به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «آیینه، حرف، نور در مکتب ابن‌عربی» نوشته طاهر اولوچ به‌تازگی با ترجمه داود وفایی توسط نشر مرکز منتشر و راهی بازار نشر شده است.
محیی‌الدین ابن‌عربی از عرفای بزرگ اسلامی و ملقب به پدر عرفان نظری، نظریه مهمی در این‌حوزه دارد که به‌نام «وحدت وجود» معروف است. یکی از آثار معروفش هم کتاب «فتوحات مکیه» است که فلسفه و نگاه این‌عارف در آن با تمام جزئیاتش تشریح شده است. طاهر اولویچ محقق و پژوهشگر ترک در کتاب «آیینه، حرف، نور در مکتب ابن‌عربی»، «فتوحات مکیه» را به‌عنوان منبع اصلی قرار داده و آن را شرح کرده است.
ترجمه کتاب پیش‌رو نیز از زبان ترکی استانبولی به فارسی انجام شده است. ابن‌عربی نظریه وحدت وجود را در قالب تفسیر، قفه، کلام و عرفان تبیین و تدوین کرده که طاهر اولویچ به وجوه این‌نظریه پرداخته است. ابن‌عربی در کار خود از زبان و اصطلاحات علمی بهره برده و این‌عناصر را به ساختار مدنظرش یعنی نظام نمادها تبدیل کرده است. به این‌ترتیب موفق شده فلسفه عرفانی خود را برای مخاطب «فتوحات» تشریح کند.
اولویچ در این‌کتاب به موازات تبیین فلسفه ابن‌عربی روی سه‌نماد مورد تاکید وی تمرکز دارد؛ آیینه، حرف و نور که هیچ‌کدام نه تمثیل‌اند نه استعاره تمثیلی. بلکه نماد هستند. دلیل نامگذاری کتاب هم پیوند محکم اندیشه و زبان در فلسفه ابن‌عربی است. کتاب، ۳ بخش اصلی دارد که به‌ترتیب عبارت‌اند از «نماد آیینه»، «نماد حرف» و «نماد نور». اما پیش از شروع این‌بخش‌ها، مقدمه و مدخل کتاب آمده که مدخل خود شامل ۷ بخش است. این۷بخش هم به‌ترتیب عبارت‌اند از: چارچوب مفهومی عرفان، چارچوب مفهومی نماد، نمادگرایی دینی، شخصیت عرفانی ابن‌عربی، راهبرد زبانی ابن‌عربی، رابطه فلسفه و عرفان، فلسفه هستی ابن‌عربی.
در بخش اول کتاب، نویسنده «چارچوب مفهومی نماد آیینه» و «نماد آیینه در فلسفه ابن‌عربی» را تشریح کرده است. در بخش دوم هم «چارچوب مفهومی نماد حرف»، «نماد حرف در فلسفه ابن‌عربی» و «شکل حروف و معادل وجودی آن‌ها» را برای مخاطب توضیح داده است. در سومین‌بخش هم دو مبحث کلی «چارچوب مفهومی نماد نور» و «نماد نور در فلسفه ابن‌عربی» مورد بحث قرار گرفته‌اند.
به این‌ترتیب مباحث رابطه خدا و جهان، انسان کامل، افعال انسان، برزخ، خیال، عماء، قلب، در بخش اول و موضوعات حروف آوایی، فلسفه هستی، صفات حروف و معادل وجودی آن‌ها، آفرینش و کلام، حروف الفبا، مراتب وجود و شکل حروف و معادل وجودی آن‌ها در بخش دوم و رابطه خدا و عالم، نظریه صدور، جایگاه ممکنات، فلسفه علم، روح و نفس هم در سومین‌بخش کتاب مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌اند.
در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم:
ابن‌عربی پس از تفسیر مطالب مربوط به همزه و نشانه فتحه دوباره به بررسی موضوع الف می‌پردازد. شیخ تکرار می‌کند که الف به تنهایی قابل تلفظ نیست و در بیان تلفظ آن در لام و میم خاطرنشان می‌کند که موجودیت این دو حرف بسته به ظهور الف در آن‌هاست. در این مورد البته توضیحات شیخ درباره کشیده شدن (مد) حروف به واسطه الف حایز اهمیت است. «مد» که یکی از اصطلاحات علم قرائت است به کشیده شدن یک حرف اطلاق می‌شود. ابن‌عربی از منظر اصطلاح‌شناسی از واژه «مد» استفاده می‌کند؛ اما اگر به معنای واقعی آن توجه نکنیم به مقصود او پی نخواهیم برد. کلمه «مد» به معنی کشیدن و فزونی‌دادن است. از همان ریشه، استمداد به معنی یاری و مدد نیز ساخته شده است. بر این اساس حرف الف به حرف دیگر کمک می‌کند تا ظاهر شوند. خداوند هم با عطای وجود به اعیان ثابته به آن‌ها کمک می‌کند تا در عالم خارج ظهور یابند. ابن‌عربی می‌گوید حروف برای آن که ظهور یابند نیازمند صفت رحمانی‌اند. پیشتر بیان کرده بودیم که منظور شیخ از برخورداری موجودات از رحمت الهی، موجود شدن آن‌هاست.
ابن‌عربی فتحه را در معنای هستی‌شناسانه آن با الف که حرف مد است معادل می‌داند، و آن را به معنای گشایش یعنی عطای وجود به کار می‌برد. او در ادامه یادآوری می‌کند حرفی که با فتحه وجود می‌یابد _ و منظور عین ثابته‌ای است که موجود شده _ وجود را از حق اخذ می‌کند و از این‌بابت باید شکرگزار باشد. همچنان که آدم (ع) برای آفریده‌شدن به صورت حق با اسماء و صفات خداوند ظهور یافته و به عبارت دیگر توسط خداوند موجود شده نه خودش؛ حروف نیز به خودی خود موجود نمی‌شوند و این الف است که به عنوان حرف مد با دادن فتحه آن‌ها را ظاهر می‌سازد.
این‌کتاب با ۳۸۲ صفحه، شمارگان هزار نسخه و قیمت ۱۱۷ هزار تومان منتشر شده است.
نظر شما