آمارگرایی مدیران حوزه فرهنگ آسیب جدی ادبیات پایداری است

زینت السادات موسوی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر پیرامون ادبیات پایداری و سیر تحول در این زمینه اظهار کرد: ادبیات پایداری به مضمون اعتراض، ستیز، تاب‌آوری در برابر ظلم و اعمال قدرت نامشروع، ستایش دفاع از سرزمین در برابر دشمن متجاوز و نکاتی از این دست اشاره دارد.

نویسنده حوزه دفاع مقدس ادامه داد: ادبیات پایداری، اعتراضی از سوی هنرمند به شرایط محیط اطراف است و تنها به کشور ما تعلق ندارد و در ادبیات کلاسیک جهان هم می‌توانیم نمونه‌های آن را ببینیم.

وی در خصوص سیر تکاملی ادبیات پایداری تصریح کرد: در این خصوص باید با مؤلفه‌ها در مقطع‌های مختلف زمانی آشنا شویم، در خصوص ادبیات پایداری خصوصاً در ارتباط با ۸ سال دفاع مقدس باید گفت که آثار به سه دسته زمانی ایام آغازین جنگ، ایام جنگ تا زمان اتمام آن و ایام پس از جنگ تقسیم می‌شوند؛ در ابتدا که یک غافلگیری برای هنرمندان هم بود بار اصلی به دوش شاعران است که اشعاری با درون‌مایه‌های تشویق برای حضور در جبهه، ستایش رزمندگان و نکوهش دشمن متجاوز را شامل می‌شود.

موسوی بیان کرد: از میانه‌های ایام جنگ تبعات فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی جنگ خود را نشان داد و مضامین جدیدی در ساحت شعر و داستان ظهور میابد، مثلاً موضوع جنگ‌زده‌ها، خانواده شهدا و جانبازان، آزادگان و … را داشتیم و نیز به وجوه اخلاقی و عرفانی جنگ هم پرداخته شد، یک پختگی در زبان و بیان که حرکت در لایه‌های عمیق‌تر جنگ آغاز شده بود و سازمان‌های فرهنگی نظیر حوزه هنری و سازمان تبلیغات اسلامی هم در این ایام وارد میدان شدند و نشریات وابسته نظیر سوره هم به این موضوع با آثار متنوع ورود کردند

این نویسنده حوزه دفاع مقدس تبیین کرد: نتیجه این رویکرد ظهور نویسندگان و شاعران جدیدی بود که بسیاری از آن‌ها در جبهه‌های نبرد حضور یافته و جنگ را از نزدیک لمس کرده بودند.

وی ادامه داد: پس از جنگ دوران سازندگی را داشتیم و موضوع شهدای گمنام و تجسس برای یافتن پیکر شهدا هم از موضوعات جدید ادبیات پایداری بود، همه این‌ها و دغدغه حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس خود را نشان داد و به‌خصوص در دو دهه اخیر به‌صورت ویژه‌ای به آن پرداخته شده است، آرمان شهدا و حفظ و ثبت آن حائز اهمیت بوده و پختگی زبان و بیان در این دوره کامل شد و حرکت در لایه‌های عمیق جنگ هم در این دوره شکل گرفت.

جامعه مخاطبین ادبیات پایداری یک دغدغه جدی است

نویسنده کتاب مرد روزهای بارانی با نگاهی به چالش‌های پیش روی ادبیات پایداری مطرح کرد: جامعه مخاطبین ادبیات پایداری یک دغدغه جدی است، اینکه یک تعداد افراد مشخص کتاب‌های این زمینه را مطالعه کنند و به دیگری پیشنهاد بدهند ارضا کننده نیست، نوشته‌ها و تولیدات این زمینه باید به رشدی برسد که بتواند مخاطب عام را با خود همراه کند.

وی تشریح کرد: برای رفع این دغدغه بهتر است قیمت این آثار کمتر شود و یا امکان تهیه کتاب به‌صورت کتاب صوتی و یا فایل pdf مقدور شود. راه‌حل دیگر انعکاس ویژگی‌های بومی و فرهنگی در نوشتار است که مردم منطقه را جذب می‌کند، همچنین جلوگیری از موازی کاری هم مهم است، سوژه باید خاص باشد تا مخاطب را جذب کند، خلاقیت در سبک نگارش هم می‌تواند بر جمعیت مخاطبان ما اضافه کند.

بسیاری از مدیران آمارگرا هستند

موسوی گفت: در دو دهه ابتدایی انقلاب جنبه تبلیغاتی اثر آن‌طور که امروز مهم شده موردتوجه نبوده، امروز بسیاری از مدیران آمارگرا هستند که باعث ظهور نویسندگان کم‌تجربه می‌شوند و به اعتبار ادبیات پایداری صدمه می‌زنند، گاهی سوژه‌هایی در اختیار افراد تازه‌کار قرار می‌گیرد که به علت کم‌تجربه بودن آنان به یک فرصت سوزی بدل می‌شود.

وی ادامه داد: در دو دهه ابتدایی انقلاب با یک حالت یکدست بودن جامعه روبه‌رو بودیم درحالی‌که در دو دهه اخیر سلایق زیادی خودشان را نشان می‌دهند، این موضوع را می‌توان در بین هنرمندان ادبیات پایداری و هنرمندان در سایر شاخه‌ها شاهد بود، یک عدم سازگاری و ارتباط دراین‌بین وجود دارد که چالش ایجاد می‌کند.

نویسنده کتاب ماه و پروین خاطرنشان کرد: هر اثری برای خلق یک اثر بهتر از سوی خالقش باید مورد نقد قرار بگیرد، موضوع دفاع مقدس یک موضوع مقدس است که منتقدان وارد وادی نقد آثار این محور نمی‌شود، اگر آثار بهتر در این زمینه‌ها می‌خواهیم باید بتوانیم صدای نقد را بشنویم.

موسوی با اشاره به این نکته که در گذشته بیشتر به این موضوع پرداخته می‌شد که در جبهه جنگ چه اتفاقی افتاده ادامه داد: امروز علاوه بر پرداختن به موضوع جنگ به اینکه پیرامون جنگ چه رویدادهایی رقم خورده، خانواده‌ها با چه مشکلاتی مواجه بوده‌اند و نیز لایه‌های کمتر پرداخته شده جنگ بیشتر مورد پرداخت قرار گرفته است.

وی یادآور شد: جنگ تمام‌شده ولی تبعات آن هنوز وجود دارد، گر چه جنگ یک اتفاق خشن است ولی می‌توان با پرداختن به زوایای اخلاقی و عرفانی دوران دفاع مقدس لطافت‌های این موضوع را هم نشان داد به‌ویژه آنکه ورود بانوان هنرمند به این عرصه آثار لطیف و قابل‌توجهی نظیر «دختر شینا» را ایجاد کرده است.

این نویسنده حوزه دفاع مقدس توضیح داد: در مورد آثار مکتوب باید گفت که این آثار در سه محور مستند نگاری، خاطره نگاری و روایت داستانی شکل می‌گیرند و تجربه نشان می‌دهد که سیر داستانی بسیار موفق‌تر از سایر اشکال عمل کرده است.

موسوی اذعان کرد: تجربه نشان می هد بیان زندگی عادی یک شهید، همان‌طور که بوده و روند تبدیل شدن او به کسی که لیاقت شهادت را داشته دل‌نشین است و مخاطب را به این امید می‌رساند که می‌شود از یک فرد عادی بودن به مقام شهادت رسید، این روند در سیر ادبیات پایداری در حال حاضر بیشتر میسر شده است.

وی در خاتمه گفت: بااین‌حال یکی از مشکلات درزمینهٔ نگارش در موضوع دفاع مقدس و ادبیات داستانی سانسور روند طبیعی زندگی است، گاهی آثار به درخواست سازمانی خاص نگاشته می‌شود که طبق نظر همان سازمان باید نگاشته شود و یا در برخی موقعیت‌ها خود نویسنده خودش را سانسور می‌کند، کلام آخر آنکه اگر می‌خواهیم در این زمینه شاهد رشد باشیم باید کم‌کم از این سدها عبور کنیم.