خبرگزاری مهر، گروه استانها- اعظم محبی: از جمله ارزشمندترین گونه‌های حیات وحش گلستان مرال یا گوزن قرمز است که بزرگترین گونه خانواده گاوسانان در جنگل‌های هیرکانی محسوب می‌شوند.
فصل جفت‌گیری مرال ها از نیمه شهریور ماه آغاز شده و به مدت ۳۰ الی ۴۰ روز ادامه دارد. طی این مدت مرال های نر برای تعیین گستره حرمسرا و جفت گیری نعره‌های بلند همچون صدای گاوهای محلی سر می‌دهند؛ بانگی که حسب زمان در ساعت‌های مختلف روز شنیده می‌شود.
هرچند پژواک بلند نعره مرال ها در جذب مرال های ماده و یا ترساندن مرال های رقیب مؤثر است اما از سوی دیگر سبب شناسایی موقعیت مکانی مرال ها برای شکارچیان و سودجویان می‌شود.
معمولاً در این برهه از سال شکارچیان با حضور در زیستگاه‌های استان در انتظار شنیده شدن نعره و بانگ مرال هستند تا با شناسایی دقیق محل، آنها را شکار کنند.
متخلفان در فصل گاوبانگی در نقطه‌ای کمین کرده و به وسیله ابزارهایی همچون شاخ قوچ، کدو و غیره صدای گوزن‌ها را تقلید می‌کنند و گوزن نر حاضر در آن منطقه به سمت صدا حرکت کرده و به راحتی شکار می‌شود.
بانگ مرال هرچند از نظر طبیعی روشی برای ازدیاد نسل و حفظ جمعیت تلقی می‌شود اما از سوی دیگر سبب می‌شود تا این حیوانات زیبا آماج گلوله‌های سربی شکارچیان قرار گیرند.
در فصل جفت گیری مرال ها که به فصل گاوبانگی معروف است، محیط بانان استان با حضور در ارتفاعات میان بند جنگل‌ها و برپایی چادر، عملیات حفاظت از این گونه‌ها را تشدید می‌کنند.
حضور شبانه روزی محیط بانان در اعماق جنگل‌های هیرکانی و استقرار کومه برای بیتوته از جمله فعالیت‌هایی است که برای حفاظت این گونه‌ها اجرا می‌شود.
محل استقرار چادرهای گاوبانگی معمولاً در نزدیک چشمه سارها و رودخانه‌های ارتفاعات میانی جنگل‌ها و نزدیک به محل جفت گیری مرال ها بوده تا بتوانند آنها را در برابر هجمه شکارچیان محافظت کنند.
ثبت صداها بر روی جداول مخصوص
رحیم حاجی مراد یکی از محیط بانان گلستانی که سابقه حضور در چادر گاوبانگی را دارد، به خبرنگار مهر گفت: برای حفاظت از مرال ها در سال به مدت ۳۰ الی ۴۰ روز عازم جنگل‌ها می‌شویم، به نحوی که در اکیپ‌های دو الی چهار نفره هر یک مسئولیت حفاظت از یک منطقه را بر عهده می‌گیرد.
با آسیب پذیرشدن مرال ها در فصل جفت گیری، محیط بانان با برپایی چادر در ارتفاعات از آنها حفاظت می‌کنند وی افزود: در هر شبانه‌روز دو محیط بان در چادر حضور یافته و به صورت ۲۴ ساعته وظیفه پایش از منطقه و ثبت صدای مرال ها را بر روی جداول مخصوص بر عهده دارند تا در پایان فصل گاوبانگی برآوردی از جمعیت مرال ها حاصل شود.
حاجی مراد بیان کرد: در این مدت معمولاً برای هر چادر آذوقه و اقلام لازم مانند وسایل پخت و پز و جیره خشک آماده شده تا مورد استفاده محیط بانان قرار گیرد.
این محیط بان گلستانی اضافه کرد: صدای گاو یا نعره مرال ها در روزهای آغازین فصل گاوبانگی در اوایل شب و ساعات قبل از طلوع خورشید به گوش می‌رسد اما با گذشت زمان و نزدیک شدن به پاییز آرام آرام بانگ مرال در روز شنیده و البته در روزهای پایانی به حالت قبل-شب- برمی گردد.
حاجی مراد از کمبود نیروی محیط بان گِله کرد و گفت: طی این مدت محیط بانان به صورت فشرده چندین روز در جنگل بیتوته می‌کنند و اگر تعداد نفرات بیشتر باشد فشار کمتری به افراد وارد خواهد شد.
ضرورت استفاده از بومیان برای حفظ مرال ها
یک کارشناس حیات وحش هم در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: بزرگترین چالش فراروی زیستگاه‌ها و زیستمندان استان مربوط به دخالت‌های انسانی و دست اندازی به اکوسیستم‌های طبیعی منطقه است.
میثم ذوالفقاری افزود: گونه‌های مختلف حیات بخش به ویژه گونه‌های حلال گوشت مانند قوچ، میش، کل، بز و مرال ها و شوکا در معرض سوء استفاده شکارچیان قرار دارند.
وی اضافه کرد: مرال ها از جمله گونه‌های حفاظت شده ای هستند که جمعیت آنها تحت تاثیر تهدیداتی خشکسالی، تخریب زیستگاه، یخبندان و شکار قرار گرفته و بیشترین تعدی هم در فصل گاوبانگی اتفاق می‌افتد.
ذوالفقاری توضیح داد: در این فصل که مرال ها برای جفت گیری و تشکیل حرمسرا مبادرت به نعره کشی می‌کنند، توسط سودجویان شناسایی و شکار می‌شوند.
وی ادامه داد: هر چند حضور محیط بانان در چادرهای گاوبانگی در حفظ این حیونات تأثیرگذار است اما با توجه به کمبود نیرو برای حفظ کلونی مرال ها، ضرورت بهره مندی از بومیان دو چندان شده و مشارکت مردم در کاهش تخلفات و شکار غیرمجاز اثربخش است.
ذوالفقاری در خصوص پراکنش مرال ها در جنگل‌های گلستان، گفت: بیشترین جمعیت مشاهده شده از گله مرال ها در ارتفاعات منطقه حفاظت شده جهان نما، منطقه حفاظت شده لوه، هیرکانیا (توسکستان) و دهنه‌های ییلاقی علی آبادکتول (محمد آباد و زرین گل) و پارک ملی گلستان است.
این کارشناس حیات وحش گفت: مرال ها از گونه‌های علفی، فوربی و بوته‌های خشبی دو یا چند ساله زیراشکوب جنگل‌ها تغذیه می‌کنند.
استقرار ۳۰ چادر گاوبانگی
رئیس اداره نظارت بر حیات وحش محیط زیست گلستا ن هم به خبرنگار مهر گفت: ۲۰ چادر گاوبانگی ثابت و ۱۰ چادر سیار در جنگل‌ها و ارتفاعات شهرستان‌های کردکوی، علی آبادکتول، گرگان، رامیان، مینودشت و گالیکش (پارک ملی گلستان) برپا شده است.
محمود شکیبا افزود: فصل گاوبانگی از ۱۵ شهریور آغاز شده و تا ۱۵ مهرماه ادامه دارد و طی این مدت محیط بانان با استقرار در چادرها تعداد صداهای شنیده شده و تعداد حیوانات مشاهده شده را ثبت می‌کنند.
وی بیان کرد: برپایی چادر گاوبانگی در حفاظت گونه‌ها تاثیرگذار است زیرا زمان جفت گیری، این حیوانات به مناطق دشتی و باز آمده و آسیب‌پذیری آنها بیشتر می‌شود.
شکیبا ادامه داد: حضور مأموران در مناطق نزدیک به زیستگاه باعث حفاظت از این حیوانات خواهد شد.
وی با بیان اینکه تقریباً محل استقرار چادرها در سنوات مختلف ثابت است، گفت: بچه مرال ها در اوایل خرداد ماه به دنیا آمده و سرشماری دقیق آنها به دلیل برخی از محدودیت‌ها شدنی نیست.
شکیبا با اشاره به اینکه مرال ها از گونه حمایت شده هستند، اضافه کرد: هم اکنون شرایط جمعیتی مرال ها خوب بوده و در بسیاری از مناطق دیده شده اند.
در شرایطی که محیط بانان گلستانی در اعماق جنگل‌ها در پی حفظ و حراست از مرال ها هستند، مردم هم باید هرگونه موارد مشکوکی را در این راستا به محیط زیست اعلام کرده تا جمعیت این گونه حیات وحش حفظ شود.
همچنین باید طی این مدت برگزاری تورهای گردشگری طبیعی، با برنامه ریزی و با هماهنگی محیط زیست باشد تا آرامش این حیوانات از بین نرود.
نظر شما