که چنین عناوینی دارند: آرمانشهر در زمان: آینده‌شناسی و داستان علمی-تخیلی، آرمانشهر در فضا: شهر و ساختمان، آرمانشهر در زندگی: نهضت اشتراکی. بخش چهارم کتاب هم دو فصل دارد که به‌ترتیب عبارت‌اند از: جنگ با رویابینان، نتیجه.
کتاب پیش‌رو درباره رویاهای انقلابی، تخیلات، برنامه‌ها و طراحی‌ها و رفتارهای آرمانشهری است و به‌عنوان مطالعه تصورات انقلابی و اقدامات مبتکرانه، به دوران طوفانی تاریخی قبل و بعد از انقلاب کبیر روسیه در سال ۱۹۱۷ می‌پردازد. نویسنده در این‌کتاب نگاه تازه‌ای به حوزه تاریخ‌نگاری انقلاب در شاخه‌های سیاست، تلاش برای قبضه‌کردن قدرت، برنامه و ایدئولوژی‌های حزبی و سیاست اقتصادی داشته است. به‌این‌ترتیب ریچارد استایتز بر این‌باور است که انقلاب روسیه فقط پیرامون مفهوم آرمانشهر مارکسیستی شکل نگرفت بلکه برخاسته از برخورد و تلاقی سنت‌های آرمانشهرباورانه تاریخ روسیه بود که رویاها و کابوس‌های دهقانان و کارگران، روشنفکران، دولت، نظامیان و دیگر گروه‌ها را شامل می‌شود. او در فصل آخر کتاب، توضیح داده که چگونه آرمانشهر انقلابی جای خود را به آرمانشهر حاکمِ استالین داد و این آرمانشهر حاکم، رویاهای قدیمی و گونه‌های تجربی مختلف آنها در دهه ۱۹۲۰ را به نفع ایدئولوژی تمرکزگرای دولت دیوان‌سالار و کیش شخصیت استالین طرد کرد و از صحنه بیرون راند.
یکی از اهداف نویسنده کتاب، مرتبط‌کردن ساختن ایده‌های روسیه سده نوزدهم با سرنوشت این ایده‌ها در خود انقلاب است. ریچارد استایتز می‌گوید من کتابی درباره رویای آزادی انسان و درد و رنج بازسازی جامعه و بشر در گرمای انقلاب نوشته‌ام، چون بر این باورم که این فرایندی از اندیشه و احساس و عمل است که جاودانی است و با دوران ما مطابقت دارد.
در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم:
در دشوارترین شرایط فیزیکی در یکی از فقیرترین کشورهای بزرگ جهان، آنها با اتکا به زحمت ذهنی و اخلاقی خود می‌خواستند نطفه و الگوی دنیایی بهتر را ایجاد کنند. نهضت اشتراکی انقلاب روسیه، با وجود همه ویژگی‌ها و اشتباهات بی‌پایانش، یادگاری از قدرت امید و اراده انسان بود.
کارگرانی که در دهه ۱۹۲۰ از یک کمون شهری دیدار کردند گفته‌اند: «آنها مثل ثروتمندان یا ساکنان سیاره‌ای دیگر زندگی می‌کنند.» این نکته، هم حقیقت داشت و هم کنایه بود. اگرچه خوابگاه متعارف با کمونی که در همان ساختمان قرار دارد چند گام بیشتر فاصله ندارند، دنیای اعضای کمون‌ها واقعا دنیایی بیگانه بود و به‌نظر برخی خنده‌دار و برای برخی دیگر جذاب بود. نکته در تمایز میان محیط‌های آرمانشهرهای داستان‌های علمی-تخیلی و تصورات معماران از یک سو و زندگی اشتراکی روزمره از سوی دیگر نهفته است. دنیای آرمانشهرهای علمی-تخیلی دنیای آفتاب، طرحی متقارن، و نظم خوب، حتی در هنگامی بود که انحناها و پیچ و خم‌های شاعرانه و برنامه‌های مالی آن را تغییر می‌دادند. این دنیایی روشن، خشک، تمیز، و خنک بود. دنیای اعضای کمون‌ها در زندگی واقعی در شهر و روستا سرشار از زندگی، پر از تعارض و تنش، مالامال از هیجانِ تجربه و آزمودن، بحث و جدل و گاهی کثیف و بی‌نظم بود و اغلب، سایه فقر و نومیدی آن را تیره‌وتار می‌کرد و آتش خشم به آن گرما می‌بخشید و قطره‌های اشک آن را مرطوب می‌کرد.
کمون به‌عنوان گهواره یا متراکم‌کننده اجتماعی، محیطی برای تجدید شکلِ آگاهی بود. کمونِ واقعی بلندپروازتر و واقع‌بین‌تر از کمون مسکونی بود. کمون مسکونی پوسته‌ای بود که باید مجموعه‌ای از خانواده‌ها را در خود جای می‌داد و فضایی نیز برای رشد جامعه می‌داشت. کمون واقعی می‌خواست کمون را جانشین خانواده کند نه اینکه جمعی از خانواده‌های هسته‌ای را در یک‌جا جمع کند. یکی از اعضای کمون‌های دهه ۱۹۲۰ گفت: «ما کمون را خانواده می‌دانستیم نه خوابگاه.» طرفداران سازماندهی علمی کار که در زمره افراطی‌های این نهضت بودند می‌خواستند با منع تشکیل خانواده، ازدواج، و دوستی‌های فردی در داخل کمون‌ها، از رفاقت جمعی بزرگ‌تر محافظت کنند و مطمئن شوند که به شیوه‌ای دائمی تبدیل می‌شود.
این‌کتاب با ۶۶۸ صفحه مصور، شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه و قیمت ۱۱۰ هزار تومان عرضه شده است.
نظر شما