هنوز از نگاه قرن نوزدهمی درباره ادبیات کودک فاصله نگرفته‌ایم

به گزارش خبرنگار مهر، نشست کودک کتابخوان پیش از ظهر امروز شنبه 14 اردیبهشت با حضور مریم پوریامین محقق و نویسنده و لیلا مکتبی فر عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی در غرفه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور واقع در بیست و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد.

پوریامین در ابتدای این نشست گفت: در دوران معاصر، فکر و ابزار فرهنگی برای پیشبرد اهداف کشورها بسیار اهمیت دارد. تفکر مبانی هر حرکت رو به رشد است و مبنای تفکر هم براساس مطالعه و تحقیق است. هر کشور و اجتماع چنان چه بخواهد رشد کند، باید مبنای رشد را بر رشد و تریب کودکانش قرار دهد. ما هم باید سعی کنیم کودکان خود را به سمت مطالعه سوق بدهیم.

وی افزود: داستان و قصه نقش زیادی در پرورش تفکر فردی کودکان بازی می‌کنند. اگر بخواهیم تعریفی از ادبیات داشته باشیم، باید بگوییم ادبیات عاملی برای رشد کودک است تا او را به سمت تفکر و تدبر سوق بدهد. بنابراین مطالعه عامل خوبی برای سمت و سو دادن به تفکر بچه‌ها هم هست.

این محقق در پایان سخنانش گفت: بنابراین توجه داشته باشیم که مطالعه مهم ترین نقشی است که می‌توانیم برای کودکانمان تعریف کنیم.

در ادامه این برنامه مکتبی فر گفت: قبل از بحث باید به سوالی جواب بدهیم و آن سوال این است که اصلا کودک، چه کسی است که دوست داریم کتابخوان باشد؟ مهم نگاهی است که ما به کودک داریم. آیا کودک یک صفحه سفید است که می‌توان هرچه در آن نوشت؟ آیا کودک خودش صاحب شخصیت و اراده است که هنوز برخی از مولفه‌هایش به عینیت نرسیده است؟ من فکر می‌کنم مورد آخر صحیح تر باشد. یعنی در مواجهه با یک کودک، ما با شخصیتی دارای اراده و تفکر سر و کار داریم که هنوز برخی از مولفه‌های وجودی اش بالفعل نشده است.

این پژوهشگر گفت: ادبیات کودک هم فقط شامل داستان و شعر نمی‌شود. پس توجه داشته باشیم که ادبیات کودک مولفه‌های دیگری هم دارد و تمامی این مولفه‌ها می‌توانند به کودک کمک کنند. این کمک هم در راه «شدن» است.

وی ادامه داد: مورد بعدی، بحث کتاب است. ما خود کتاب را چه می‌دانیم؟ کتاب در حقیقت، ظرفی است که ادبیات کودک را در خودش جا می‌دهد. این ظرف را هم می‌توان از دو وجه مورد بررسی قرار داد. یکی وجه کیفیت و یکی وجه محتوا. کیفیت به غنای ادبی ربط دارد و باید در بررسی این وجه توجه داشته باشیم که شاخصه‌های ادبیات کودک با شاخصه‌های ادبیات بزرگسال متفاوت است. بچه‌ها سهمی در خلق ادبیات خودشان ندارند. نکته دیگر وجه مخاطب شناسی ادبیات کودک است که باید در نظر گرفته شود.

مکتبی فر در بخش پایانی سخنانش گفت: مهم ترین نکته‌ای که در این بحث وجود دارد، این است که تا این لحظه از تلقی قدیمی قرن نوزدهمی که ادبیات کودک را قالبی برای تعلیم و تریبت می‌داند، فاصله نگرفته ایم و هنوز فکر می‌کنیم ادبیات کودک، ابزاری برای تربیت بچه‌هاست. در حالی که چنین نگرشی امروز دیگر مورد پذیرش نیست و نمی‌توان با آن پیش رفت.