خبرگزاری مهر -گروه هنر-علیرضا سعیدی؛ عرصه تولید آثار موسیقایی مرتبط با مضامین و رویدادهای مذهبی و اعتقادی همواره جزو پرطرفدارترین و در عین حال پرچالش‌ترین عرصه‌های فرهنگی هنری کشورمان بوده است که در سال‌های طولانی دوشادوش سایر فعالیت‌های فرهنگی هنری مرتبط با این موضوع مورد توجه مخاطبان و هنرمندان قرار گرفته است.
تولیدات این حوزه اگر چه همواره در معرض اتهام‌های فراوان از جمله «سفارشی بودن» قرار داشته‌اند اما به دلیل حس و حال موجود در آنها که برگرفته از باورها و اعتقادات نهفته در ضمیر بسیاری از مخاطبان بالقوه است، در اغلب موارد فعالیت در حوزه را با استقبال هنرمندان مواجه کرده است.
همزمان با ایام سوگواری سیدالشهدا (ع) بر آن شدیم تا بار دیگر نگاهی اجمالی به تولیدات موسیقایی مختلف مرتبط با قیام عاشورا در کشورمان در قالب‌های گوناگونی چون آلبوم، موسیقی متن فیلم و سریال، اجرای زنده و مواردی از این دست داشته باشیم.
در این چارچوب آنچه مورد توجه قرار گرفته و می‌گیرد، صرفاً مرور و یادآوری آثار برجسته حوزه موسیقی «عاشورایی» است که در سال‌های دور و یا نزدیک تولید و در بازار موسیقی عرضه شده‌اند. آثاری که طبیعتاً برخی از آنها از درجه کیفی ممتاز برخوردار بوده‌اند و شاید برخی دیگر با انتقاداتی هم در موعد انتشار به لحاظ موسیقایی و محتوایی مواجه شدند اما همه در یک وجه اشتراک دارند و آن ماندگاری در حافظه جمعی دل‌بستگان اباعبدالله (ع) است.
در چهلمین قسمت از سلسله گزارش‌های «روایت مهر از نواهای عاشورایی»، به سراغ پروژه «سر به نی» با موسیقی و تنظیم شهرام صالحی و خوانندگی حسین علیشاپور و علیرضا فتحی پور از محصولات مرکز موسیقی حوزه هنری در سال ۱۳۸۳ رفتیم که به دلیل حال و هوای خاصی که در این آلبوم حاکم است توانست در آن دوران مورد استقبال خوب مخاطبان علاقه مند موسیقی ردیف دستگاهی ایران قرار بگیرد.
«وداع» با شعر شهرام صالحی و خوانندگی حسین علیشاپور، «علمدار» با شعر شهرام صالحی و خوانندگی حسین علیشاپور، «یوم عاشورا» شعر منصوب به حضرت امام حسین (ع) با خوانندگی علیرضا فتحی پور، «شرح فراق» با شعر عمان سامانی با دکلمه محمدصادق محفوظی، «آه دل» با شعر صامت بروجردی با خوانندگی حسین علیشاپور، «تفسیر عشق» با شعر شهرام صالحی با خوانندگی حسین علیشاپور، «کربلا» با شعر شیخ فاضل عباس الحیاوی و خوانندگی علیرضا فتحی پور، «کاروان» با شعر شهرام صالحی و خوانندگی علیرضا فتحی پور قطعاتی هستند که در این آلبوم گنجانده شده اند.
مجید پوستی و شهرام صالحی نوازنده سازهای کوبه ای، شهرام صالحی نوازنده نی، پرویز وزیری نوازنده فلوت، رامیار شیخ لاری ضبط موسیقی و میکس و حمید عجمی طراح گروه اجرایی آلبوم «سر به نی» را تشکیل می‌دهند.
در این آلبوم که محور اصلی نوازندگی در آن مبتنی بر نی نوازی است گروه اجرایی تلاش کرده تا براساس آموزه‌ها و تجربه‌های خود در عرصه موسیقی ردیف دستگاهی ایران قطعاتی را در رثای حضرت سید الشهدا (ع) پیش روی مخاطبان قرار دهد. اثری که به لحاظ کیفیت موسیقایی‌اش توانست در زمره محصولات قابل اتکای مرکز موسیقی حوزه هنری قرار گیرد و فضای متفاوتی از آیین‌های موسیقایی مرتبط با ایام شهادت حضرت سیدالشهدا (ع) را ارائه دهد.
رضا مهدوی کارشناس، مدرس، نوازنده و مدیروقت مرکز موسیقی حوزه هنری انقلاب اسلامی درباره این آلبوم نوشته بود:
«نینوا، جغرافیا و ام القرای معنوی ماست و نوای نی، نماد موسیقایی در تفکر شیعی است که در شاهکارهای کلاسیک پارسی، به زیباترین وجه و در تأویل و تفاسیر گوناگون جلوه می‌کند.
نی، نه تنها حکایت کننده جدایی انسان از معشوق ازلی است بلکه خود نماد انسان عاشق و سالک است. در موسیقی امروز ما با همه استفاده‌هایی که از جنبه‌های مجلسی و احیاناً بزمی ساز نی به عمل آمده، نی نوازی به ویژه تک نوازی آن هنوز از اصالت و حرمت خاص خود بهره مند است.
موسیقی مذهبی ایران در افق آینده، استفاده‌های بدیع و بی سابقه‌ای از این ساز باستانی خواهد کرد و صدای آسمانی در بستر و فضای اصوات الکترونیک، جلوه‌ای دیگر خواهد داشت. به شرط اینکه به دو بال، اعتقاد خالص به مذهب و تسلط فنی و هنری مجهز باشد.
اثری که می‌شنوید، برآمده از تجربه‌های یک جوان هنرمند مسلمان است که نه می‌خواهد در سنت موسیقی گذشته محدود بماند و نه تسلیم فن آوری موسیقی غربی شود. استفاده نسبتاً نامعمول از ساز نی و برخورد قابل توجه با اصوات الکترونیک و استعداد او در فضاسازی موسیقی مذهبی با ذائقه ایرانی (سر به نی) را اثری روحانی نمایان ساخته که جای دارد، منتقدان و هنرشناسان درباره آن نظر دقیق دهند.
مرکز موسیقی حوزه هنری که همواره پشتیبان چنین تجربه‌های بدیع و جسورانه از جوانان این مرز و بوم است. این بار نیز حاصل تلاش و اعتقاد چندجوان هنرمند مسلمان ایرانی را پیش روی مردم و هنرمندان علاقه مند آثار مذهبی و ایام عاشورایی در قالب موسیقی تجربی می‌گذارد.»
شهرام صالحی نوازنده نی و آهنگساز پروژه موسیقایی «سربه نی» نیز درباره این اثر نوشته است:
«تلاشِ اکنون چونان اشکی است جاری از ناوک چشمانی به رنگ یاقوت در خانه دلی محزون که همچون سماعی پیکر عاشقانش را در آغوش کشیده است. این نوای دل انگیز بر مرکب صداقت دوستانی و سوگوارانی هنرمند چون رضا مهدوی (رییس وقت مرکز موسیقی حوزه هنری) سعید عجمی و حسین غلامی آغاز گشته و در سیر تکامل خود از همیاری عزیزانی چون سید حسین فاضل، محمد آستانه برخوردار بوده است.
در این میان نفس مسیحایی استاد ارجمند غلام حسین رَمش تجلی بخش جلوه‌های حضرت حق در خشک چوبی آتشین بر لبی دمساز، به مدد آمده است تا این نوای آسمانی گوش جان را تلطیف سازد.»
به هر ترتیب آلبوم «سر به نی» از جمله آثار موسیقایی مرتبط با نغمات سوگواری شهادت حضرت امام حسین (ع) بوده که بیست سال از تولید آن می‌گذرد. مسیری که اگرچه در این دوران کمتر تهیه کننده و ناشری حاضر به تولید این پروژه‌ها می‌شود، اما می‌تواند در ردیف مجموعه و پروژه‌های قابل اتکایی قرار گیرد که توانسته شکل و شمایل مناسب و اصولی را پیش روی مخاطبان و علاقه مندان این نوع موسیقی‌ها ارائه دهند. شرایطی که ای کاش فضا به شکلی هدایت می‌شد که به جای ملودی‌ها و نغماتی که بسیاری از آنها شایسته شان نام والای حضرت سید الشهدا (ع) نیست، آثاری تولید می‌شد که مورد توجه نسل نوجوان قرار می‌گرفت.
۱۴:۱۰ - ۱۴۰۳/۰۴/۲۶
نظر شما