حیرت انگیزترین میراث ساسانی در انتظار ثبت جهانی/ آثاری که در فهرست موقت "تاریخی" شدند!

به گزارش خبرنگار مهر، لرستان به عنوان پایتخت پلهای تاریخی ایران دارای نزدیک به 100 پل تاریخی است که هر کدام جلوه ای از نبوغ، هنر و معماری پیشینیان این دیار را به نمایش گذاشته اند، نبوغی که ضرورت معرفی آن به جهانی موضوعی غیرقابل انکار است.

نخستین بار در سفر اول هیئت دولت به لرستان بود که زمزمه نامگذاری لرستان به عنوان پایتخت پلهای تاریخی ایران اوج گرفت و در همین سفر اعتباراتی برای مرمت و بازسازی برخی از این پلهای منحصر به فرد پیش بینی شد.

تب داغی که زود فرونشست

در سفر بعدی هیئت دولت موضوع ثبت جهانی پلهای تاریخی لرستان و تشکیل پرونده این میراث ارزشمند برای ثبت جهانی به صورت مصوبه از هیئت وزیران بیرون آمد تا حرکت در مسیر ثبت جهانی حیرت انگیزترین پلهای تاریخی ایران کلید زده شود؛ هر چند که این تب داغ زود سرد شد و بعد از گذشت سالها همچنان پلهای تاریخی لرستان در انتظار ثبت جهانی باقی مانده اند.

این در حالیست که هم اکنون پرونده مربوط به ثبت جهانی پلهای تاریخی لرستان آماده است و این آثار در فهرست موقت ثبت جهانی نیز قرار گرفته اند اما همچنان ثبت جهانی آنها پشت خط مانده است.

این وضعیت در حالی رخ می دهد که برخی از آثاری که طی سالهای اخیر از سوی ایران در فهرست جهانی ثبت شده دارای قدمتی کمتر از پلهای تاریخی لرستان هستند تا این موضوع انتقادات کارشناسان و فعالان حوزه میراث فرهنگی لرستان را در پی داشته باشد.

درجا زدن هفت ساله آثار تاریخی لرستان در فهرست موقت ثبت جهانی

سید قاسم قربانی مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان خود نیز از جمله منتقدان این وضعیت است و معتقد است که تلاش چندانی از سوی مسئولان استان برای تسریع در ثبت جهانی پلهای تاریخی لرستان صورت نگرفته است.

وی که از عدم معرفی استان لرستان به عنوان استانی با ظرفیتهای فراوان تاریخی، گردشگری و توریستی گلایه مند است، می گوید: متاسفانه تاکنون عزم جدی نسبت معرفی و ثبت آثار تاریخی لرستان در سطح جهانی صورت نگرفته است.

قربانی با یادآوری اینکه در مجموع تاکنون سه اثر تاریخی لرستان در فهرست موقت ثبت جهانی قرار گرفته اند ادامه می دهد: ثبت این آثار مربوط به سال 85 بوده و این در حالیست که طی هفت سال گذشته در راستای ثبت موقت جهانی آثار تاریخی لرستان عزم جدی وجود نداشته است.

لرستان تاکنون سهمی در ثبت آثار جهانی نداشته است

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان معتقد است که عوامل مختلفی در ناکامی در ثبت جهانی آثار تاریخی لرستان دخیل هستند و عنوان می کند: سالانه دو اثر تاریخی ایران ثبت جهانی می شود و این در حالیست که طی هفت سال گذشته استان لرستان با وجود آثار تاریخی غنی هیچ گونه سهمی در این زمینه نداشته است.

قربانی ادامه می دهد که باید برای ثبت جهانی آثار تاریخی لرستان رایزنی های لازم صورت می گرفت ولی متاسفانه برخی مسئولان در این زمینه کوتاهی داشته اند.

وی با یادآوری اینکه اگر عزم جدی در زمینه ثبت جهانی آثار تاریخی لرستان وجود داشت حداقل امروز ما باید یک اثر ثبت شده جهانی می داشتیم، ادامه می دهد: این عدم توجه جدی منجر شده استانهایی که قدمت آثار تاریخی آنها کمتر از قدمت آثار تاریخی لرستان است اقدام به ثبت جهانی آثار خود کنند.

مسئولیت ثبت جهانی آثار تنها بر عهده میراث فرهنگی نیست

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان البته معتقد است که ثبت آثار تاریخی لرستان در فهرست جهانی تنها بر عهده میراث فرهنگی نیست و بقیه متولیان امر نیز باشد مشارکت کنند.

قربانی حرفهایش را این گونه تکمیل می کند: در این راستا نمایندگان لرستان و مسئولان ارشد استان نیز باید ورود جدی داشته باشند و رایزنی های لازم را انجام دهند.

وی با تاکید بر اینکه استان لرستان آثار تاریخی غنی دارد که می تواند با آنها به دنیا فخر فروشی کند، می گوید: کجای دنیا را شما سراغ دارید که بیش از 90 پل تاریخی داشته باشد و برخی از آنها دارای دهنه 34 متر باشند.

مدیر کل میراث فرهنگی لرستان: به اندازه کافی فریاد زده ام

این مسئول با یادآوری اینکه همه پلهای تاریخی لرستان مربوط به دوره ساسانی است، عنوان می کند: این در حالیست که قدمت اکثر بناهای تاریخی استانهای همجوار لرستان مربوط به دوره صفویه است.

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان یادآور می شود: متاسفانه این ظرفیت در استان لرستان مغفول مانده و من به عنوان مدیر کل میراث فرهنگی لرستان در حد توان خودم فریاد زده و چانه زنی کرده ام و باید دیگر مسئولان هم به کمک این اداره بیایند.

بنابر این گزارش استان لرستان با موقعیت استراتژیک خود همواره در طول تاریخ به عنوان یکی از مهم ترین گذرگاههای شمال به جنوب کشور مطرح بوده به طوریکه این استان در دوره مادها، هخامنشی، ساسانی و اسلامی در مسیر هگمتانه ـ شوش در موقعیت ویژه ای قرار داشته و همین امر موجب شکل گیری پلهای تاریخی ارزشمند و منحصر به فردی در این استان شده است.

پل های گاومیشان، شاپوری، پل آجری، پلدختر، کلهر، کشکان و شکسته از جمله پلهای تاریخی لرستان هستند که بیش از هزار و 400 سال قدمت تاریخی دارند و از معماری و هنر و پل سازی منحصربه فرد برخوردارند.

برخی ویژگیهای منحصر به فرد پلهای تاریخی لرستان

برخی از این پلهای حیرت انگیز با طول بیش از 200 متر و چشمه طاق هایی به طول بیش از 30 متر جلوه هایی از هنرمندی، نبوغ و معماری پیشینیان خردمند این دیار را به نمایش گذارده اند.

بنابر این گزارش یکی از مولفه های لازم برای ثبت جهانی پلهای تاریخی لرستان منحصر به فرد بودن آنها است، به طوریکه پلهای تاریخی این استان در جهان دارای ویژگی های منحصر به فردی است.

به عنوان مثال پل تاریخی کشکان دارای پایه هایی به مساحت بیش از 200 متری و همچنین ارتفاع بلندی به اندازه یک ساختمان 12 طبقه است که مساحت پایه ها و ارتفاع پل کشکان در هیچ پلی در دنیا وجود ندارد.

همچنین پل شکسته لرستان نیز که متعلق به دوره ساسانی است تنها پلی در دنیاست که تمام سنگ بوده و حجم بزرگ این پل نیز از دیگر ویژگی های منحصر به فرد پل شکسته استان لرستان است.

پل گاومیشان نیز از دیگر پلهای منحصر به فرد لرستان است که ویژگی خاص آن مربوط به دهانه این پل است به طوریکه پل گاومیشان بزرگترین دهانه پلهای تاریخی جهان را به خود اختصاص داده است.

عظمت و موقعیت قرارگیری پل تاریخی "پلدختر" و همچنین "سلسله بودن" پل تاریخی "کلهر" از جمله ویژگیهای خاص این بناهای تاریخی است که در مورد هیچ پل دیگری در دنیا صادق نیست.

همچنین ویژگی منحصر به فرد دیگر پل تاریخی "کلهر" این است که متعلق به دوره های مختلف تاریخی بوده به طوریکه پل کلهر مربوط به پنج تا شش دوره تاریخی بوده و به طور مستمر در دوره های مختلف تکمیل و بازسازی شده است.

با این تفاسیر به نظر می رسد باید زمینه معرفی این میراث ارزشمند دوره ساسانی به جهانیان فراهم شده و دست کم سهم لرستان به عنوان پایتخت پلهای تاریخی ایران در ثبت جهانی آثار تاریخی محقق شود.

......................................

گزارش: فاطمه حسینی