به گزارش خبرنگار مهر، انتشارات ققنوس دومین چاپ کتاب «شعر و تجربه» ویلهلم دیلتای و ترجمه منوچهر صانعی دره‌بیدی را در ۵۹۸ صفحه و بهای ۲۲۰ هزار تومان منتشر کرد. چاپ نخست این کتاب سال ۱۳۹۴ به بهای ۴۵ هزار تومان منتشر شده بود.
این کتاب جلد پنجم از مجموعه شش جلدی گزیده آثار ویلهلم دیلتای (فیلسوف شهیر آلمانی) است. دیلتای مباحثش در این کتاب را خود به تقلید از ارسطو «فن شعر» نامیده بود و اعتقاد داشت که «شعر و تجربه» اش جایگزینی برای فن شعر یا رساله پوئتیک ارسطوست. هرچند که این ادعا با توجه به محتوای اصلی فن شعر که در موضوع درام یونانی است، کمی قابل تأمل است.
ادعای دیلتای این است که دوران فن شعر ارسطو سپری شده و دانش فن شعر کلیت و ضرورتی از نوع علوم طبیعی ندارد که بتوان یک‌بار و برای همیشه یک دانش فن شعر کلی تدوین کرد، بلکه اصول و مبانی آن متناسب با شرایط تاریخی معتبر است و برای هر دوره تاریخی باید یک فن شعر خاص تدوین کرد.
مترجم در معرفی ساختار اصلی کتاب چنین نوشته است: «این کتاب شامل دو بخش یا دو پاره است. بخش اول آن شرح و بسط فنون فن شعر جدید است و بخش دوم به تحلیل آثار دو شاعر بزرگ آلمانی، گوته و هولدرلین، پرداخته که ضمن آن به آرای شکسپیر و روسو و بعضی شعرای دیگر نیز پرداخته است.
در بخش اول عنوان «تخیل شاعر» شامل چهار قسمت است. در قسمت اول ماهیت فن شعر بازمانده از ارسطو با اقتضائات فن شعر جدید در آثار نویسندگان و شاعرانی چون گوته، شیلر و برادران شلگل بررسی شده است و زمینه را برای تدوین یک فن شعر جدید فراهم می‌کند.
در ادامه معرفی کتاب به قلم صانعی‌دره‌بیدی می‌خوانیم: «قسمت دوم شامل سه فصل است: در فصل اول دیلتای به ذکر سرشت و خصلت شاعر پرداخته است. در فصل دوم ماهیت آفرینش شعری را از دیدگاه روان‌شناسی تشریح کرده است. در اینجا از تفاوت تصور، احساس و اراده و تعامل آنها در شکل‌گیری مفاهیم زیستی سخن می‌گوید و سپس مفاهیم زیبایی‌شناختی را از آنها استنتاج می‌کند. در فصل سوم نمونه‌هایی از گوته و شکسپیر و بعضی شاعران دیگر آورده است.
قسمت سوم به مبحث مهم، ظریف و دشوارفهم «صورت نوعی» (کنایی = Typical) در شعر پرداخته، و احساسات شاعرانه را به‌عنوان بازتاب‌های تجربه‌های زیسته در ذهن شاعر ذکر کرده است.»
از نظرگاه مترجم، مؤلف در قسمت چهارم «شعر و تجربه» کوشیده است اصول فنی شعر جدید را از داده‌های تجربه زیسته استنتاج کند. این قسمت شامل سه فصل است؛ در فصل اول به خلاقیت ذهن شاعر پرداخته است. در فصل دوم فنون شاعری را بررسی می‌کند. در فصل سوم به تحلیل این مطلب پرداخته که یک فن شعر کلی (جهانی) و ضروری وجود ندارد بلکه فن شعر دارای ساختار و شرایط تاریخی است. به این مطلب در فصول قبلی اجمالاً اشاره شده است. در اینجا به نکته تاریخی دقیق و مهمی پرداخته که اولین بار در عصر جدید در قرن هجدهم مورد توجه ویکو و هیوم واقع شد و آن تجانس و هماهنگی عناصر فرهنگی و تاریخی است: اقتصاد، حقوق، سیاست، علم، اخلاق و… در یک دوره تاریخی مفروض با هم تناسب و تجانس دارند؛ یا با هم رشد می‌کنند، یا با هم درجا می‌زنند، یا با هم فرومی‌پاشند و این مورد اخیر مرگ آن تمدن است.
صانعی‌دره‌بیدی می‌نویسد: «مولف در کتاب به تشریح سه دوره زیبایی‌شناسی در عصر جدید می‌پردازد: اول این‌که الگوی زندگی متعارف و سنتی کهنه و فرسوده شده و باید آن را رها کرد. دوم این‌که شعر جدید در فکر احیای طبیعت‌گرایی دوره یونانی است. الگوی این دوره علوم آناتومی و فیزیولوژی است که اندام‌های زنده را آن‌گونه که هست نشان می‌دهند. در این دوره چاقوی شاعران از چاقوی جراحان تیزتر است. سوم این‌که حرکت هنر به جلو بر اساس طبیعت خالق آن یعنی انسان است. سپس به شرح اصول و مبانی و موضوعات و مسائل زیبایی‌شناسی در سه قرن هفدهم، هجدهم و نوزدهم پرداخته است. در قرن هفدهم اصول زیبایی‌شناسی براساس قوانین عقلی و ریاضی علوم طبیعی برآمده از فلسفه لایب‌نیتس و در قرن هجدهم تحلیل انطباعات حسی زیبایی و در قرن نوزدهم روش تاریخی تحلیل مفاهیم زیبایی‌شناسی مورد توجه بوده و دیلتای به تشریح آنها پرداخته است.»
نظر شما