تبدیل پارک به برج تجاری/ بیماری «مرال های» گرگان

به گزارش خبرنگار مهر، حوزه محیط زیست این هفته شاهد رویداد های مختلفی بود که در ادامه مهمترین آنها را مرور خواهیم کرد.

شهری که درختانش سنگ می شوند

در نخستین روز از هفته جاری اعلام شد: برج بتنی که قرار است ارتفاع آن تا ۴۰ متر برسد درست در جایی بنا شده است که تا همین چند سال پیش یکی از ریه های تنفسی پایتخت بود.

حتما هنگام عبور از خیابان شریعتی به سمت شمال و گذر از پل صدر متوجه ساخت و ساز گسترده در محوطه اطراف ایستگاه مترو شهید صدر شده اید. درست روبروی مجتمع فرهنگی ورزشی شهید چمران (بولینگ عبده) چندین جرثقیل برجی مشغول ساخت و سازهای عظیم هستند. ساکنین منطقه شمیران به یاد دارند که تا چند سال قبل در همین نقطه، پارک بزرگی به مساحت حدود ۷ هزار متر مربع به نام اندیشه قرار داشت که به دلیل قرارگیری کتابخانه عظیمی در داخل این پارک که محل مطالعه بسیاری از دانش آموزان پشت کنکوری بود، این پارک به نام عظیمی هم شناخته می شد. با وجودی که این پارک در کنار خیابان پر رفت و آمد شریعتی قرار گرفته و محل مراجعه دانش آموزان بود، از سال ۱۳۸۶ اندک اندک وضعیت آن تغییر کرد.

ابتدا بخشی از پارک به مساحت حدود دو هزار متر مربع برای ساخت ایستگاه مترو از دسترس شهروندان خارج شد. این در حالی بود که در جنوب پارک، زمین بزرگی که برای پارک خودروها استفاده می شد ظرفیت ساخت ایستگاه مترو را داشت. با این حال بخشی از پارک با درختان قدیمی برای ساخت ایستگاه مترو تخریب شد. در حقیقت مترو شهر تهران برای نصب و راه اندازی خط در مسیرخیابان شریعتی بسیاری از فضاهای سبز این منطقه را از بین برده است .پارک دوراهی قلهک، پارک کودک، پارک عظیمی (بالاتر از اتوبان صدر) و پارک پل رومی در این محدوده همگی برای نصب و راه اندازی ایستگاه های مترو مورد استفاده قرار گرفته اند.

در واقع پارک های شهر به عنوان بی دفاع ترین و کم هزینه ترین اراضی برای مکان یابی ایستگاه های مترو مورد توجه قرار گرفته اند. این در حالی است که پارک های شهر به عنوان ریه های تنفسی آن نباید به هیچ عنوان تخریب شوند چرا که هدف، توسعه افزایش رفاه و آسایش شهروندان است و اگر در این روند محیط زیست و فضای سبز در شهری همانند تهران از بین بروند موجودیت شهر به عنوان محلی برای سکونت و آرامش خطر می افتد.

اما این تنها بخش کوچکی از تراژدی پارک عظیمی یا اندیشه است و ماجرای تلخ تر سرنوشت این باغ در سال های بعد رخ داد. اگر چه حدود دو هزار متر مربع از پارک به ایستگاه مترو اختصاص یافته بود ولی هنوز بخش عمده پارک باقی مانده بود و می توانست در کنار ایستگاه مترو به حیات خود ادامه دهد. اما مسأله این بود که دستمزد پیمانکار ساخت مترو (شرکت آهاب) پرداخت نشده بود و باید چاره ای اندیشیده می شد.

خوشبختانه در مورد قطع درختان در محدوده شهرها این جرم انگاری انجام گرفته و تنها نیازمند عزم جدی قوه قضائیه برای برخورد با عوامل تغییر کاربری و تخریب پارک اندیشه و فضاهای سبز همانند آن است.

عزم مشترک برای حفاظت از جنگل ها

در این روز اعلام شد: هشتم مرداد با عنوان روز «جنگل رمز حیات» نامگذاری می شود.

در نشست کارگروه مشترک رسانه ملی، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگلها مقرر شد با توجه به شروع موج سفرهای تابستانی و به منظور اطلاع رسانی و آموزش همگانی برای ارتقای حفاظت از جنگل ها، هشتم مرداد با عنوان روز جنگل رمز حیات ، تعیین و برنامه های ویژه ای در شبکه خبر و شبکه های ملی و استانی صدا و سیما پخش شود.

 در این نشست که به ریاست محمدرضا جعفری جلوه مدیر شبکه دو سیما و نماینده تام الاختیار رییس سازمان صدا و سیما و در محل سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری برگزار شد، در باره چگونگی برنامه های کیفی این روز به بحث و تبادل نظر پرداخته شد.

در این نشست ، مقرر شد در راستای اجرای مصوبه کارگروه مبنی بر تبدیل شدن موضوعات و مناسبت های محیط زیستی به آیین فراگیر مردمی و جنبش اجتماعی و جریان سازی با بهره گیری از ظرفیت های رسانه ملی ، با توجه به شروع موج سفرهای تابستانی، مقرر شد در روز پنجشنبه هشتم مرداد ماه برنامه های ویژه ای در روز در شبکه خبر و کلیه شبکه های صدا و سیما در مراکز ملی و استانی پخش شود.

همچنین با توجه به نقش جنگل ها در تامین آب، هوا و امنیت غذایی، عنوان « جنگل رمز حیات » و شعار « نگذاریم بمیرد جنگل که جهان خواهد مرد» برای این روز انتخاب شد.

ثبت جهانی دماوند مهمترین برنامه است

روز یکشنبه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور، ثبت جهانی قله دماوند را مهمترین برنامه فراروی بیان کرد.

 معصومه ابتکار، با بیان اینکه مهمترین هدف،  ثبت دماوند است زیرا در سال ۸۴ به عنوان اثر طبیعی ثبت شده است، گفت: گامهای خوبی در دولت اخیر در زمینه مقابله با معادن غیرمجاز برداشته شده است تا در سطح بین المللی نیز مقدمات آن فراهم شود.

وی از دماوند به عنوان نماد ملی ایران اسلامی یاد کرد و گفت: وقتی صحبت از دماوند می کنیم نشان دهنده نیاز طبیعت است و ضرورت ملی ما است که به طبیعت توجه کنیم.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور ادامه داد: در حال تلاش هستیم تا تصرف ها و تخریب هایی که در گذشته ایجاد شد را رفع کنیم و فرایند ثبت جهانی آن را فراهم کنیم.

وی درباره انتقال ببر به زیستگاه سمسکنده مازندران چه تمهیداتی اندیشه شده است، عنوان کرد: ببر در حوزه اولویت ما نیست و برنامه ای در این زمینه در گذشته نبوده و اکنون نیز نداریم.

برآوردی از میزان خسارت طوفان و سیل به محیط زیست تهران نداریم

روز دوشنبه رئیس محیط زیست شهر تهران گفت: هنوز هیچ برآوردی از میزان خسارت به طبیعت شهر تهران و تعداد درختانی که در اثر طوفان هفته گذشته آسیب دیده و شکسته شده اند، نداریم.

محمدحسین بازگیر افزود: هنوز هیچ جمع بندی صحیحی از میزان خساراتی که طوفان هفته گذشته به طبیعت و فضای سبز شهر تهران وارد شده، انجام نشده است.

به گفته وی، البته محیط زیست شهر تهران با کمک ستاد مدیریت بحران در حال بررسی میزان خسارت به طبیعت شهر است و امیدواریم به زودی میزان خسارت برآورد شود.

رئیس محیط زیست شهر تهران اظهار داشت: اما آنچه که مسلم است مخاطرات طبیعی از جمله سیل و  دیگر حوادث غیرمترقبه اغلب به دلیل دستکاری در مورفولوژی رودخانه هاست و در نتیجه اقدامات و آسیب هایی است که انسان به این اکوسیستم وارد می کند.

وی افزود: بسیاری از افراد به رودخانه ها تنها به عنوان منبع تامین کننده آب و یا معدن تامین شن و ماسه و محلی برای ماهیگیری می نگرند و در حقیقت نگاهی منفعت طلبانه نسبت به این اکوسیستم که بایستی به عنوان مجموعه ای با هم دیده شود، دارند و به آن به عنوان اکوسیستمی زنده که در جریان است، نگاه نمی کنند.

بازگیر تصریح کرد: در حقیقت با عدم رعایت حریم بستر مرده و زنده رودخانه موجب اختلال در این اکوسیستم شده و کنترل آن را از دست طبیعت خارج می کنیم و در نتیجه گاهی با افزایش کمی در مقدار دبی رودخانه ها شاهد طغیان آنها و بروز سیلاب و در پی آن خسارت جبران ناپذیر هم به منابع طبیعی و هم به منابع اقتصادی کشور هستیم.

وی افزود: بنابراین یکی از مهمترین اقداماتی که در راستای کاهش بروز چنین مخاطرات طبیعی بایستی در اولین فرصت انجام شود، ساماندهی ساخت و سازها در اطراف رودخانه ها و برداشت از آنها است.

شیوع بیماری واگیر «یون» در میان گوزن های قرمز پارک جنگلی قرق

روز سه شنبه اعلام شد؛ کارشناسان بیش از یک سال است که نسبت به شیوع بیماری واگیر «یون» در بین گوزن های قرمز پارک جنگلی گرگان هشدار می دهند. این در حالی است که محیط زیست، به تازگی آزمایشات مقدماتی را آغاز کرده است.

آنطور که یکی از اعضای ارشد انجمن حمایت از حیوانات می گوید: یکی از راهکار های  رایج برای مقابله با بیماری یون همراه کردن جیره غذائی جانوران با مکمل ها غذائی و ویتامین است که به این ترتیب مقاومت گونه ای مانند مرال در برابر این بیماری بالا می رود و شیوع آن در بین آنها کمتر می شود.

نرگس روحانی به بازدید سال گذشته خود از مرال های پارک جنگلی قرق اشاره می کند و ادامه می دهد: اما در جیره غذایی مرال های پارک جنگلی قرق نه تنها مکمل غذایی و ویتامینی وجود ندارد بلکه حتی نخ های بسته هایی یونجه ای که در بین این جانوران توزیع می شود بخشی از جیره غذایی آنها را شامل می شود که در موارد موجب انسداد روده های  این جانوران می شود.

به گفته او، به نظر می رسد علاوه بر اینکه دامپزشکی برای نظارت بر وضعیت این گونه ارزشمند در پارک جنگلی قرق حضور ندارد حتی محیط زیست گلستان نیز نظارت کافی بر این مرالها و یا سایر جانوران این پارک ندارد و جیره غذایی این گونه گواهی بر این ادعا است.

روحانی معتقد است، با اندکی  توجه از سوی مسئولین منابع طبیعی که متولی این پارک هستند و با همکاری دامپزشک حیات وحش انجمن حمایت از حیوانات برای نگهداری دام های با ارزش این محوطه با تجویز داروئی می توان تا حدودی نشانه های بالینی این بیماری را در میان مرال ها کاهش داده و حیوانها را تا مدت طولانی در وضعیت مناسبی نگهداری کرد.

از سوی دیگر مجتبی حسینی معاون پایش و نظارت محیط زیست گلستان، می گوید: مرال های پارک جنگلی قرق از دهه ۵۰ در این مرکز نگهداری می شوند یعنی حدود ۴۰ سال است که تحت نظارت محیط زیست این گونه به زندگی خود ادامه می دهد.

به گفته وی، در طول این ۴۰ سال مرال های پارک جنگلی قرق در سنوات مختلف در معرض بیماریهای گوناگون قرار گرفته اند که محیط زیست همواره بر آن نظارت داشته است.

حسینی با بیان اینگه نگهداری گونه های کمیاب و در معرض انقراض در شرایط اسارت فرصتی است تا وضعیت بیماری ها، تغذیه و دیگر شرایطی که در طبیعت رخ می دهد و امکان مطالعه آن وجود ندارد را بررسی و آزمایش کنیم  تأکید می کند:  مرال های پارک جنگلی قرق نیز در این سالها به بیماریهای مختلفی دچار شده و در بسیاری از موارد هم تلفات داشته و هم پیشگیری و درمان شده اند.

وی به آلودگی گوزن های قرمز (مرال) های پارک جنگلی قرق به بیماری یون از حدود یک سال گذشته اشاره می کند و می افزاید: در حال حاضر بخشی از اعتبار لازم برای خونگیری، شماره گذاری و آزمایش تک تک افراد گله گوزن های قرمز پارک جنگلی قرق تامین شده و ظرف یک ماه آینده این اقدام انجام می شود تا با شناسایی افراد آلوده آنها را از گله حذف و افراد سالم را به مکان جدیدی که در پارک جنگلی النگ دره فراهم شده است منتقل کنیم.

حسینی در پاسخ به اینکه بنابراین با توجه به بروز بیماری در میان گونه های جانوری این پارک در ادوار مختلف به نظر می رسد حضور دائم یک دامپزشک در این پارک ضروری است، می گوید: در ردیف های پستی محیط زیست گلستان جایگاهی برای دامپزشک در نظر گرفته شده است، اما هنوز مجوزهای لازم از سوی سازمان مدیریت برای جذب نیروی ثابت داده نشده است، با این حال محیط زیست با کمک دامپزشکان معتمد و همچنین دامپزشکان سازمان محیط زیست به صورت موقتی و موردی بر حیات وحش این پارک جنگلی نظارت دارد.

لاله های تالابی انزلی قربانی غفلت مسئولان

روز چهارشنبه دبیر کمیسیون محیط زیست انجمن طرفداران توسعه انزلی با اشاره به اینکه لاله های تالابی نماد انزلی هستند گفت:افراد سودجو با استفاده از غفلت مسئولان بذرهای این گونه کمیاب را به صورت غیر قانونی می فروشند.

لیلا مسروری  با بیان این مطلب افزود: لاله های تالاب انزلی  بی تردید یکی از زیباترین جلوه های طبیعی ایران محسوب می شوند  و در حقیقت شاخصه اراضی تالابی هستند.

به گفته وی، متاسفانه همه ساله در اوج شکوفایی این گل ها عده ای از افراد از سر سود جویی و نا آگاهی گرز حاوی بذرهای این گیاه را کنده و آن را با نام محلی «سله باقلا» یا  «پسته دریایی» به فروش می رسانند.

مسروری تصریح کرد: براساس  ماده یازده آیین نامه اجرایی قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست ؛ قطع اشجار،بوته کنی، خار زنی و ذغال گیری تجاوز و تخریب محیط زیست و هر عملی که موجب از بین رفتن رستنی ها و تغییر اکوسیستم شود در پناهگاه های حیات وحش و مناطق حفاظت شده  که اراضی آن متعلق به دولت باشد بدون اجازه ، ممنوع است.

وی افزود: ازسوی دیگر به موجب ماده دوم و سوم  قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و مراتع نیز با توجه به اینکه می توان رویشگاه لاله تالابی را بیشه طبیعی تلقی کرد، منابع طبیعی ملزم به حفاظت و حراست از این رویشگاه است  بنابراین منابع طبیعی مسئول حفاظت از همان تعداد محدود و پراکنده لاله تالابی در خارج از مناطق تحت مدیریت محیط زیست، است.

مسئول آموزش و دبیر کمیسیون محیط زیست انجمن طرفداران توسعه انزلی تأکید کرد: تجربه نشان می دهد که هر سالی لاله های تالابی گلدهی خوبی داشته اند که در اثر برداشت تخریبی بذر این گیاه کمیاب، در سالهای بعد دچار افت کلونی شده است.

مسروری یادآور شد: با این حال مسئولان همچنان با این افراد سود جو برخورد قاطعی ندارند به نحوی که که در همه جا بساط فروش  بذر این گیاه با ارزش و ذی قیمت برپاست!

وی تصریح کرد: متاسفانه حتی امسال که  بندر انزلی میزبان اولین جشنواره گلدهی لاله های تالابی است، و در حالیکه حال و هوای فراگیر این جشنواره وجود دارد ، اما همچنان لاله های تالاب انزلی  از التفات دلسوزانه نهادهای مسئول بی بهره مانده اند.